afb. ca 1975

Krommeweg

De Hofstad

Halverwege de Hofstad zien we een weggetje: De Kromme Weg. Deze weg was oorspronkelijk een tak van de Binnendieze. Door het graven van de Zuid-Willemsvaart werd de verbinding tussen deze tak en de Hinthamerstroom verbroken. Toen kregen we de Dode Stroom (tussen Zuid-Willemsvaart en Zusters van Orthenpoort) en de Binnendiezetak bij de Hofstad werd gedempd: de Kromme weg was er.

Tussen Leuvense Poort en Hinthamerpoort

Jaar

Naam

Bron

1909

Krommeweg

Huisnummeromnummering 1909

1910

Krommeweg

Straatnamenlijst 's-Hertogenbosch 1910-1911

1928

Krommeweg

Adresboek voor 's-Hertogenbosch 1928

Gedempte tak Binnendieze

door Ed Hupkens

De Krommeweg in de wijk De Hofstad begint bij de Zuid-Willemsvaart, kruist de straten Hofstad, Oude Hofstad en Nieuwe Hofstad, en gaat tenslotte over in de Verlengde Krommeweg. Deze weg was oorspronkelijk een afsplitsing van de Binnendieze.>

Deze tak was de oude, natuurlijke bedding van de rivier De Aa, die bij de voormalige waterpoort de Kleine Hekel - ook wel Anthoniushekel genoemd - de stad binnenstroomde. Deze waterpoort maakte onderdeel uit van de tweede stadsmuur, waarvan de bouw eind 13e, begin 14e eeuw begon. De Kleine Hekel lag ongeveer ter hoogte van het huidige kruispunt Oostwal en Zuid-Willemsvaart, iets ten noorden van de voormalige Anthoniuspoort. Deze belangrijke stadspoort uit de tweede stadsomwalling verzorgde de toegang vanuit de richting Den Dungen, Sint-Michielsgestel en Schijndel. De poort raakte ernstig beschadigd door het beleg in 1601 van prins Maurits, in 1618 werd het gebouw gesloopt. Daarvoor in de plaats werd Bastion Anthonie opgericht, dat de taak had om De Aa te beveiligen en het Hinthamerbolwerk en Bastion Baselaar van flankerend vuur te voorzien. Naast waterinlaat functioneerde de Kleine Hekel waarschijnlijk ook ten behoeve van het scheepvaartverkeer. Uit een opmeting uit 1757 bleek de dagwijdte van de inlaatpoort 4,50 meter te bedragen. De waterpoort bestond uit één overwelfde doorgang, die met een 'hekel', een boom met lange ijzeren pinnen, kon worden afgesloten. Hiermee werd voorkomen dat ongewenste personen ongemerkt de stad konden binnen- of uitvaren. Nadat De Aa via de Kleine Hekel de stad was binnengestroomd, splitste die zich in een 'Hofstadstroom' en een 'Hinthamerstroom'. De laatstgenoemde Diezetak stroomde langs de Bank van Lening aan de Schilderstraat, de zuidelijke muur van het gebouw was tevens kademuur van de Binnendieze. De waterloop mondde uit in de haakse bocht van de Groote Stroom bij de Zusters van Orthenpoort. Door het graven van de Zuid-Willemsvaart (1822-1826) werd de verbinding tussen beide Diezetakken verbroken. De Hinthamerstroom werd niet meer door De Aa en Dommel gevoed en kreeg de naam Doode Stroom. Deze werd tussen 1923 en 1929 in twee fasen gedempt, de dichtgemetselde uitmonding in de Groote Stroom is nog zichtbaar. In 1825 werd de Kleine Hekel afgebroken ten behoeve van de aanleg van 'de kanaal'. Niet veel later werd de Hofstadstroom gedempt, de Krommeweg was geboren. De straatnaam verwijst naar het oorspronkelijk kromme verloop van deze voormalige Binnendiezetak.

Stadsblad woensdag 17 juli 2013

Straat van ambachten

door Ed Hupkens

Vanaf begin 14e eeuw stroomde het riviertje De Aa via waterpoort de Kleine Hekel de stad 's-Hertogenbosch binnen. Deze waterinlaat maakte deel uit van de tweede stadsmuur, die hier Oostwal werd genoemd.

De hekel lag ongeveer ter hoogte van het huidige kruispunt Oostwal en Zuid-Willemsvaart. Nadat De Aa via de Kleine Hekel de stad was binnengestroomd, splitste die zich in een 'Hofstadstroom' en een 'Hinthamerstroom'. Tijdens de aanleg van de Zuid-Willemsvaart (1822-1826) werd in 1825 de Kleine Hekel afgebroken. Niet veel later werd de Hofstadstroom gedempt, de Krommeweg was geboren. De straatnaam verwijst naar het oorspronkelijk kromme verloop van deze voormalige Binnendiezetak.
Rond 1900 vestigde Hein Bouwmans zich als meester-kuiper aan de Krommeweg nummer 2. Hij maakte kuipen en vaten, die vanuit de werkplaats per handkar naar de Veemarkt (het latere Kardinaal van Rossumplein) werden gebracht om verkocht te worden aan boeren en veehandelaren. Van een wijnvat van Verlinden maakte een kuiper twee waskuipen. Van het residu op de bodem van het wijnvat konden een tot twee flessen wijn of port gevuld worden. Later repareerde Bouwmans ook houten wasmachines (tobbes). Volgens het adresboek van 1908 waren er in dat jaar in 's-Hertogenbosch vijf kuipers met een eigen kuiperij werkzaam. Het gezin van Bouwmans betrok de woning boven de kuiperij op nummer 2A. Het echtpaar kreeg zeven kinderen, die na hun trouwen nagenoeg allen op de Krommeweg of directe omgeving bleven wonen. Lange tijd was Bouwmans de enige middenstander aan de Krommeweg. In 1947 nam zijn zoon Theodorus de kuiperij over. Toen deze midden zestiger jaren stopte, was hij de laatste, zelfstandige, Bossche kuiper.
Het pand tegenover de kuiperij, Krommeweg 1, was gebouwd door meester-brouwer H. Cléphas. Daarnaast was een opslagplaats van sanitair van Rouppe van der Voort. Diens buurman was Gerrit Beunis met zijn kolenhandel. Dan kreeg je de garagehouder voor auto's Van Mossel. Op het volgende adres was het grote pand met als tijdelijke huurder de NCI (Nederlandse Confectie Industrie), waar meisjes op naaimachines kleding vervaardigden. In hetzelfde gebouw was het Don Bosco-parochiehuis gehuisvest, dat ook als buurthuis fungeerde. Op de hoek van de Zuid-Willemsvaart en Krommeweg zat Gerrit de Preeter met zijn motorfietsenwinkel en werkplaats, hij verkocht de Tsjechische merken Jawa en CZ. De gewone bewoning met mensen zat hoofdzakelijk aan de westkant van de Krommeweg.

5

Stadsblad woensdag 24 juli 2013 | 5

Namen en aanduidingen - vaststelling van straatnamen

Besluit 31 oktober 1975

Vast te stellen de straatnamen Hofstad, Kleine Hofstad, Krommeweg, Oude Hofstad, Pulverplaats, Verlengde-Krommeweg voor de wegen in de Hofstad, zoals deze zijn aangeduid op de bij dit besluit behorende tekening van de dienst van Gemeentewerken nr. 41261.

Gemeente 's-Hertogenbosch

Krommeweg 2

Krommeweg L 113 (????)

Krommeweg 2 (1909)

1910	H. Bouwmans (mr. kuiper)

Krommeweg L 114

Krommeweg L 114 (????)

Krommeweg 4 (1909)

Vervallen (1909)

Krommeweg 2a

Krommeweg 2a (????)

1923	Hendrikus Boumans (kuiper)
1928	H. Bouwmans
1943	H. Bouwmans (kuiper)

Krommeweg 2b

Krommeweg 2b (????)

1923	Izaak ten Bosch (koopman)
1928	A.F.P. van de Meerendonk
1943	P. van Helvoirt (los arbeider)

Krommeweg 2c

Krommeweg 2c (????)

1923	Antonius W.M. Biermans (winkelbediende)
1928	A.G. Heesakkers
1943	C.M. van der Aa (arbeider)

Krommeweg 4

Krommeweg L ongen. (????)

Krommeweg 4 (1909)

1928	J. van Engelen
1943	C. de Haas

Krommeweg 4a

Krommeweg 4a (????)

1923	Johannes van Engelen (machinist)
1928	J.G. Heinrichs
1943	A. van Dartel (timmerman)

Krommeweg 4b

Krommeweg 4b (????)

1923	Antonius F. van Bers (meubelmaker)
1928	J.A. Satter
1943	J.A. de Ruijter (grondwerker)

Krommeweg 4c

Krommeweg 4c (????)

1928	Th.A.P. van Schijndel
1943	L. van Dijk

Krommeweg 4d

Krommeweg 4d (????)

1928	J. van Engelen
1943	J.W. Brusse - J.M. Caron (huishoudster)

Krommeweg 4e

Krommeweg 4e (????)

1923	Jacobus J. van den Broek (koperslager)
1928	J.J. van den Broek - wed. A.F. van Schijndel
1943	G.H. Kuijs (mandenschilder)

Krommeweg 6

Krommeweg L ongen. (????)

Krommeweg 6 (1909)

1910	A. Merkenhof (schoenmaker) - J. Verhoeven (sigarenmaker) - J. Walschots (timmerman)
1928	G.W. Hendriks - C.C.A. van der Putten - A. Reus - M. Reus
1943	A.H. van Gelder (koopman) - G.W. Hendriks (sigarensorteerder) - G. Kuipers (sigarenmaker) - A.L.A. Maas

Krommeweg 8

Krommeweg L ongen. (????)

Krommeweg 8 (1909)

1910	B. van Bockel (tuinman)
1928	C.P. Hendriks - Th.W. van den Wildenberg
1943	M. van Esch (vertegenwoordiger) - C.J. van Esch-Brands - H.J.N.A. Meulesteen (opperman) - L.F. Pijnenburg (sigarenmaker)

Krommeweg L 114

Krommeweg L 114 (????)

Krommeweg 4 (1909)

Vervallen (1909)

Krommeweg 10

Krommeweg L 115 (????)

1908	J. Hanegraaf (pakhuisknecht) - A. Klerk (leerlooier)

Krommeweg 10 (1909)

1910	G.J. van Bockel (sigarenmaker) - C.M.B. Ubert (schoenmaker)
1928	J.H. Stikkers - C.W. Vogel
1943	M. Sanders (opperman) - J.H. Stikkers (schoenmaker)

Krommeweg 12

Krommeweg L 115a (????)

1908	R. van Dijk (schoenmaker) - J. Meesters (schoenmaker)

Krommeweg 12 (1909)

1910	A.F. Duriëux (passementwerker) - J. Meesters (schoenmaker)
1923	Albertus F. Duriëux (zonder) - wed. Johannes de Graaf (werkster)
1928	A.F. Duriëux - J.j. van der Heijden - Th. Timmermans
1943	J.G.R.L. Craane (huisschilder) - A. Fleuren (arb. N.S.)

Krommeweg 14

Krommeweg L 116 (????)

1908	J. Valentijn - Th. Verzantvoort (sigarenmaker)

Krommeweg 14 (1909)

1910	F.H. Langenhuizen (loodpl.) - J. Valentijn
1923	Johannes M.J. Bergman (betonwerker)
1928	H.N. Brakmeijer - wed. M. Brands - echtg. M. van Esch
1943	P.M. van Helvoort (arbeider) - M. van der Ven (fabrieksarbeider)

Krommeweg 16

Krommeweg L 116a (????)

1908	G. van Boekel (sigarenmaker) - N. Martens (passementwerker)

Krommeweg 16 (1909)

1910	A. Verzantvoort (sigarenmaker) - J. van Wanrooij (passementwerker)
1928	J.A. Mangé - L. Schapendonk - A.Th.F. Verzantvoort
1943	J.C. Kwaks (opperman) - A.T.F. Verzantvoort (sigarenmaker en koopman)

Krommeweg 18

Krommeweg L 116b (????)

1908	F. Veroppen (metselaar) - F. Verzantvoort (sigarenmaker)

Krommeweg 18 (1909)

1910	F. Smits (sigarensorteerder) - F. Verappen (metselaar)
1928	J.C. Assmann - echtg. F.M. de Vlam - J.W.A. de Vlam
1943	F.N. Assmann (melkventer) - J.C. Assmann (arbeider) - G. van Boxtel (muzikant)

Krommeweg 20

Krommeweg L 116c (????)

1908	W. Raes (passementwerker)

Krommeweg 20 (1909)

1910	F.W. Scheepens (sigarenmaker)
1928	W.F. Heesters - L.A. Werst
1943	wed. P. Gloudemans-Richters - Werst. L.A. (pakhuisknecht)

Krommeweg 9

Krommeweg L 117 (????)

1908	H. Bouwmans (mr. kuiper)

Krommeweg 9 (1909)

1910	Metaalwarenfabriek G. van Gerve
1928	G. van Gerve

Krommeweg L 118a

Krommeweg L 118a (????)

1908	A. Kuijpers (kopergieter)

Krommeweg 7

Krommeweg L 118 (????)

1908	Metaalwarenfabriek G. van Gerve

Krommeweg 7 (1909)

1910	A. Kuijpers (tinwerker)
1923	Franciscus Aarsel (sigarenmaker)
1928	F. Aarsel
1943	T.J. Timmermans (rijwielhersteller)

Krommeweg 5

Krommeweg L 119 (????)

1908	L. van den Broek (hovenier)

Krommeweg 5 (1909)

1923	Franciscus Bonte (timmerman)
1928	M.W. Bouwhuijzen en Zn.
1943	G.A. Beunis (koopman)

Krommeweg 3

Krommeweg L 119a (????)

Krommeweg 3 (1909)

Krommeweg 1

Krommeweg L 120 (????)

Krommeweg 1 (1909)

1910	H. Cléphas (mr. brouwer)
1928	J.A. van Mierlo
1943	C.P. Hendriks (sigarenmaker) - G.P.J. Hendriks (kantoorbediende)

  5211 RK  1..27
  5211 RK  2..36

  1909 : rechts 1..9, links 2..20

J.J.M. Franssen, De Bossche arbeider in zijn werk- en leefmilieu in de tweede helft van de negentiende eeuw XXXIII (1976) 192, 215

Krommeweg

De Hofstad

Gedempte tak Binnendieze

Straat van ambachten

Namen en aanduidingen - vaststelling van straatnamen

Besluit 31 oktober 1975

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina