afb.
Het Julianaplein verbindt de Koningsweg met de Oranje Nassaulaan. Het plein is vernoemd naar prinses Juliana, het op 30 april 1909 geboren, enig kind van koningin Wilhelmina en prins Hendrik. In de vergadering van 27 mei 1909 besloot de gemeenteraad het reeds vanaf januari 1897 bestaande Oranje-Nassauplein te hernoemen als Julianaplein. Volgens burgemeester Van der Does de Willebois “vervulde de geboorte van een prinses het geheele land met groote vreugde”, omdat daardoor “voor alle vaderlandschen harten het voortduren van ons nationaal volksbestaan verzekerd was”. Tijdens de Tweede Wereldoorlog mochten er geen straten genoemd zijn naar levende leden van het Koninklijk Huis. Het Julianaplein werd gewijzigd in Prins Mauritsplein, genoemd naar de zoon van Willem de Zwijger en halfbroer van Fredrik Hendrik. Op 31 oktober 1944 werd de oude straatnaam weer in ere hersteld. Eind 19e, begin 20ste eeuw heette het gebied tussen de Koningsweg, Julianaplein, Oranje-Nassaulaan, Emmaplein en de Van der Does de Willeboissingel in de volksmond Het Villapark. Het was een parkachtige aanleg met veel natuurgroen. Het Julianaplein - met de mooiste stadsvilla's - was een echt plein met bomen, in het parkje stond het Heilig Hartmonument (later verplaatst naar het Emmaplein). In de eerste helft van de vorige eeuw zag je sporadisch een auto erdoorheen rijden. In 1939 kwam de Hoge Diezebrug bij het Brugplein gereed. Daarmee kon het doorgaand verkeer richting Utrecht de binnenstad mijden. Het gevolg was wel, dat de parkachtige aanleg verdween en plaats moest maken voor het snelverkeer. Het Julianaplein is nu een echt verkeersplein. |
Tussen koninginnedag en de herdenking van de Tweede Wereldoorlog, 4 en 5 mei, besteden we aandacht in deze rubriek aan het Julianaplein. Op 30 april 1909 is prinses Juliana geboren als dochter van Koningen Wilhelmina en Prins Hendrik. De Bossche gemeenteraad nam in zijn vergadering van 27 mei van dat jaar, de eerste vergadering ná deze geboorte, de gelegenheid te baat om een straat naar de jonggeborene te noemen: het Oranje-Nassauplein werd herdoopt tot Julianaplein. Niet altijd heeft dit plein deze naam behouden. Gedurende de Tweede Wereldoorlog mochten er geen straten genoemd zijn naar levende leden van het Koninklijk Huis. Het Julianaplein kreeg weer een andere naam: Prins Mauritsplein; genoemd naar de zoon van Willem I de Zwijger en halfbroer van Frederik Hendrik. Nadat in oktober 1944 Den Bosch bevrijd was kreeg het plein op 31 oktober de naam terug van Julianaplein.
Het was een echt plein sedert de aanleg ervan in het begin van deze eeuw. Een parkachtige aanleg met grote bomen, terwijl in dit parkje het H. Hart monument een plaats vond. Later zou het monument verplaatst worden naar het Emmaplein.
Deze verplaatsing was noodzakelijk, omdat het doorgaande verkeer door de wijk Het Zand werd geleid. Vóór 1939 moesten de automobilisten die vanuit Tilburg of Eindhoven richting Utrecht reden, dwars door de Vughterstraat, langs de Markt, Hoge Steenweg, Orthenstraat, Jan Heinsstraat en Citadellaan naar het noorden. Toen in 1939 de brug over de Dieze gereed kwam, kon het doorgaand verkeer de binnenstad mijden en via Het Zand sneller het doel bereiken. Dat hield wel in, dat de parkachtige aanleg van Koningsweg, Julianaplein, Oranje-Nassaulaan, Koninginnenlaan en Emmaplein verdween en plaats moest maken voor het moderne snelverkeer. Momenteel in het Juliana'plein' een echt verkeersplein geworden.
Het eerste bezoek dat Juliana als koningen aan Den Bosch bracht, had plaats op 6 en 7 september 1949. Burgemeester Loeff en commissaris van de Koningin De Quay heetten het koninklijk paar welkom. 's Avonds was er in het Casino het Brabantse spel "Feest van Brabancia", geschreven door Harrie Beex en geregiseerd door Kees Spierings. Teruggekeerd in het Gouvernement zouden de gasten nog een zanghulde van Bosschenaren ontvangen. Op woensdag 7 september vond er opnieuw een rijtoer door de stad plaats, vóór het stadhuis was een kinderaubade te horen. Toon van Balkom speelde opnieuw op het carillon van de Sint-Jan (wat hij de dag tevoren eveneens gedaan had), terwijl de Bossche muziekkorpsen op verschillende plaatsen in de binnenstad stonden opgesteld.
Die middag vertrokken de gasten weer via de Pettelaarsweg richting Sint-Michielsgestel. Ook een aantal andere Brabantse dorpen en steden werd aangedaan. Al was de koningin reeds verdwenen uit Den Bosch, de festiviteiten bleven doorgaan. Met onder meer 's avonds een openluchtbioscoop op de Markt en later nog een grote taptoe van de Koninklijke Harmonie.
|
Wat het meest opvalt bij het bekijken van de foto van het Julianaplein en de Koningsweg is de enorme rust die ervan uitstraalt. In het begin van deze eeuw was er praktisch nog geen verkeer op straat. Een enkele fietser was er te zien, die trots met zijn rijwiel voor de fotograaf poseert. Toch hadden de Bosschenaren van die tijd behoefte aan een wat snellere verplaatsing: de in de weg liggende rails duiden daar op. De tramlijn tussen het station en Vught passeert deze weg. De rails liggen er, maar er is geen tram te zien. Het Julianaplein kreeg in 1909, vlak na de geboorte van de jonge prinses, haar naam. Voor die tijd heeft het Oranje Nassauplein geheten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kreeg het officieel de naam Prins Mauritsplein, maar werd in 1944 na de bevrijding en het vertrek van de bezetters weer snel teruggedraaid. De huizen zijn de afgelopen eeuw weinig veranderd; voor een belangrijk deel ogen zij precies hetzelfde als rond de eeuwwisseling toen zij werden gebouwd. Op het Zand werd toen wat 'onduidelijk gebouwd' in een combinatie van neo-stijlen: geïnspireerd op vroegere vormen van bouwkunst en Jugendstill. Dat er weinig veranderd is, is opmerkelijk: want in oktober 1944 werd er druk gevochten rondom het station en zijn veel panden zwaar beschadigd of geheel verwoest. Een vergelijking tussen beide foto's laat echter geen verschil zien. Enkel het sierlijke torentje op de hoek van de Koningsweg en de Hertogstraat is een klein stukje lager geworden; maar dat kan ook een andere oorzaak hebben. Heeft het uiterlijk van de huizen weinig verandering ondergaan: de meeste bestemmingen van de panden in deze buurt zijn wel degelijk totaal anders geworden. Aan het Julianaplein wordt praktish niet meer gewoond: de meeste huizen hebben er de laatste jaren een kantoorfunctie gekregen. Aan de Koningsweg is dat minder het geval. Het grote hoekpand met het torentje - een dergelijke versiering komen we op méér hoeken op Het Zand tegen - is na een verbouwing veranderd in een pand met verschillende appartementen. Maar er wordt nog wel degelijk gewoond. De straat - in dit geval de Koningsweg - is het meest veranderd. De sierlijke bomen en het ertussen gelegen wandelgebied zijn verdwenen. Vanaf circa 1941 (toen de traverse door het Zand begon te functioneren) nam het autoverkeer sterk toe. De bomen werden gekapt en er kwam een snelweg, met aan beide zijde een ventweg. Weliswaar staan er weer boompjes tussen de drukke verkeersweg en deze ventwegen, maar of deze goede levenskansen hebben is de vraag. In ieder geval kan men niet meer zo vrij over straat lopen als in het begin van deze eeuw het geval was. Voetgangersoversteekplaatsen zorgen ervoor dat men toch veilig de tegenwoordig zeer drukke Koningsweg kan oversteken. En enkele jaren geleden is er op het Julianaplein weer een kleine rotonde aangebracht: om de snelheid van het verkeer af te remmen. |
1986 |
Henny MolhuysenStraat en naam : Julianaplein.Brabants Dagblad donderdag 1 mei 1986 (foto) |
|
1998 |
Henny MolhuysenVerdwenen stadsbeelden : Omgeving van het Julianaplein bleef in de oorlog gespaard.Brabants dagblad donderdag 8 januari 1998 (foto) |
|
2016 |
Julianaplein dé as naar stationRotonde bij de Draak voor het station wordt aangepakt door een lus te leggen op het Julianaplein. Autoverkeer gaat door de tunnel, meer veiligheid voor voetgangers en fietsers.
Jos van de Ven | Brabants Dagblad zaterdag 30 januari 2016 | 6-7
|
|
2018 |
RedactieRotonde wordt ovonde.
Brabants Dagblad donderdag 8 februari 2018 | Regio 1
|
1910 | jhr. mr. C. van Nispen tot Sevenaer (rechter arr. rechtb.) |
1928 | R.K. Huishoud en Industrie School |
1960 | R.K. B.L.O. school voor meisjes |
1910 | G.M.J. Verlinden (wijnhandelaar) |
1928 | G.M.J. Verlinden |
1943 | ir. F.W.J. Schweigman (leeraar werktuigbouwkunde) - wed. H.P.A. Schweigman-Mähler |
1960 | G. Verlinden & Zn N.V. (wijnhandel) |
1923 | Jacobus A.A.M. de Gruijter (directeur Naaml. Ven. De Gruijter) |
1928 | J.A.A.M. de Gruijter |
1943 | wed. J.L.H. de Gruijter-Vermeulen |
1910 | C.A.W. van Lanschot (kassier) |
1928 | G.A.W. van Lanschot |
1943 | J.M.G. van Lanschot (bankier) |
1978 | Appèl |
1928 | wed. A.G.A. Hupsch |
1943 | J.C.M. van Dijk (onderwijzeres) - wed. C.A. van Dijk-Neu |
1928 | C.P. van Olffen |
1943 | E. Nijs (accountant) - G.E.J. Nijs (accountant) |
1923 | Franciscus J. Claes (bedrijfschef firma de Gruijter) |
1928 | jhr. mr. dr. B.R.C.M. de Roy van Zuidewijn |
1943 | jhr. B.M.L. de Roy van Zuidewijn (landb.-ontginner) - jhr. B.R.C.M. de Roy van Zuidewijn (mr. dr. in de rechten) |
1928 | mej. N. Coolhaas - mej. W.P.M. Kraetzer - mej. A.C.M. Sanders |
1943 | wed. G.E. van Meteren-van Doorn - A.J. Spierings (accountantskantoor) - Instituut Spierings |
1960 | A.J. Spierings (accountants kantoor) |
1928 | mej. A.H. Hutten - H.P. Welsch - wed. H.P. Welsch |
1943 | W. Vorstenbosch |
1928 | A.J.E. Mathon |
1943 | F.M. Rouppe van der Voort (industrieel metaalmaatsch.) |
1928 | mr. C.C.J.M. Sassen |
1943 | mr. C.C.J.M. Sassen |
1928 | mej. H.C.E.M. Schüte |
1943 | mr. J.J.M. Dony (sub. off. van just.) |
1923 | Carolus L.J. Teulings (fabrikant in gouden en zilveren werken) |
1928 | C.L.J. Teulings |
1943 | C.A.M.E. Teulings (banketbakker) - C.H.E.M. Teulings (bedrijfsleider goudsmederij) |
1923 | Hajonidus I. Bolman (rijksbetaalmeester) |
1928 | G. Aronsohn |
1943 | B.J.W. Vroom (arts) - B.J.W. Vroom (arts) |
1910 | P. Verhulst-Kluijtmans (grossier) |
1928 | J. Bauwens |
1910 | B.A.E.J.M. van Rijckevorsel - E.M.L.E. van Rijckevorsel |
1928 | B.A.E.J.M. Rijckevorsel - mej. E.M.L.E. van Rijckevorsel |
1943 | E.M.L.E. van Rijckevorsel (secretaresse 'Pro Juventute') |
1910 | H.G. v.d. Veerdonk (fa. J. v.d. Veerdonk & Zn.) boekh. |
1923 | Matheus F. Aarts (algemeen procuratiehouder N.V. de Gruijter) |
1928 | M.F. Aarts |
1943 | jhr. F.E.M. de Roy van Zuidewijn (dir. brandassurantie) |
1923 | Hermanus J.P. Alfen (leeraar gymnasium) |
1928 | H.J.P. Alfen |
1943 | mr. P.J.T. Scheefhals (adv. en procureur) |
1910 | H.P. Schute-Dieden (koopman) |
1928 | E.H.J.M. van Heeswijk |
1943 | J. Muerkoster (grossier glaswerk) |
1928 | J.H. Kamerbeek |
1943 | J. Casparie (zenuwarts) - dr. E. Doyer (keel, neus en oorarts) |
1923 | Jan Hendrik N. de Bruijn (lederhandelaar) |
1928 | H.W.E. Damerau |
1943 | J.H. Werps (insp. reg. en domeinen) |
5211 BA 1..17 5211 BB 19..35 5211 BC 2..10
1897 |
27 januari 1897No. 29. Namen van straten... Het ovale plein voornoemd, te noemen: Oranje Nassauplein ...
Stadsarchief | GAHt Notulen gemeenteraad 1897 nr. 1(27.01) p. 1-47 | 43
|
1909 : rechts 1..13, links 2..10 1928 : rechts 1..25, links 2..10
F.L. Jansen, Kledinghandel in transitie LXXXVIII (1991) 230
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 171