Tegenwoordig ontstaan bij tijd en wijle in onze binnenstad nieuwe straten, op terreinen waar de oudere bebouwing grondig verdwijnt en nieuwbouw verschijnt. Zo ook de De Gruyterpassage, een naam die herinnert aan het bedrijf dat hier stond én aan de familie die dit bedrijf stichtte en lange tijd in stand hield.

De in 1795 geboren Petrus de Gruyter (wiens vader Henricus op de Vughterdijk als grutter en korenkoper gevestigd was) opende in 1818 een winkel aan de Hoge Steenweg. De zaken gingen goed en rond 1830 kocht hij in de Orthenstraat het pakhuis De Lintmolen en een viertal kleine huisjes in het 1e en 2e straatje van Best. Daar werden de goederen niet alleen opgeslagen, maar ook al verwerkt, voornamelijk granen.

Door het opnemen van zijn zoon Louis ging de zaak P. de Gruyter & Zn heten. Groot was het bedrijf nog niet. Dat duurde tot de komst van Lambert en Jacques, de twee zonen van Louis. Die breidden het assortiment uit: naast de meelsoorten, peulvruchten, granen, zaden en veevoer kwam er margarine en roomboter, wat later gevolgd door koffie en thee. In 1896 opende Jacques het eerste filiaal in Utrecht. Meerdere winkels volgden. Jacques was ook de uitvinder van de 10%-bonnen bij een contante betaling. Door de winkeluitbreidingen werd de gruttersmolen te klein.

Aan de overzijde van de Orthenstraat werd een uitbreidingsmogelijkheid gevonden. In 1903 werd hier het eerste kantoor gebouwd, drie jaar later gevolgd door een fabriek aan de Smalle Haven. Uitbreidingen volgden spoedig; er kwam een nieuwe koffiefabriek en een grutterij. In 1920 werd vermicelli, macaroni en chocolade in produktie genomen. In de dertiger jaren stond de bekende fabriek van De Gruyter er in zijn geheel. Al vóór het uitbreken van de oorlog was er een nieuwe fabriek in de buurt van de Veemarkt. Maar de groei zou niet blijven duren. In de zestiger jaren zette een neergang in, hoewel er toen ook een derde fabriek werd geopend. In die jaren verdwenen ook de kinderen van Lambert en Jacques uit de directie.

De Bosschenaren gingen aan het eind van de zestiger jaren steeds meer oog (en neus) krijgen voor de stankoverlast van De Gruyter in de binnenstad. Onderhandelingen over verplaatsing van het bedrijf in 1968 liepen op niets uit door het uitblijven van een Rijksbijdrage.

In de jaren zeventig zag men in dat zo'n grootschalig bedrijf niet in de binnenstad paste. Uilenburg en Haven werden gerestaureerd; waar gaten waren gevallen, werd aangepaste nieuwbouw gepleegd. Op het terrein dat ontstond na de afbraak van De Gruyter kwam geen echt kleinschalige bouw terug. Dat had wel gekund als gebied opgedeeld was. De Raadsgroepering Knillis diende hiertoe in mei 1981 een initiatiefvoorstel in. Maar dat kreeg alleen steun van Bosch' Belang.

Uiteindelijk werd het Plan Nijsen c.s. gerealiseerd, voor een gedeelte op grond van economische motieven. Door velen werd en wordt het gerealiseerde plan als té grootschalig ervaren.

In het bouwplan was de aanleg van een nieuwe straat opgenomen, waardoor een gedeelte van de Orthenstraat en de Visstraat bij het voetgangersgebied getrokken zou kunnen worden. Het verkeer gaat nu via de Gruyterpassage, ook de stadsbus, wat toch een onveilig gevoel geeft als deze de draai naar de Smalle Haven neemt.