Het Clarissenklooster

Naast het Vondelinghuis stond voorheen in de Clarastraat een huis, dat 28 December 1656 door den Raad van State - het was alzoo blijkbaar geestelijk goed - verkocht werd aan Willem van Houte, raad van den Bosch, die 5 Maart 1670 stierf; van dezen erfde het Magdalena Besemer, weduwe van Jacobus Cuchlinus, predikant en professor in de Grieksche taal aan de Illustre school te 's Hertogenbosch; zij verkocht het 28 Augustus 1706 (Reg. n°. 485 f. 108) aan Wilhelmus van Heeswijk, koopman aldaar, als wanneer het omschreven werd als: een groot huis met erf en tuin , daaronder begrepen de kamer boven de groote keuken, die voorheen een stal was, staande in de Clarastraat tusschen het Vondelinghuis ex uno en een ander huis van verkoopster 1) ex alio en uitkomende met eene poort op het St. Janskerkhof; van dit huis bestaat thans niets meer.

Tegenover hetzelve bevond zich het achtergedeelte van het voormalig Clarissenklooster van den Bosch; een plattegrond bestaat daarvan, voor zoover mij althans bekend is, niet, zoodat niet meer valt mede te deelen hoe de inrichting daarvan was. Dit is echter zeker, dat het hoofdgebouw daarvan

Dit verhaal zou, in verband met hetgeen in voormeld charter omtrent de bloedverwantschap van Geerling van den Bosch met Willem, heer van Hoerne en Altena voorkomt, het vrij zeker doen zijn, dat jonker Geerling tot het geslacht van Hornes behoorde, ware het niet, dat de Kronijk abusievelijk vermeldt, dat zijn broeder Jan heette, daar toch uit het testament, waarbij die broeder het Clarissenklooster in den Bosch stichtte, duidelijk blijkt, dat diens voornaam niet was Jan, maar Willem.

Dit is in ieder geval zeker, dat Geerling van den Bosch, zoo hij al niet, zooals ik geloof, behoorde tot, dan toch verwant was aan het geslacht van Hornes.

Dirk van Hornes, heer van Cranendonk, als uitvoerder van den uitersten wil van genoemden Willem van den Bosch richtte het kasteel van Geerling van den Bosch in tot een Clarissenklooster 5) en bouwde voor hetzelve in 1344 eene kapel, wier ingang in de Clarastraat was; de Clarissen betrokken daarop dat klooster in het jaar 1359, hetgeen als volgt in meergezegde Kronijk p. 46 verhaald wordt: Int jaer ons Heeren 1359 op sinte Matheus dach is dat convent van den Clarissen eerst begonnen ende is geworden een scerpe besloten clooster ende die eerste Clarissen van dit convent waren gecomen uut dat Clarisseclooster tot Brussel 6)

Dit klooster was rijk aan goederen; zoo bezat het in den Bosch bijna het geheele erf, dat vanaf de Hinthamerstraat tot aan het huis der Bonenfanten op de Papenhulst zich uit-

Door eene poort had dit klooster eenen uitgang in de Clarastraat; binnen die poort stond, zooals in 1608 vermeld werd, een rosmolen, die door hetzelve verhuurd werd en daarnaast binnen diezelfde poort tusschen de erven van het klooster een huis, dat het 26 Augustus 1609 voor zijne vrijheid aankocht 7), terwijl ten Z. daarvan stond, zooals in 1603 vermeld werd, de woning van deszelfs rentmeester, zijnde toen Henrick Franszn van Gestel 8), die zich destijds noemde rentmeester des Convents ende Goidthuys van Sancta Clara binnen 'sBosch; naast dit laatste huis stond ook in Zuidelijke richting,

Toen den Bosch zich in 1629 aan Prins Frederik Hendrik had moeten overgeven werd ook dit klooster, evenals al de andere, die men destijds in die stad had, ten behoeve van den Staat verbeurd verklaard, waarna het bij Resolutie van den Raad van State van 1 Mei 1659 met de vlak daarbij gelegen en daartoe behoorende onroerende goederen verkocht werd aan Cornelis Cuchlinus, ontvanger der gemeene middelen te den Bosch, die eveneens een ontrouwe beheerder van 's lands geldmidden blijkt geweest te zijn, want ook hij had bij zijn overlijden een groot tekort in kas. Na zijnen dood werd dit klooster met voorschreven onroerend goed door den Rentmeester der geestelijke goederen Johan baron van Leefdael 5 December 1692 (Reg n°. 507 f. 314) getransporteerd op zijne beneficiaire erfgenamen Johannes Crollius, predikant te Muiden en mr. Cornelis Cuchlinus, den zoon van Jacobus en Magdalena Besemer voornoemd (Reg. n°. 507 f. 314); zij verkochten daarvan het hoofdgebouw, dat aan de Hinthamerstraat stond, ter plaatse waar nu zich bevindt het voorschreven huis van mr. P.H. Loeff, 5 Juni 1693 (Reg. n°. 508 f. 95) aan Thomas Minten, wijnkooper te den Bosch. Het werd alstoen omschreven als volgt: „huyssinge, erve, met een poortte, stallinge, camer daerneffens, hoff ende bogaert daeraengelegen in de Hinthamerstraet neffens de Geerlinxe brugge, streckende van de straet tot aen de scheytsmuer van de huyssinge ende erve van Quirinus Croll, soo ende gelijck die tegenwoordich in gebruyck is bij den Heere Grave van Niel.” Uit deze omschrijving kan men opmaken, dat het klooster toen reeds in een woonhuis veranderd en al wat aan zijne vroegere bestemming herinnerde, zooals

Genoemde Minten behoorde blijkens het wapen, dat hij voerde, tot een geslacht, dat volgens L. de Herckenrode Collection de tombes etc. de la Hesbaye te St. Truyden gevestigd was en aldaar de Menten heette. Thomas Minten voornoemd was de zoon van Thomas Minten (ook wel Menten geheeten), gestorven te den Bosch 2 Juni 1680 en Johanna van Campen (dochter van Guiliam, heer van Bijsterveld, en Geertruy Vermeulen), wier eerste man was Johan van Hedel.

De kinderen, die genoemde Johanna van Campen had, waren:

a. Van haren eersten man JOHAN VAN HEDEL.

b. Van haren tweeden man THOMAS MINTEN SENIOR 10).

Voornoemde des Tombe, wiens vrouw was Anna Magdalena van der Hoeven (welke na zijnen dood in 1727 hertrouwde met mr. Jacob Jan Cosson), stierf met meer schuld dan goed, weshalve voorschreven gedeelte van het Clarissenklooster den 3 Januari 1732 (Reg. n°. 545 f. 206 vso) ten laste zijner erfgenamen gerechtelijk werd verkocht; kooper daarvan werd toen Reinier Plenus, solliciteur-militair in den Haag en het werd alstoen omschreven als: „eene huysinge, hof, coetshuys, stallinge voor agt paarden," (het was toen blijkbaar reeds verbouwd), staande aan de Hinthamerstraat aan de Geerlingsche brug, ex uno Hermanus van der Burgt, ex alio de Dieze en strekkende van de Hinthamerstraat tot aan het erf van den pensionaris Crollius, springende het met een hoek in in de Clarastraat. Van hem erfde het zijne vrouw Maria van Bruggen, die het metterwoon betrok; de executeur van haar testament, Johan Vorstenbosch, heer van Aalst en Zegenwerp, verkocht het 4 Aug. 1750 (Reg. n°. 570 f. 52 vso) aan Gerardus Jacobus Huygermans, priester, woonachtig te den Bosch; den 26 October 1773 (Reg. n°. 583 f. 346 vso), als wanneer hij te Mechelen woonde, verkocht deze laatste dat huis aan Willem Anne Praebentau van Wilmsdorff, die toen nog te Utrecht woonde; hij verkocht het 4 Juli 1780 (Reg. no. 593 f. 253) weder aan mr. Guillielmus Josephus Venantius van Hagens, woonachtig te den Bosch, heer van den Elzenbosch onder Nuland 12), zoon van Johan Willem en Maria Theresia Huygermans. Zijne vrouw was Anna Maria Lomans. Op zijne beurt verkocht hij dit huis en wel 15 Juni 1792 (Reg. n°. 598 f. 40); toen werd daarvan kooper Rudolf Florentius van der Niepoort, oud-schepen en raad van den Bosch. Later was eigenaar van dit huis mr. J.A. Loeff, minister van Justitie en thans is het diens broeder mr. P.H. Loeff, president der Bossche Rechtbank.