Muntelwal

De Hofstad

Wanneer het Hinthamereind ommuurd werd is niet precies bekend. Uit de stadsrekeningen van 1517/18 blijkt dat er huizen en grond is onteigend ten behoeve van de aanleg van een stadswal. Op de oudste kaart van de stad, van Jacob van Deventer uit omstreeks 1565, zien we dit stadsdeel geheel ommuurd weergegeven. De Muntelwal stamt uit deze periode. Vanaf deze wal hadden de verdedigers een goed schootsveld langs de Noordwal. Toen deze wal is aangelegd is ook de rivier de Aa verlegd om als stadsgracht te dienen.
Bron: Vestingwandelingen
~~~ Restauratie stadsmuur in 1977.
Bron: Plaquette

Jaar

Naam

Bron

1881

Muntelwal

RB 31-05-1881

1890

Muntelwal

Kaart Jos van Hagens ca 1890

1901

Muntel Wal

Adresboek 's-Hertogenbosch 1901

1909

Muntelwal

Huisnummeromnummering 1909

1910

Muntelwal

Straatnamenlijst 's-Hertogenbosch 1910-1911

1928

Muntelwal

Adresboek voor 's-Hertogenbosch 1928

Laatmiddeleeuwse stadswal

door Ed Hupkens

De Muntelwal is een straat die bij de Noordwal begint en bij de Aawal eindigt. In de raadsvergadering van 31 mei 1881 werd besloten 'den weg langs de Hofstad tot aan de Muntelmolen' de straatnaam Muntelwal te geven. De naam Muntelwal verwijst ook naar een stadswal.

De Muntelwal gezien in de richting van het Muntelbolwerk. Op de achtergrond het voormalige Sint Jozef Weeshuis, links de Aa.

Vanaf 1500 vond de laatste, middeleeuwse stadsuitleg plaats: het gebied rondom het huidige Hinthamereinde werd ingelijfd, waarmee de stad de omvang kreeg die zij tot het einde van de 19e eeuw zou behouden. Uit de Stadsrekeningen 1517/1518 blijkt dat er huizen en grond werden onteigend ten behoeve van de aanleg van een stadswal. De Muntelwal stamt uit begin 16e eeuw. In de jaren zeventig van de 20ste eeuw werd onderzoek verricht aan de Muntelwal. Het bleek, dat bij de bouw van deze muur een andere wijze van constructie werd toegepast dan in de voorgaande eeuwen gebruikelijk was. Onder invloed van het steeds krachtiger wordende geschut werd hier geen weergang meer toegepast, maar werd de muur aan de binnenzijde alleen voorzien van steunberen. Een weergang is een al of niet overdekte gang of omloop die boven aan de binnenzijde van een middeleeuwse vestingmuur of een verdedigbaar bouwwerk is aangebracht. De weergang wordt beveiligd door een borstwering die meestal is opgebouwd uit kantelen en schietgaten. Er zijn twee uitvoeringen voor een weergang; de stenen versie, die machicoulis wordt genoemd, en de houten versie bekend als de hordijs. De bakstenen muur van de Muntelwal is ook minder dik uitgevoerd. Het Bossche stadsbestuur was waarschijnlijk van het begin af aan van plan geweest een aarden wal achter de muur op te werpen. Een muur gecombineerd met een aarden wal kon niet alleen inslagen van vijandelijke kanonskogels beter weerstaan. Het bood de stadsverdedigers ook de noodzakelijke ruimte voor het manoeuvreren met het eigen geschut. Van de aarden wal is het onderste deel nog steeds aanwezig. Het bovenste stuk van de wal, inclusief het boven de muur uitstekende gedeelte, is in 's-Hertogenbosch bij alle stadswallen verdwenen. Slechts in de Citadel is de totale wal in oorspronkelijke hoogte behouden dan wel gereconstrueerd. Aan de Muntelwal heeft een kruitmagazijn gestaan, dat mogelijk nog ondergronds bewaard is gebleven. Begin 16e eeuw werd in de Muntelwal een waterinlaat gebouwd. Tijdens werkzaamheden aan de riolering in 1977 werd de doorgang ervan in de Muntelwal waargenomen.

Stadsblad woensdag 7 augustus 2013 | 7

1975	Redactie Onbewoonbaar-verklaring Muntelstraat en Muntelwal Brabants Dagblad donderdag 13 februari 1975
1983	Hans L. Janssen Archeologische waarnemingen 1977-1979 Van Bos tot Stad (1983) 154

Muntelwal 1

Muntelwal L 373 (????)

1908	H. van Balen (loodpletter) - P.H. van der Heiden (stuurman)

Muntelwal 1 (1909)

1910	H. van Balen (loodpletter) - L. Pernet (winkelier)
1923	Henricus A. van Balen (loodpletter)
1928	H.A. van Balen
1943	H.A.A. van Balen (arbeider)

Muntelwal 2

Muntelwal L 372 (????)

1908	G.H. van Haaren (zoutziedersknecht) - W. Peijnenburg (sigarenmaker)

Muntelwal 2 (1909)

1910	G.H. van Haaren (zoutziedersknecht) - W. Peijnenburg (sigarenmaker)
1928	G.H. van Haren - A.J.M. Sluijters
1943	J.H. v. Haren (metaalbewerker) - wed. M.T. Heesbeen-Spierings

Muntelwal 3

Muntelwal L 371 (????)

1908	P.J. Delleman (gasfitter) - W. v.d. Dungen (banketbakker)

Muntelwal 3 (1909)

1910	P.J. Delleman (gasfitter) - W. v.d. Dungen (banketbakker)
1923	Gustaaf L. de Buck (bakker) - wed. Wilhelmus J. van den Dungen (zonder)
1928	W.A.J. Peijnenburg - A.L. van der Sluijs
1943	N.F.C. van Ravenstein (montage-schilder) - J.H. Theeven (wagenknecht)

Muntelwal 4

Muntelwal L 370 (????)

1908	L. Duijs (winkelknecht) - A.A. Wagenaar (schoenmaker)

Muntelwal 4 (1909)

1910	L. Duijs (winkelbediende) - A.A. Wagenaar (zadelmaker)
1923	Catharina A. Duijs (Kantoorbediende) - Lambertus Duijs (kantoorknecht)
1928	F.J. Hoek - J. van Schijndel
1943	wed. P.A.M. van Esch-van Asperen - F.J. Hoek (veger gem. reiniging)

Muntelwal 5

Muntelwal L 369 (????)

1908	J. Eerhardt (klerk) - A. Gloudemans (boekbinder)

Muntelwal 5 (1909)

1910	J. Eerhardt - A. Gloudemans (boekbinder)
1923	Johannes G.J. van Balsfoort (winkelbediende) - Egidius Brouwers (koetsier)
1928	J.G.J. van Balsfoort - H. Lensen
1943	J.G.J. Balsfoort (fabrieksarbeider) - W.J. Castelijn (instr. stikkerij schoenfabr.) - T. de Werd

Muntelwal 6

Muntelwal L 368 (????)

1908	J.J.C. v.d. Hoeven (boekbinder)

Muntelwal 6 (1909)

1910	J.J.C. v.d. Hoeven (boekbinder) - G. Suurs
1923	Johannes C.G. Elings (zandvormer)
1928	N.A. van den Dungen - G. Suurs
1943	N.A. van den Dungen (stoker Gem. Werken) - G.M.C. de Rijk (schilderskn.)

Muntelwal 7

Muntelwal L 367 (????)

1908	Chr. van Alphen (schoenmaker) - wed. J. Gladis

Muntelwal 7 (1909)

1910	Chr. van Alphen (schoenmaker) - wed. J. Gladis
1923	Petrus C. van den Dungen (badmeester gem. badinr.)
1928	A.C. de Kort - J.M.P. Wilms
1943	J.A.J. van der Hoeven (sigarenmaker) - A. den Teuling (arbeider) - T.W. den Teuling (loodgieter) - J.K. van der Veer (steenhouwer)

Muntelwal 8

Muntelwal L 366 (????)

1908	W. van Hoogstraten (loodgieter) - C.J. Melaet (koperslager)

Muntelwal 8 (1909)

1910	W. van Hoogstraten (loodgieter) - C.J. Melaet (koperslager)
1928	E. Brouwers - W. van Hoogstraten
1943	E. Brouwers - wed. M. van Daalen-Vervlossen

Muntelwal 9

Muntelwal L 365 (????)

1908	J.G.J. van Balsfoort (winkelbed.) - J.F. v.d. Groenendaal (kuiper)

Muntelwal 9 (1909)

1910	J.G.J. van Balsfoort (winkelbediende) - J.F. v.d. Groenendaal (kuiper)
1928	J.M.J. Bergman - J.C. Wagenaar
1943	L.J. Beem (wissellooper) - wed. A. van der Sluijs-Craane - A.J. v.d. Sluis (kantoorbed.)

Muntelwal 10

Muntelwal L 364 (????)

1908	wed. C. Luurling - A. van den Oetelaar (leerbewerker)

Muntelwal 10 (1909)

1910	wed. C. Luurling - A. v.d. Oetelaar (schoenmaker)
1923	Willem Giller (bakker)
1928	W. Giller - F.J. Lurling
1943	Fr.H. Govers - Fr.H. Govers - F.J. Lurling (sigarenmaker)

Muntelwal 11

Muntelwal L 363 (????)

1908	L. van Beekvelt (2e chef sigarenf.) - W. de Groot

Muntelwal 11 (1909)

1910	L. van Beekvelt (2e chef sigarenf.) - A. de Groot (schoensnijder)
1923	Karel S. Dekkers (timmerman)
1928	St. van Hulten - W. Toemen
1943	W.J. Kuijpers (sigarenm.) - P.W.J. Toemen (kantoorbediende) - W. Toemen (venter in borstelwerk)

Muntelwal 12

Muntelwal L 362 (????)

1908	wed. A. Elings - W. Giller (bakker) - A. v.d. Staak (letterzetter)

Muntelwal 12 (1909)

1910	wed. A. Elings - W. Giller (bakker)
1923	Adrianus G. Gloudemans (magazijnmeester)
1928	A.G. Gloudemans - J. van Litsenburg
1943	M.F.P. Dooijenburg (sigarenmaker) - A.A.J. Utermark (letterzetter)

Muntelwal 13

Muntelwal L 361 (????)

1908	wed. P. Bergman

Muntelwal 13 (1909)

1910	wed. P. Bergman - A. v.d. Staak (letterzetter)
1928	P.C. van den Dungen - Th. Hendriks
1943	wed. P.J.W. van den Dungen-Schoemacher - C.J. Solaro (timmerman)

Muntelwal 14

Muntelwal L 360 (????)

1908	P.J. Mulders (pakhuisknecht) - Fr. van Overdijk (sigarenmaker) - P.L. Wils (koperslager)

Muntelwal 14 (1909)

1910	Chr. v.d. Boom (brievenbesteller) - Fr. van Overdijk (sigarenmaker)
1923	wed. Antonius Gevers (zonder)
1928	wed. A. Gevers - wed. F.P. van Overdijk
1943	J. Hartogs - wed. W. Overdijk-Krijnen

Muntelwal 15

Muntelwal L 359 (????)

1908	H.W. Hoppenbrouwers (banketb.)

Muntelwal 15 (1909)

1910	H.W. Hoppenbrouwers (banketb.) - F.H. Renkin (scheepstimmerman)
1923	Johannes A. van Asperen (brievenbesteller) - Martinus van Asperen (kantoorknecht posterijen) - wed. Petrus N. Gloudemans (zonder)
1928	M. van Asperen - wed. P.N. Gloudemans
1943	wed. L. Bouwman-Kerkhof - Ch.J. Dumernit

Muntelwal 16

Muntelwal L 358 (????)

1908	L. Cornelissen (pakhuisknecht) - W. Peffer (zadelmaker) - F.H. Renkin (scheepstimmerman)

Muntelwal 16 (1909)

1910	L. Cornelissen (pakhuisknecht) - Arn.A. v.d. Sluijs (sigarenmaker)
1923	Adrianus H.C. Faas (sigarenmaker)
1928	A.H.C. Faas - A.W. Raes
1943	J. Langenhuizen - A.W. Raes (sigarenmaker)

Muntelwal 17

Muntelwal L 357 (????)

1908	H.W. Oldenmenger (schoenmaker) - Arn. v.d. Sluijs (sigarenmaker)

Muntelwal 17 (1909)

1910	H.W. Oldenmenger (schoenmaker) - W. Peffer (zadelmaker)
1923	Bartholomeus A. Franken (sigarenmaker)
1928	B.A. Franken - H.W. Oldenmenger
1943	H. Leermans (opperman) - H.W. Oldenmenger (schoenmaker)

Muntelwal 18

Muntelwal L 356 (????)

1908	A.L. Oersels (sigarenmaker) - F. v.d. Sluijs (sigarenmaker)

Muntelwal 18 (1909)

1910	A.L. Oersels (sigarenmaker) - F. v.d. Sluijs (sigarenmaker)
1928	J.L.C. Oersels - wed. A.L. Oersels - F. van der Sluijs
1943	F. v.d. Sluijs (sigarenmaker)

Muntelwal 19

Muntelwal L 355 (????)

1908	J.A. Diks (brievenbesteller) - J. Swanenberg (arbeider)

Muntelwal 19 (1909)

1910	J.A. Diks (brievenbesteller) - J. Swanenberg (arbeider)
1923	Wilhelmus N. van Ginkel (chauffeur tram 's-Bosch - Vught)
1928	W.N. van Ginkel (boven) - N.F.C. van Ravenstein
1943	W.N. van Ginkel

Muntelwal 20

Muntelwal L 354 (????)

1908	W.C.E. Hendrix (smid) - J. van Thiel (pakhuisknecht)

Muntelwal 20 (1909)

1910	W.C.E. Hendrix (smid) - J. van Thiel (pakhuisknecht)
1928	C.M. van Heck - H.P. van de Ven
1943	P.H. v.d. Ven

Muntelwal 21

Muntelwal L 353 (????)

1908	M. van Asperen (brievenbesteller) - G. van Drunen

Muntelwal 21 (1909)

1910	M. van Asperen (brievenbesteller) - G. van Druenen (sigarenmaker)
1923	Gerardus van Druenen (sigarenmaker) - Carolus W. de Graaf (sigarenmaker)
1928	C.W. de Graaf - J.W. Peffer - J.A.M. Zeeuwe
1943	C.W. de Graaf (granen-koopman) - L. Lammers (fabrieksarbeider) - J.W. Peffer

Muntelwal 22

Muntelwal L 352 (????)

1908	B. Franken (sigarenmaker) - wed. J. Kipping

Muntelwal 22 (1909)

1910	B. Franken (sigarenmaker) - wed. J. Kipping
1928	J. Lambooij - S. Meeuwssen
1943	F.J. van Druenen (pakhuisknecht) - S. Meeuwssen (meubelmaker)

Muntelwal 23

Muntelwal L 351 (????)

1908	wed. A. Gevers - J.J. Peijnenburg (schoenmaker)

Muntelwal 23 (1909)

1910	wed. A. Gevers - J.J. Peijnenburg (schoenmaker)
1923	wed. Fredericus W. van den Broek (zonder) - Pieter J. Delleman (voorman gasfitter gem. gasfabr.)
1928	echtg. G. van Erp - Chr. van Lieshout
1943	C. van Lieshout (timmerman) - H.J. van Lieshout (fabrieksarbeider)

Muntelwal 24

Muntelwal L 350 (????)

1908	H.J. Fiege (behang. en soffeerd.) - J. Sprengers (sigarenmaker)

Muntelwal 24 (1909)

1910	H.J. Fiege (behang. en soffeerd.) - J. Sprengers (sigarenmaker)
1923	Adrianus J. Groenen (goudsmid) - wed. Johannes Groenen (zonder)
1928	K.W. van Hulten - mej. P.W. Sprenger
1943	Ant. van der Aa (pakhuisknecht) - K.W. van Hulten (wissellooper)

Muntelwal 25

Muntelwal L 349 (????)

1908	H.J. Olieslagers (zoutzieder) - J. van Overdijk (sigarenmaker)

Muntelwal 25 (1909)

1910	H.J. Olieslagers (zoutzieder) - J. van Overdijk (sigarenmaker)
1928	J.L.J. Muller - wed. H.J. Olieslagers - wed. J.M. van Overdijk
1943	C.J.W. Govers (metaalbewerker) - wed. F.H. van Overdijk-van Son

Muntelwal 26

Muntelwal L 348 (????)

1908	G. van Lindert (lintwerker) - W. van Valkenburg (letterzetter)

Muntelwal 26 (1909)

1910	G. van Lindert (lintwerker) - W. van Valkenburg (letterzetter)
1928	J. Lensen - W.L. van Valkenburg
1943	J. Lensen (nachtwaker) - W.L. van Valkenburg (letterzetter)

Muntelwal 27

Muntelwal L 347 (????)

1908	W.J. Schopmeijer (behanger) - A. Stouten

Muntelwal 27 (1909)

1910	W.J. Schopmeijer (behanger) - A. Stouten
1923	Theodorus C. Bonte (pakhuisknecht)
1928	Th.C. Bonte - mej. J.A. Schopmeijer - wed. W.J. Schopmeijer
1943	P.J. van der Donk (los werkman) - J.J. Timmermans (vertegenw.)

Muntelwal 28

Muntelwal L 346 (????)

1908	M. van Geffen (naaister) - J.A. van Oss (timmerman)

Muntelwal 28 (1909)

1910	wed. van Geffen - J.A. van Oss (timmerman)
1923	wed. Martinus van Geffen (zonder)
1928	wed. M. van Geffen - L.P. van Heck - M.L.C. van Heck - wed. J.A. van Oss
1943	J.M. Blank (arb. Ned. Heide Mij.) - J.M. van Veldhoven (timmerman)

Muntelwal 29

Muntelwal L 345 (????)

1908	J. Heesakkers (tuinier) - G.Th. Janssen (kantoorbediende) - W. Janssen (machinist)

Muntelwal 29 (1909)

1910	J. Heesakkers (tuinier) - W. Janssen (machinist)
1923	Franciscus B. van der Burgt (sigarenmaker)
1928	F.B. van der Burgt - L.N. Kleijne
1943	G.C.J.A. Janssen (reiziger) - L.F. Janssen (boekdrukker) - J.M.J. Kleijne (kellner)

Muntelwal 30

Muntelwal L 344 (????)

1908	P.J. van der Bruggen (goudsmid) - J. Bultman (sigarenmaker)

Muntelwal 30 (1909)

1910	P.J. van der Bruggen (goudsmid) - J. Bultman (sigarenmaker)
1923	wed. Johannes Bultman (zonder) - Wilhelmus J. Elings (brievenbesteller)
1928	A.G. Govaars - W.P.J. Wouters
1943	A.G. Govaars (sigarenmaker) - wed. G.J. Wouters-Roelofs

Muntelwal 31

Muntelwal L 343 (????)

1908	A. Hagemans (banketbakker) - J. Pos (koperslager)

Muntelwal 31 (1909)

1910	A. Hagemans (banketbakker) - J. Pos (koperslager)
1923	Johannes Bettonvil (wissellooper) - Johannes F. van den Groenendaal (kuiper)
1928	J. Bettonvil - J.F. van den Groenendaal
1943	P.A.A. de Bekker (chauffeur-monteur) - J.A. Stap (sigarenmaker)

Muntelwal 32

Muntelstraat L 300t (????)

1908	Th.M. Henskens - wed. W. Henskens-Beckers

Muntelwal 32 (1909)

1910	wed. W. Henskens
1928	wed. W. Henskens
1943	wed. P.J.M. van de Groenendaal-van Beers

Muntelwal 33

Muntelstraat L 300s (????)

1908	P. de Jong (broodbakker) - Jos. Vogels (timmerman)

Muntelwal 33 (1909)

1910	P. de Jong (broodbakker) - Jos. Vogels (timmerman)
1928	A. Westerlaken
1943	J.W.A. Sledsens (koperslager)

Muntelwal 34

Muntelstraat L 300r (????)

1908	J. Pennings (mr. metselaar)

Muntelwal 34 (1909)

1910	J. Pennings (mr. metselaar)
1928	J.L. Pennings
1943	A.M.G.Th. van Esch (kellner)

Muntelwal 35

Muntelstraat L 300q (????)

1908	G. Halewijn (schoenmaker)

Muntelwal 35 (1909)

1910	G. Halewijn (schoenmaker)
1928	C.A.F. van Dam
1943	H.M. van Overdijk (sigarensorteerder)

Muntelwal 36

Muntelstraat L 300p (????)

1908	D. Willems (klerk)

Muntelwal 36 (1909)

1910	D. Willems (klerk)
1928	J.H. Crompvoets
1943	A.H. Detillon

Muntelwal 37

Muntelstraat L 300o (????)

1908	J. Jansen (schilder)

Muntelwal 37 (1909)

1910	J. Jansen (schilder)
1928	J.H.M. van Santvoort
1943	A. Maas (voerman)

Muntelwal 38

Muntelstraat L 300n (????)

1908	A. Koenen (gem. arbeider)

Muntelwal 38 (1909)

1910	A. Koenen (gem. arbeider)
1928	G.C.H. Willemsen
1943	H.A. van Balen (brievenbesteller)

Muntelwal 39

Muntelstraat L 300m (????)

1908	J. Schakenraad (metselaar) - Jos. Willemse (letterzetter)

Muntelwal 39 (1909)

1910	M.H. Vugts (meesterkn. sigarenfabriek)
1928	L.F. Janssen

  5211 PW   1.. 27
  5211 PZ  29.. 67
  5211 PY  69..117
  5211 PZ  32.. 38

1881

31 mei 1881

No. 23. Beraadslaging over een voorstel tot het geven van namen aan nieuwe straten
... Is mitsdien besloten te geven de navolgende naam aan: den weg langs de Hofstad tot aan de Muntelmolen ... Muntelwal ...

Stadsarchief | GAHt Notulen gemeenteraad 1881 nr. 7(31.05) p. 137-166 | 156

  1909 : aan ��n zijde bebouwd 1..39

H.F.J.M. van den Eerenbeemt en L.P.L. Pirenne, 's-Hertogenbosch op de drempel van een nieuwe tijd (1960) 139

J.J.M. Franssen, De Bossche arbeider in zijn werk- en leefmilieu in de tweede helft van de negentiende eeuw XXXIII/XXXIV (1976) I. 32; II. 348, 359, 370

F.G.G. Govers, Het geslacht en de firma F. van Lanschot 1737-1901 XXV (1989) 255

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 46, 207, 231

F.L. Jansen, Kledinghandel in transitie LXXXVIII (1991) 120

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 343

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |

Muntelwal

De Hofstad

Laatmiddeleeuwse stadswal

Redactie

Hans L. Janssen

31 mei 1881

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina