De Fontein-, Kolper- en Krullartstraat

De Fonteinstraat, welke oudtijds een deel uitmaakte der Kolperstraat 1), kreeg haren tegenwoordigen naam naar de uithangborden, waarop eene fontein stond, die verschillende aan die straat staande huizen hadden, zooals o.a. het tegenover de Ververstraat staand huis, dat In de drie fonteinen heette.

Het eerste huis, dat aan de Fonteinstraat staat, wanneer men daarin komt, gaande uit de Ververstraat naar de Kolperstraat, het hoekhuis alzoo, had echter den naam van de Kolf, omdat het, zooals thans nog, eene kolf tot uithangteeken had. Het bestond reeds vóór 1336, als wanneer er eene Elisabeth Bange in woonde; in dat jaar werd het bewoond door Dirk Roseken. In 1753 behoorde het toe aan Jan Lansdael. Het daar naast in de Fonteinstraat staand huis was toen het eigendom van Godefridus van Eyl, woonachtig te Sint-Michielsgestel 2), die het geërfd had van zijnen oom Albert van Eyl, welke 22 Maart 1695 (Reg. no. 513 f. 300) de helft in dat huis had gekocht van de testamentaire erfgenamen van Govert Heeren, zijnde de gebroeders Adriaan, Geerling en Hendrik Heeren, wonende te den Bosch, hunne zuster Gijsbertina en hunne neef en nichten Rogier, Hendrina en Helena Heeren; het werd toen geheeten de Eene fontein, staande tusschen het

Genoemde mr. Pieter van Bree behoorde tot eene andere familie van Bree dan de in dit werk reeds beschreven glasblazers- en bankiersfamilie van Bree.

Op het geslacht, waartoe mr. Pieter van Bree behoorde, zal betrekking hebben de akte van het jaar 1532, staande in het Bossche Schepenregister n°. 644 f. 338, waarbij de nalatenschappen der echtelieden mr. Gerit van Bree, chirurgyn en Margriet, dochter van Claes van Eyndoven, verdeeld werden tusschen hunne kinderen: mr. Peter van Bree, Ursula van

In eene Bossche Schepenakte van 1685 wordt gezegd, dat de voornoemde mr. Pieter van Bree rechtverkrijger was van Peter Hendrikszoon van Bree, die in 1612 leefde. Of deze mr. Pieter van Bree werkelijk aan de hiervoren genoemde van Bree's bestond is mij evenwel niet kunnen blijken.

Terwijl hij eigenaar was van de beide, zooals thans nog onder één dak staande huizen de Groote fontein en de Gulden fortuin, diende een daarvan tot een geheim Katholiek bedehuis, zooals blijkt uit het volgende, dat daarover in het Memoriaal van Martinus Ackersdyck voorkomt:

„Den 29 Meert 1655 gestoort een paepsche conventicule, dewelcke wierdt gehouden in de huysinge, toebehoorende den procureur van Bree, gestaen tegenover de Colperstraet alhier ende is voor het huys betaelt de volle peene van fl 300 ende aen mijn Heere den Hoogschouth gegeven sijn gerechticheyt" (in de boete n.l.).

Mr. Pieter van Bree huwde tweemaal, 1° met Maria, de dochter van Jacob, den zoon van Jan Jacobszoon van de Ven en Maria van Veen, van wie hij geene kinderen schijnt te hebben gehad; 2°. met Cornelia Lauren, de dochter van Jacques, koopman te den Bosch en Mayke 5), de dochter van Baudewyn Peterszoon van den Santvoirt. Laatstgenoemde vrouw schonk hem deze kinderen: mr. Peter van Bree, die medicinae doctor

Ging men van de Fonteinstraat naar de Markt door de Kolperstraat, welke laatstgenoemde straat oorspronkelijk heette de straat: der repareerders der oude cleederen of wel: vicus reparatoram veterum vestium en later de Korte Kolperstraat naar de vele colporteurs, die toen daarin woonden, dan was het 5e huis, dat men aldaar aan zijne rechterhand kreeg, het huis de Schotsche roos, thans genummerd Kolperstraat 18. Dit huis behoorde in 1603 aan Henrick de Hont den oude en later, doch vóór het jaar 1706 aan Agnes van Outheusden, de dochter van mr. Anthonij van Outheusden, griffier van den Bosch en Ida Verheyen, welke echtelieden behalve haar deze kinderen hadden: a. Judith van Outheusden, de echtgenoote van Johan Heymans en b. Dorothea van Outheusden, die huwde met mr. Jacob van Affoirden, advocaat te den Bosch 8), welke bij haar deze kinderen verwekte: 1°. Johan Baptist; 2°. Guilliam; 3°. Maria

Pieter Bouwens, kolonel, kocht daarop 9 Sept. 1777 het huis de Schotsche roos met het daarbij behoorend fruitwinkeltje van genoemden Pieter van Wullen; hij verkocht het 24 April 1778 (Reg. n°. 585 f. 194 vso) weder aan mr. Abraham Bastide, raad en secretaris van den Bosch 9); het werd toen omschreven: a. huis met tuin, genaamd de Schotsche roos, staande in de Kolperstraat tusschen het huis der kinderen Cammel ex uno en het volgende huisje ex alio en wordende bewoond, het voorste gedeelte van dit huis door den pikeur Knegt en het achterste gedeelte met het bijbehoorend achterhuis door den schepen mr. Pieter van Wullen; 6. een huisje, staande naast het voorschrevene ex uno en dat van Jacop Scheffers ex alio en zich uitstrekkende tot aan het huis de Schotsche roos.

Naast laatstgenoemd huis staat Marktwaarts het huis de Muggendans, thans genummerd Kolperstraat 16, dat bekendheid heeft verkregen doordien een bewoner daarvan, welke genaamd was Hansken metter scrammen Ancemssoon,

Ging men van dit huis door de Krullartstraat, die vroeger ook de Kolperstraat heette, naar de Kerkstraat, dan was het laatste huis, dat men in eerstgenoemde straat aan zijn rechterhand kreeg, het hoekhuis genaamd de Ossenkop; in 1332 woonde daar in Johannes Crullen; hij was, zooals in eene Bossche Schepenakte van dien datum vermeld staat, reparator veterum vestium, of, zooals men in onze taal zegt, kleerlapper; hij zal wel nooit hebben kunnen vermoeden, dat zijn naam vereeuwigd zou worden, zooals geschiedde toen na zijnen dood laatstbedoeld gedeelte der Kolperstraat naar hem genaamd werd eerst het 's Crullenstraetken, later de Krullartstraat.