Hinthamerbolwerk

Hinthamerpoort

Jaar

Naam

Bron

1921

Hinthamerbolwerk

RB 28-02-1921. GB 1921 no 131.

1928

Hinthamerbolwerk

Adresboek voor 's-Hertogenbosch 1928

Zeventiende-eeuws bastion

door Ed Hupkens

Rond 1618, tijdens het Twaalfjarig Bestand (1609-1621), werden aan de noordoostzijde van Den Bosch twee (half)bastions aangelegd. Het ene was het Hinthamerbolwerk, het andere was het Muntelbolwerk.

Het Hinthamerbolwerk met links de St. Theresiakleuter-school, daarnaast klooster zusters JMJ. Op de achtergrond de toren van de Barjeskerk. Anno 1942. Foto: Stadsarchief.

Het Hinthamerbolwerk werd ook wel Bastion Hintham genoemd. De aarde om de bastions aan te leggen verkreeg men door het uitbaggeren van de Binnendieze en door het omleiden van de gracht, zodat het water aan de voor- en zijkant van de bastions stroomde. Volgens de plattegrond van Joan Blaeu (1649) waren beide bolwerken een 'vol bastion'. Een bastion is een vijfhoekige uitbouw van een verdedigingswerk, voornamelijk bestemd voor het kunnen voorzien van flankerend vuur richting aanliggende vestingmuren (courtines). Bij een 'vol bastion' is de binnenruimte (terreplein) gevuld met een aardlichaam, een bomvrij onderkomen voor personeel of een remise voor geschut. Bij een 'hol bastion' ontbreken deze elementen. Vrijwel alle andere Bossche bastions zijn van het holle type. Op de kaart van Joan Blaeu is te zien, dat achter beide bastions een lager gelegen, langgerekt gebouw stond. Naar alle waarschijnlijkheid was dit een barak die diende als onderkomen van in de stad gelegerde soldaten. Het Hinthamerbolwerk controleerde behalve de toegangsweg naar de stad vanaf Hintham (de Hinthamersteenweg, de latere Graafseweg) ook het scheepvaartverkeer op de rivier de Aa. Het bastion was gebouwd nabij de plek waar nu de voormalige Watertoren staat. Op het Hinthamerbolwerk stond een molen op een molenberg. Deze molen behoorde tot het type standerdmolen, ook wel staakmolen, de oudste houten windmolen. Wanneer de molen is afgebroken is niet bekend, het moet vóór 1870 zijn gebeurd. In 1879 werd Bastion Hintham met aangrenzende wallen geslecht. De aarde die hierbij vrijkwam, werd aangewend voor de gedeeltelijke demping van het stuk stadsgracht die voor het Hinthamerbolwerk lag. De grond werd tevens gebruikt voor de demping van de gracht die tegenwoordig de Oostwal heet. De voorwerken werden opgehoogd, waardoor een goede verbinding ontstond met de Hinthamersteenweg. Van het Hinthamerbolwerk zijn geen restanten meer zichtbaar.

Op 28 januari 1921 stelt de Straatnamencommissie voor om "de eerste straat, rechts over de Aa-brug 'Over de Aa' te noemen, omdat deze hiermede zeer juist en duidelijk wordt aangeduid". Het gemeentebestuur gaat hier echter niet mee akkoord en komt met het voorstel om in Uitbreiding "De Hinthammerpoort" de eerste zijstraten van de Graafseweg de straatnamen Hinthamerbolwerk en Muntelbolwerk te geven.

5

Stadsblad woensdag 23 april 2014 | 5

1983

Hans L. Janssen

Archeologische waarnemingen 1977-1979
Van Bos tot Stad (1983) 159

Hinthamerbolwerk 2

Hinthamerbolwerk 2 (1921)

1923	Johannes R. Beijk (bouwk. opzichter)
1928	P.J.L. Cuijpers
1943	G. van de Griendt (smid)

Hinthamerbolwerk 4

Hinthamerbolwerk 4 (1921)

1943	H. Neefs (mag. bediende)

Hinthamerbolwerk 6

Hinthamerbolwerk 6 (1921)

1928	wed. M. van Hezik
1943	H.L.M.J. Nouwens (sigarenmaker)

Hinthamerbolwerk 8

Hinthamerbolwerk 8 (1921)

1943	B.J. van Rossum (sigarenmaker)

Hinthamerbolwerk 10

Hinthamerbolwerk 10 (1921)

1928	P.J. Hurkmans
1943	W. Wijnstekers (ijzerwerker)

Hinthamerbolwerk 12

Hinthamerbolwerk 12 (1921)

1928	C. van Doremalen
1943	J.W. Trum

Hinthamerbolwerk 14

Hinthamerbolwerk 14 (1921)

1928	F. Claasen
1943	J. Beekmans (veger gem. reiniging)

Hinthamerbolwerk 16

Hinthamerbolwerk 16 (1921)

1923	Lambertus A.F. van de Gein (sigarenmaker)
1928	W.J. Salfischberger
1943	F.H. Sluiter (sigarenmaker)

Hinthamerbolwerk 18

Hinthamerbolwerk 18 (1921)

1928	A.J. Sluijter
1943	G.H. van Geffen (grondwerker)

Hinthamerbolwerk 20

Hinthamerbolwerk 20 (1921)

1943	C. Damen (reiziger) - L.A. Voets (sigarenmaker)

Hinthamerbolwerk 22

Hinthamerbolwerk 22 (1921)

1943	A. van Diem - G.J. van Diem - G.J. van Diem (emballeur)

Hinthamerbolwerk 24

Hinthamerbolwerk 24 (1921)

1943	H.A.Th. Aarts (vertegenwoordiger)

Hinthamerbolwerk 26

Hinthamerbolwerk 26 (1921)

1943	F.H.C. Sluiter (sigarenmaker)

Hinthamerbolwerk 28

Hinthamerbolwerk 28 (1921)

1943	F. Claassen (schipper)

Hinthamerbolwerk 30

Hinthamerbolwerk 30 (1921)

1943	M.J. Janissen (stucadoor)

Hinthamerbolwerk 32

Hinthamerbolwerk 32 (1921)

1943	C.H. Stolzenbach (sigarenmaker)

Hinthamerbolwerk 34

Hinthamerbolwerk 34 (1921)

1943	wed. A.J. van den Heuvel-van Gerwen

Hinthamerbolwerk 36

Hinthamerbolwerk 36 (1921)

1943	M. Hoedemakers (metselaar)

Hinthamerbolwerk 38

Hinthamerbolwerk 38 (1921)

1943	J.A. de Vlam (schoenmaker)

Hinthamerbolwerk 40

Hinthamerbolwerk 40 (1921)

1943	H.C.J.W. van Rossum (schilder)

Hinthamerbolwerk 17

Hinthamerbolwerk 17 (1921)

1923	Johannes M.J. van den Boogaard (sigarenmaker)
1928	W.P. van den Thillart

Hinthamerbolwerk 15

Hinthamerbolwerk 15 (1921)

1928	Th.J. Henraat

Hinthamerbolwerk 13

Hinthamerbolwerk 13 (1921)

1928	C.W. Berende

Hinthamerbolwerk 11

Hinthamerbolwerk 11 (1921)

1928	G. van der Meer

Hinthamerbolwerk 9

Hinthamerbolwerk 9 (1921)

1928	P.M.J. Meeuwsen

Hinthamerbolwerk 7

Hinthamerbolwerk 7 (1921)

1928	C.J. van Beijnen

Hinthamerbolwerk 5

Hinthamerbolwerk 5 (1921)

1923	wed. Petrus J.F. van den Dungen (zonder) - Wilhelmus A.J.P. van den Dungen (banketbakker)
1928	W.A.J.P. van den Dungen - wed. P.J.F. v.d. Dungen - L. Kipping

Hinthamerbolwerk 3

Hinthamerbolwerk 3 (1921)

1923	Derk Aalders (winkelknecht)
1928	H.J. Boshuijzen - wed. H.Th. Boshuijzen
1936	R.K. Jonge Meisjesvereeniging - R.K. St. Theresia-kleuterschool

Hinthamerbolwerk 1

Hinthamerbolwerk 1 (1921)

1923	Hubertus A. Coumans (korporaal politietroepen)
1928	G.J. Renne
1943	J.A.H. Ernst (religieuse onderwijzeres)
1948	Gesticht 'Sancta Maria' (klooster en scholen Zusters J.M.J.)
1965	Klooster Sancta Maria

  5213 TA  1..113
  5213 TA  2..40

Hinthamerbolwerk

Hinthamerpoort

Zeventiende-eeuws bastion

Hans L. Janssen

Op deze pagina