afb. Onbekend, ca 1910

Emmaplein

Het Zand

Jaar

Naam

Bron

1897

Emmaplein

RB 27-01-1897

1901

Emma Plein

Adresboek 's-Hertogenbosch 1901

1909

Emmaplein

Huisnummeromnummering 1909

1928

Emmaplein

Adresboek voor 's-Hertogenbosch 1928

Koninklijk plein

door Ed Hupkens

In het noorden van uitbreidingsgebied 't Zand werd aan het einde van de 19e eeuw een ruim plein gerealiseerd. Het kreeg in 1897 de naam Emmaplein, genoemd naar koningin Emma (1858-1934).

Zij was getrouwd met koning Willem III, en was van 1890 tot 1898 regentes voor haar minderjarige dochter, de latere koningin Wilhelmina. Het Emmaplein was een groene oase van rust in de wijk. Het is nu beduidend drukker geworden rond het Emmaplein, het is ook geen plantsoen meer. In 1939 werd het H. Hartmonument daar geplaatst, dat eerder vanaf 1925 op het Julianaplein had gestaan. Dorus Hermsen had het ontworpen, de beeldhouwer Aloys Beule had het uitgevoerd. De laatste tientallen jaren verkeerde het in een deplorabele staat. Na restauratie werd het beeld in 2008 weer op zijn sokkel teruggeplaatst.
Op de plek waar nu het pand Emmaplein 2 staat, werd in 1868 het eerste Bossche station gebouwd. Het was in hout opgetrokken, zodat het in oorlogstijd snel afgebroken kon worden. In 1896 kwam een nieuw station, van Cuypers. Het oude station fungeerde nog zo'n twintig jaar als tramstation, in 1917 werd het afgebroken. Op deze plek verrees het imposante, door Jan Stuyt ontworpen kantoorgebouw de Binderij van Teulings Koninklijke Drukkerijen. Onder meer de enige Bossche Krant werd er gedrukt, die vanaf 1959 Brabants Dagblad ging heten. In 1973 werd de vlakbij gelegen Leonarduskerk gesloopt, die in 1907 was ingewijd. In 1976 werd op dezelfde plek een nieuw, gedeeltelijk vijflaags kantoorgebouw opgetrokken. In 1981 trok het Brabants Dagblad hier in.

Stadsblad woensdag 13 juli 2011

Ook 'het groen' in het Zand onderging veranderingen

door Henny Molhuysen

In het uitbreidinggebied ten westen van de Dommel dat aan het eind van de negentiende eeuw werd gerealiseerd - De Werken genoemd en later Het Zand - was een riant plein ontworpen. Dit plein kreeg in 1897 van de Bossche gemeenteraad een naam: Emmaplein, genoemd naar Adelheid Emma Wilhelmina Theresia, koningin de Nederlanden (1858-1934) die gehuwd was met koning Willem III. Zij was regentes (1890-1898) voor haar dochter, de latere koningin Wilhelmina. Ten zuiden van dit plein lag de Korte Havenstraat. Dwars hierop bevond zich nog een straat: de Grobbendonckstraat. Deze was in 1898 genoemd naar Anthonie Schets, baron van Grobbendonck, de militaire bevelhebber van 's-Hertogenbosch die in 1629 tegen de troepen van Frederik Hendrik streed.
In deze Grobbendonckstraat stond ondermeer het Evangelisatiegebouw Bethel. En verder waren er woonhuizen in deze nieuwe Bossche stadswijk.
Oktober 1944 heeft ook hier duidelijk de sporen nagelaten. het oorlogsgeweld verwoestte vele panden. In de Grobbendonckstraat zelfs zoveel, dat in het na de Tweede Wereldoorlog tot stand gekomen nieuwe stratenplan deze straat zelfs geheel verdwenen is. Opmerkelijk genoeg had het gebouw Bethel de oorlogsverwoestingen overleefd en werd nu verbonden met een nieuw kerkgebouw aan het Emmaplein. Dit kerkgebouw werd gebruikt door de Gereformeerde Kerk en later door de Nederland Hervormd Evangelische Gemeente. Vele andere panden aan het Emmaplein - waaronder het grote scholencomplex - werden in de vijftiger jaren herbouwd.

Het Emmaplein, een groen oase van rust in de wijk, kreeg nog voor de Tweede Wereldoorlog een H. Hartmonument. Eertijds was dit geplaatst op het Julianaplein, maar het toenemende autoverkeer zorgde ervoor dat er elders ruimte voor gezocht diende te worden. Dat werd dus het Emmaplein. Tijdens het 'rijke Roomse leven' werd tenminste eenmaal per jaar het Emmaplein druk bezocht door een grote processie die vanuit de Leonarduskerk naar dit monument trok. Bruidjes, bloemen, wierook: dit alles was er ruim voldoende mate aanwezig. Maar vele kerkelijke processies verdwenen, de Leonarduskerk werd zelf afgebroken en ook het H. Hartmonument raakte in verval.
Het is drukker geworden rond het Emmaplein. Geparkeerde auto's zijn er duidelijk aanwezig. Kantoren in de vele panden rondom het plantsoentje. Hoewel plantsoen? Het werd in ieder geval anders ingedeeld en beplant. Slechts bomen en gras zijn er nu te vinden. En het H. Hartmonument is duidelijk aan restauratie toe.
De Grobbendonckstraat is verdwenen, maar in de zeventiger jaren werd er dwars door het prins Hendrikpark een grote weg aangelegd die naar deze Bosschenaar van bijna vier eeuwen geleden genoemd werd: de Van Grobbendoncklaan.

Brabants Dagblad dinsdag 23 februari 1999

1978	Redactie Bewoners Emmaplein protesteren. WILMA wil bouwen aan plan Hertogstate Brabants Dagblad dinsdag 22 augustus 1978
1998	J. van Haaren Martha klooster KringNieuws 4 (1998) 5
1999	Henny Molhuysen Verdwenen stadsbeelden : Ook 'het groen' in het Zand onderging veranderingen Brabants dagblad dinsdag 23 februari 1999 (foto)
2000	Francis Witmer Flatwoningen van H.W. Valk aan het Emmaplein. Monument met een Januskop Bossche Bladen 3 (2000) 92-95
2009	Marc Brink Meer groen in Den Bosch Brabants Dagblad vrijdag 20 maart 2009

Peellandstraat

Emmaplein 2

Emmaplein O 158f (????)

1908	J. Goris (chef v. dienst tramwegmaatschappij Meijerij)

Emmaplein 2 (1909)

1910	F.M. v.d. Sommen (stationschef tram)
1928	L.C. Malmberg - Redactie dagblad het Huisgezin - C.N. Teulings (Kon. Drukkerijen)
1943	L.C.G. Malmberg N.V. (uitgever) - N.V. Alg. Uitgeversmij. van Bladen en Tijdschriften (uitgever) - Noord-Brab. Courant N.V. - Teulings' Uitgeversmij. N.V. (uitgever) - C.N. Teulings (Koninkl. Drukkerijen)

Emmaplein 4

Emmaplein O 158e (????)

Emmaplein 4 (1909)

1910	F.X. Keur (restaurateur tramstation Meijerij)
1928	W. Keunen en Co.
1943	F.J.M. Moussault (R.K. Foto-, Pers- en Filmbureau 'Het Zuiden')
19??	Centrum voor Werk en Inkomen (CWI)

Emmaplein 4a

Emmaplein 4a (1909)

1943	G.J.A. van Beurden (pantry-bed.) - P.H. Boekestein (marech. beëed. rijksveldwachter) - A.J. Lambooij (electricien)

Emmaplein 4c

Emmaplein 4c (1909)

1943	F.A.P. Mollen (garagehouder)

Emmaplein 6-22

Rijksmonument

Emmaplein 6

Emmaplein O ongen. (????)

Emmaplein 6 (1909)

1910	Hollandsche buurtspoorwegen
1928	A.J.L. Hendriks - J.J. Linsen

Emmaplein 8

Emmaplein O 158d (????)

Emmaplein 8 (1909)

1910	Hollandsche buurtspoorwegen
1928	C.J. Stoete - H.H.J. Wertenbroek

Emmaplein 10

Emmaplein O ongen. (????)

Emmaplein 10 (1909)

1910	Ledermagaz. van J.C. van Duren
1928	C.Th. de Jong
1943	wed. D.W.A. Zwijsen-Ploegmakers

Emmaplein 12

Emmaplein O 158c (????)

1908	Hollandsche buurtspoorwegen - ?F.X. Keur (restaurateur tramstation Meijerij)

Emmaplein 12 (1909)

1923	Marinus F.W. Bovij (kantoorbediende) - wed. Mathieu P.J. Bovij (zonder)
1928	L.J. van der Veen
1943	wed. A.M. Claassens-Teurlings

Emmaplein 14

Emmaplein O 158b (????)

1908	A. van Drunen (loopknecht)

Emmaplein 14 (1909)

1910	Werkplaats F. Kuijpers (beeldhouwer)
1928	J.G. Balkestein

Emmaplein 16

Emmaplein O 158a (????)

1908	J. Breeve (machinist)

Emmaplein 16 (1909)

1910	J. v. Drunen (loopknecht)
1928	J.J. Ras
1943	Pl. van Nieuwehuijze (onderwijzer) - P.J. van Nieuwenhuijze (ambt. distributie)

Emmaplein 18

Emmaplein O 158 (????)

Emmaplein 18 (1909)

1910	J.A. Breeve (chef machinist)
1923	Johannes Gerardus Balkestein (ambtenaar Ned. Sp.)
1928	L.F. de Beer
1943	J.Th.M. Hendriksen (handelsreiziger)

Emmaplein 20

Emmaplein O ongen. (????)

Emmaplein 20 (1909)

1910	Werkplaats H. Goedmakers (fabr. gouden werken)
1928	F.K.G. Hamburg - dr. J.G.A. Kattenbusch
1943	J.C.J. van den Hurk (bouwk. opzichter)

Emmaplein 22

Emmaplein 22 (1909)

1928	G. Stürm
1943	H. Vugts (winkelier in kruidenierswaren)

Kempenlandstraat

Emmaplein 24

Emmaplein 24 (1909)

1923	Adrianus G. Eijkemans (kleermaker) - Antonius C.A.M. von Eugen (gep. hoofdonderwijzer)
1928	J.G. Eijkemens - H. Goedheer
1943	A.G. Eijkemans (kleermaker) - L.C.H.J. Strijbos (adm. centr. beh. uitv. ziektewet)

Emmaplein 24a

Gemeentelijk monument

Oisterwijkstraat

Emmaplein 25

body=[<b>Datering:</b> 25 mei 2009<br><b>Fotograaf:</b> A.F.A.M. Wetzer<br><b>Nummer:</b> DSCF1028]

Emmaplein 25

Emmaplein O 157 (????)

Emmaplein 25 (1909)

1910	St. Leonarduskerk
1919	Kantoor J.G. Bergmeijer (in grafmonumenten) - St. Leonarduskerk - Kantoor en drukkerij C.N. Teulings
1928	R.K. Kerk
1965	St. Leonarduskerk

Emmaplein O 156a

Emmaplein O 156a (1908)

1908	Th. Goossens (2e kapelaan) - G.A.M. v.d. Kant (pastoor) - B. Verbakel (1e kapelaan)

Halvemaanstraat

Emmaplein 23

Emmaplein O 153 (????)

1901	Jos. Joh. Lambermont (koekfabrikant)
1908	Koekfabriek J.J. Lambermont (Vischstraat)

Emmaplein 23 (1909)

1919	Koekfabriek en kantoor J.J. Lambermont
1928	fa. v.d. Pas en Michels
1943	M. Bouts (Verf- en Glasindustrie N.V.)

Emmaplein 21

Emmaplein O 153a (????)

1908	Th.J. v.d. Aa (teekenaar)

Emmaplein 21 (1909)

1910	Th.J. v.d. Aa (teekenaar)
1919	G. Poelman - Ch. Schuurman (adj. opzichter)
1928	J.P. van der Pas
1943	G.J. Frencken

Emmaplein 19

Emmaplein O ongen. (????)

Emmaplein 19 (1909)

1943	J.F.C.M. van Gool (drogisterij)
1985	Scholengemeenschap 'De Dommel' (mavo)

Emmaplein 17

Gemeentelijk monument

Emmaplein O 153b (????)

1908	J.M. Heijmans (schilder)

Emmaplein 17 (1909)

1910	S. Balgreen (schrijver)
1919	A. Bonsel - A. Govers
1923	Aris Bonsel (zonder)
1928	J.A.L. Michels
1943	J. Michels en Zn. (schilders, glazeniers) - J.A.L. Michels (huisschilder)

Emmaplein 15

Emmaplein O ongen. (????)

Emmaplein 15 (1909)

1910	Koekfabriek J.J. Lambermont (Vischstraat)

Emmaplein 13

Emmaplein O 152 (????)

1908	Zusterschool

Emmaplein 13 (1909)

1910	Zuzterschool
1919	Zusterschool
1928	Bijz. Meisjesschool
1936	R.K. Bewaarschool af. A - R.K. Bewaarschool af. B - R.K. Huishoud- en Meisjesvakschool - R.K. L.O. school afd. A - R.K. L.O. school afd. B - R.K. U.L.O. school
1975	R.K. Bijzondere meisjesschool

Korte Havenstraat

Emmaplein 11

Emmaplein O 97 (????)

1908	H. v.d. Kroef (glazenwasscher, caféhouder) - J.B. Tijm (onderwijzer Nutsschool)

Emmaplein 11 (1909)

1910	H. v.d. Kroef (glazenwasscherij en caféhouder)
1919	Joh. Schüel (winkelier in modeartikelen)
1928	A.A.R. van Dijk
1943	Handelsonderneming Nabo (levensmiddelenbedrijf) - J.G. Pragt (vertegenw. levensm. bedrijf)

Emmaplein 9

Emmaplein O ongen. (????)

Emmaplein 9 (1909)

Emmaplein 7

Emmaplein O 92a (????)

1908	Leon M. Dufay (lid der fa. George Dufay en Zoon) ijzergieterij

Emmaplein 7 (1909)

1910	J. Klinkum (handelsreiziger)
1919	J.H. Klinkum (vert. der Remmington-Fact. schrijfm.)
1943	wed. E. Trosée-van Herwaarde

Emmaplein 5

Emmaplein 5

Emmaplein O 92 (????)

1908	G. Poierrié-Stark (grossier in kol. waren)

Emmaplein 5 (1909)

1910	G. Poierrié-Stark (gross. kol. waren)
1919	G.J.M. Poierrié (koopman)
1928	J.H. Feldbrugge - mej. C.M.E. Poierrié - wed. G.J.M. Poierrié
1943	E. Broekmans (winkelier kruidenierswaren)

Emmaplein 5a

Emmaplein 5a (1909)

1943	wed. A. Broekmans-Treffers

Emmaplein 3

Emmaplein O 91 (????)

1908	B.J. Marijnen (particulier)

Emmaplein 3 (1909)

1910	B.J. Marijnen (particulier)
1919	B.J. Marijnen (particulier)
1928	A.B.Chr. Marijnen
1943	L.G.A.M. Marijnen (woninginrichter)

Emmaplein 1

Emmaplein O 91a (????)

1908	V. van Doveren (plaatsverv. hoofd a/d Nutsschool)

Emmaplein 1 (1909)

1910	V. van Dooveren (hoofdonderwijzer)
1919	V. van Dooveren (hoofdonderwijzer)
1923	Vijver van Doveren (onderwijzer)
1928	W. Lemmens - Th.J. van Onzen
1943	C.L.A. Vogel (schrijver Paleis van Justitie) - J.W. Vogel (goudsmid)

  5211 VZ  1..43
  5211 VW  2..24

1897

27 januari 1897

No. 29. Namen van straten
... Ten noorden van den Stationsweg: Het plein voor het oude stationsgebouw te noemen: Emmaplein ...

Stadsarchief | GAHt Notulen gemeenteraad 1897 nr. 1(27.01) p. 1-47 | 43

  1909 : rechts 1..25, links 2..20

F.L. Jansen, Kledinghandel in transitie LXXXVIII (1991) 236

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 173, 186, 193

Emmaplein

Het Zand

Koninklijk plein

Ook 'het groen' in het Zand onderging veranderingen

Redactie

J. van Haaren

Henny Molhuysen

Francis Witmer

Marc Brink

27 januari 1897

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina