afb.
Met de Vestingwet van 1874 verloor 's-Hertogenbosch zijn status als vestingstad. De stadspoorten mochten worden geslecht, de stadswallen afgegraven en de voormalige vestinggronden bebouwd worden. De stadsmuren bleven behouden, omdat die tevens een waterkerende functie hadden. Alleen bij de Sint Janssingel was dat niet het geval: de muren werden gesloopt en vervangen door brede taluds. En er werd gebouwd. Overal aan de randen van de stad, op de voorheen militaire gronden, verschenen arbeiderswoningen. Want vooral onder de arbeidende klasse was de woningnood schrijnend groot. Aan de Sint Janssingel werden voor hen - zeker voor die tijd - riante woningen gerealiseerd. De nieuwe straat zelf was ruim bemeten. In 1897 kreeg het de naam Sint Janssingel. Aan de Sint Janssingel kwam in 1899 ook een klooster, van de zusters van het Gezelschap van Jezus, Maria en Jozef. Het kreeg de naam Mariënburg, als herinnering aan het franciscanessenconvent met dezelfde naam op dezelfde plaats uit de middeleeuwen. Tot het grote kloostercomplex aan de Sint Janssingel behoorde een kweekschool voor onderwijzeressen met internaat. Sint Janssingel 88 is een rijksmonument. 'Anno 1894' staat er boven de ingang. In dat jaar riepen Frans van Lanschot en zijn vrouw een fundatie in het leven, voor huisvesting en verzorging van bejaarde, ongehuwde vrouwen en weduwen. Zij moesten wel tot het personeel van de familie Van Lanschot hebben behoord. Vele vrouwen hebben er een goed tehuis gevonden. Zij werden verzorgd door de zusters van het naastgelegen klooster Mariënburg. De Van Lanschotstichting werd in 1945 opgeheven. |
Een kleine honderd jaar geleden onderging de St. Janssingel een forse gedaantewisseling. Ongeveer hetzelfde uiterlijk heeft deze singel thans nog. Na de Vestingwet van 1874 kon er op de voormalige vestinggronden gebouwd worden. 's-Hertogenbosch was haar positie als vestingstad kwijtgeraakt en de wallen en stadspoorten konden geslecht worden. De aan het eind van de St. Jansstraat staande stadspoort verdween onder de slopershamer. De aarden wallen boven de stadsmuren bleven staan. Enkel aan de St. Janssingel was dat niet het geval: de muren werden gesloopt en vervangen door brede taluds. En, als overal op de voormalige vestinggronden, er werden bomen geplant. Voor het eerst werd er aan de St. Janssingel gebouwd. Overal ziet men dan juist arbeiderswoningen aan de rand van de stad verschijnen. Want vooral onder de arbeidende klasse in de voormalige vestingstad was de woningnood groot. Voor hen werden hier 'riante' (zeker voor die tijd) woningen gerealiseerd. Aan de St. Janssingel kwam ook een klooster, Mariënburg. Dit klooster van de Zusters van JMJ (Jezus, Maria en Jozef) had de naam van een hier in vroeger eeuwen gestaan hebbend klooster overgenomen. De St. Jansstraat was de eerste straat die men passeerde nam de stad via de St. Janspoort te zijn binnengekomen. In het latijn stond hier een spreuk op: 'Bescherm, door God geliefde patroon Johannes, deze poort, uw burgers, haardsteden en altaren.' Hier in deze straat waren altijd al herbergen gevestigd geweest. Vóór men aan een reis begon, af als men terugkeerde, was hier de gelegenheid iets te drinken. Ook thans bevinden zich hier nog horecagelegenheden: een Mexicaans restaurant en een dansschool. de naam St. Jansstraat is al honderden jaren oud en zij is ontleend aan de ruim een eeuw geleden verdwenen stadspoort. De naam Sint Janssingel werd eerst precies honderd jaar geleden, in 1897, aan de nieuwe straat gegeven. De foto dateert uit ongeveer 1925. Duidelijk is te zien dat deze straat op het eind van de vorige eeuw ruim is aangelegd: er is ruim voldoende gelegenheid om rustig over straat te wandelen. Het toenemende verkeer is dé grote verandering in het Bossche straatbeeld van de laatste honderd jaar! |
2003 |
Poortje ontdekt. De Bossche archeologen hebben op de St. Janssingel een stadspoortje van nog geen meter breed ontdekt, dat dateert van begin 1500. Dat poortje -ongeveer ter hoogte van de Berewoutkazerne- zat in de eerste stadsmuur. Het poortje kwam bloot te liggen bij opgravingen langszij die rivier waar in het kader van de vestingwerken een wandelpromenade de parkeerplaatsen moet gaan vervangen. Oorspronkelijk stond er een wijdere poort die ook al op kaarten van Jacob van Deventer voorkomt. De kleinere poort is vanaf ongeveer in 1520 die wijdere doorgang op die plek gaan vervangen. Maar de funderingen van beide poorten raakten uit zicht bij de aanleg van Bastion Maria in ongeveer 1620.
Nieuwsbrief Bastion Oranje, 24 april 2003
|
1908 | W.F. Claes (loopknecht) - P. v.d. Heijden (schoenmaker) - J.B.C. van der Hoeven (boekbinder) - J. Rijnen (sigarensorteerder) |
1910 | J. de Bekker - wed. Burg - J.B.C. van der Hoeven (boekbinder) - J. Keijzer (loopknecht) |
1923 | Franciscus van der Aa (arbeider Ned. Sp.) - Johannes M. de Bekker (bandwever) - Johannes W.P. van den Broek (kellner) |
1928 | J.M. de Bekker - J.C.B. van der Hoeven - wed. A.W. Jansen |
1943 | H.J. Blatter (chauffeur) - J. van der Lee (koopman in galanteriën) - wed. M.J. van Ooijen-Groenendaal |
1986 | gesloopt (bev contr 13 aug 86) |
1943 | N.P. van Mackelenbergh (schilder) |
1970 | (bov) ongeschikt voor bewoning (afd BSO mei 70) |
1991 | hrn. Ekels/Remmers (Mexicaans eetcafé La Cucaracha) |
1943 | A.W. Staal (chauffeur) |
1908 | H.H. Beumen (koperslager) |
1910 | H.H. Beumen (koperslager) |
1923 | Hermanus H. Beumen (polijster) |
1928 | H.H. Beumen |
1943 | H.J.P. Bechtold (concierge) - C.C. Liao (koopman in textiel) - W.P.M. Maas (arbeider) |
1881 | P.F. Steenbekkers (partikulier) |
1943 | dr. F.A. Smedts (leeraar) |
1908 | J. van Nistelrooij (timmerman) - J. van Schaijk (voerman) |
1910 | H. Bosselie (sigarenmaker) - J. van Nistelrooij (timmerman) |
1923 | Martinus J. van Haaren (sigarenmaker) - wed. Antonius C. van Haaren (zonder) |
1928 | wed. A.Chr. van Haaren - A.H. Winkenius |
1943 | J. van Lamoen (melkventer) - wed. J.G. Rat-Jilesen |
1943 | A.J. Koek (klerk Dir. Bel.) |
1908 | C.P. Hartman (aannemer) |
1910 | W.A. Burg (boekbinder) |
1928 | E. Winter |
1943 | Th. Klösters (schoenmaker) |
1908 | J.F. Kinder (particulier) |
1910 | wed. J.F. de Kinder |
1923 | Peter H. de Bruin (bureelchef parket Off. Justitie) |
1928 | F.J.M. van der Ven |
1943 | C.J.M. Krijnen (kantoorjuffrouw) - J.D.J. Krijnen (ambt. Rijksbel. schrijver 2e kl.) - J.C. Krijnen-van de Bergh |
1991 | dhr. en mevr. van Lieshout (dansinstituut Voetisch) |
1908 | W. Graste (arbeider S.S.) - K. Spoelstra |
1910 | W. Graste (arbeider S.S.) |
1928 | J.H.A. van de Veerdonk |
1943 | Fr.B.N. van Herwijnen (behanger) |
1908 | wed. Eligh. Tombrink |
1910 | wed. H.C. Eligh.-Tombrink |
1923 | Anna G.P.J. Adan (zonder) |
1943 | M.H.W. Langenhuisen (Rijks-Ambtenaar) |
1910 | J.D. Roseboom (coupeur) |
1928 | wed. J.A. Reggers - J.P.L.M. van de Well |
1943 | C.K. Verhelst (koopman) |
1910 | S. Liebregts (vrachtrijder exp.) |
1928 | M. van Herpen |
1943 | J. van Herpen (kantoorbediende) - M. van Herpen (chauffeur) - M. van Herpen (kantoorbediende) - P.C. van Herpen (steno-typiste) |
1987 | ongeschikt voor bewoning (afd SOS nr 137 dd 6 okt 75) |
1908 | R. Blom (koekfabrikant) |
1910 | Fabriek van R. Blom (koekfabrikant) |
1923 | Antonia M.S. Brand (naaister) - Gerardus Dollekens (monteur) |
1928 | A. van Schaijk |
1943 | A. van Schaijk (huisknecht) - J.T.A. van Schaijk (boekhouder) |
1975 | ongeschikt voor bewoning (afd SOS nr 137 dd 6 okt 75) verbouwd tot bedrijfsruimte met bovenwoning |
1908 | wed. W.J.C. Verhage-de Kinder |
1910 | wed. W.J.C. Verhage-de Kinder |
1928 | N.P. van Mackelenbergh |
1943 | P.A. van der Krabben (chauffeur) - wed. M. van der Krabben-Kras |
1984 | verbouwd (14 jun 84) |
1881 | (Station H 108): B. Moubis (station-chef der staatsspoorwegen) - F.G.H.A. Sassen (sectie-ingenieur st. spoor) |
1908 | J.M. Kerstel (wissellooper) - S. Liebregts (vrachtrijder) |
1910 | H. Schut (ambt. gevangenis) |
1923 | Eugène M. Brekelmans (kleermaker) |
1928 | E.M. Brekelmans |
1986 | (Sint-Janssingel 44): bovenwoning boven nummer 42 |
1908 | P. Emons (sigarensorteerder) |
1910 | P. Emons (sigarensorteerder) |
1923 | Martinus Brands (wissellooper) |
1928 | M. Brands |
1943 | M. Brands (wissellooper) |
1985 | dicht gespijkerd (bev cont 22 nov 85) verbouwd |
1908 | A.J. Bechtold (caféhouder) |
1910 | A.J. Bechtold (caféhouder) |
1923 | Hendricus W.J. de Groot (arbeider) |
1928 | H. Janssen |
1908 | A. Herderson (pakhuisknecht) - M. van Herpen |
1910 | A. Herderson (winkelknecht) - M. van Herpen |
1923 | Petrus Emons (sigarenmaker) |
1928 | P. Emons - A.J. Hendriks |
1943 | H.M.C. van Dommelen (goudsmid) |
1986 | dicht gespijkerd (bev contr 22 nov 85) verbouwd |
1986 | (Sint-Janssingel 52): dicht gespijkerd (bev contr 22 nov 85) verbouwd |
1908 | G.M. van der Wal (offic. van gezondheid) |
1910 | H. v.d. Heijden (fabrikant) |
1928 | A.F. Smedts |
1986 | dicht gespijkerd (bev contr 28 mrt 86) verbouwd |
1908 | H.C. Brans (leeraar R.H.B. school en gymnasium, beëedigd tolk aan rechtbank en hof) - Gebrs. Hockers (leerlingen gymnasium) |
1910 | H.C. Brans (leeraar R.H.B. school en gymnasium, beëedigd vertaler) |
1923 | Hendrik C. Brans (directeur Rijks H.B.S.) |
1928 | H.C. Brans |
1943 | D.B. Gostelie (dekkleedenfabrikant) - H. Maréchal (reiziger) |
1986 | (Sint-Janssingel 64): dicht gespijkerd (bev cont 28 mrt 86) verbouwd |
1908 | S.P.J. Geerkens (control. v.d. waarborg v. goud. en zilverw.) |
1910 | S.P.J. Geerkens (control. v.d. waarborg v. goud. en zilverw.) |
1923 | mr. René C.G.M. baron Bieberstein Rogalla Zawadsky (raadsheer gerechtshof) |
1928 | mr. R.Ch.Gh.M. Baron de Bieberstein Rogalla Zawadsky |
1943 | Bieberstein Rogalla Zawadsky (baron), mr. R.C.G.M. de (oud-raadsh. gerechtshof, meester in de rechten) |
1908 | Van Lanschotstichting |
1910 | Van Lanschot's stichting |
1928 | Van Lanschotstichting |
1943 | wed. E. v.d. Wiel-Beaart |
1948 | Van Lanschotstichting (tehuis voor oude dames) |
1908 | Klooster Mariënburg (Zusters J.M.J.) - M.C.L. Moors (algem. overste der Eerw. Zusters J.M.J.) - M.T.M. Nooren (directrice kweekschool) - R.K. Kweekschool 'Mariënburg' voor onderwijzeressen - W.C. van Thiel (onderwijzeres aan de kweekschool) |
1910 | Klooster Mariënburg (Zusters J.M.J.) - M.C.L. Moors (algem. overste der Eerw. Zusters J.M.J.) - R.K. Kweekschool 'Mariënburg' voor onderwijzeressen - W.C. van Thiel (onderwijzeres aan de kweekschool) - M.E.A. Vaas (directrice kweekschool) |
1928 | Mariënburg - J. Stupers |
1936 | R.K. Huishoud- en Industrieschool |
1943 | E.F.A.M. Bogaerts (religieuze) - H.P.M. Ruijs (religieuse) |
1948 | Mariënburg (Moederhuis J.M.J.) |
1960 | R.K. Huishoud- en Industrieschool |
1965 | Klooster Mariënburg |
2003 | Vervallen |
1986 | (Sint-Janssingel 94): Pedagogische Akademie 'Concordia' |
2003 | Vervallen |
1986 | School voor Middelbaar Beroepsonderwijs 'Mariënburg' |
2003 | Vervallen |
1986 | School voor Middelbaar Beroepsonderwijs 'Mariënburg' |
2003 | Vervallen |
5211 DA 1..23 5211 DA 2..100
1897 |
27 januari 1897No. 29. Namen van straten... Van Stationsbrug tot Berewoudstraat, blijft: Sint Janssingel ...
Stadsarchief | GAHt Notulen gemeenteraad 1897 nr. 1(27.01) p. 1-47 | 44
|
1909 : aan één zijde bebouwd 1..21 1995 : 14..100 (Huisnummerkaart G16 en G17)
F.G.G. Govers, Het geslacht en de firma F. van Lanschot 1737-1901 XXV (1989) 259
C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 231, 232
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 390