afb. Fotopersbureau Het Zuiden, 21 maart 1954
|
Iedereen heeft op school wel eens kennis gemaakt met „de bol en de ring van 's-Gravesande”. Dit is een demonstratieproef, die aanduidt dat metalen bij verhitting uitzetten: de bal kan net wel of net niet (bij verwarming van de bal) door de ring. Opmerkelijk is dat Willem Jacob (van) 's-Gravesande juist door deze proef bekendheid geniet. Hij had immers veel meer kwaliteiten. In ieder geval was het ook voor de Bossche gemeenteraad aanleiding om op 4 november 1952 een straat in 'Plan West' naar hem te noemen in de reeks 'personen die bekendheid hebben verworven door toepassing van de wetenschap in de techniek'. Wat men toen niet besefte was dat Willem Jacob 's-Gravesande een geboren Bosschenaar was.
Willem Jacob 's-Gravesande werd geboren op 26 september 1688 in een huis in de Orthenstraat, vlakbij het steegje De Kokse Poort. Zijn vader was Dirck 's-Gravesande, die dit huis in 1681 gekocht had. Dirck was president-schepen van 's-Hertogenbosch, terwijl hij ook verschillende goedbetaalde banen bij het Rijk had. Het doopboek van de Hervormde Gemeente meldt, dat op 28 september 1688 in de Sint Janskerk Willem, de zoon van Dirck 's-Gravesande en van Anna Johanna Blom het doopsel ontving.
In 's-Hertogenbosch studeerde Willem Jacob eerst aan de latijnse school, later aan de Illustre School. Het was een soort vervolgonderwijs van deze latijnse school en leidde de studenten op voor de universiteit. In de tijd dat Willem Jacob er studeerde, werd het onderwijs nu eens in de Sint-Janskerk (de huidige Sacramentskapel) gegeven, dan weer in de Waalse kerk. 's-Gravesande kreeg er les van professor Isaac Tourton, een Newton-aanhanger die hem belangstelling voor de exacte vakken zou bijbrengen.
Op 18-jarige leeftijd verliet Willem Jacob zijn geboortestad en schreef hij zich op 6 juni 1704 in aan de Leidse Universiteit. Hij studeerde er rechten. Na afloop van deze studie begon hij met twee broers een advocatenpraktijk in Den Haag. In 1713 toonde hij zijn belangstelling voor wetenschap en kultuur door het „Journal de la République des Lettres” op te richten. Hierin verschenen een groot aantal artikelen van zijn hand over wis- en natuurkundige onderwerpen. In 1716-1717 verbleef hij in Engeland, waar hij ook kennis maakte met de Royal Society en met Newton zelf. Als diens overtuigend aanhanger keerde hij terug naar Leiden.
In 1717 werd hij benoemd tot hoogleraar te Leiden in de wis- en sterrenkunde. Later gaf hij eveneens onderwijs in de logica en ethica.
's-Gravesande kreeg uit heel Europa uitnodigingen, zoals die van Tsaar Peter I van Rusland die hem het hoogleraarschap aanbood van de zojuist opgerichte universiteit van Sint-Petersburg, terwijl Frederik II van Pruisen hem uitnodigde zich te Berlijn te vestigen aan de Akademie van Wetenschappen. 's-Gravesande ging er niet op in.
Op 28 februari 1742, op 53-jarige leeftijd, overleed Willem Jacob 's-Gravesande in Leiden.
|
1985 |
Henny MolhuysenStraat en naam : 's-GravesandestraatBrabants Dagblad donderdag 1 augustus 1985 (foto) |
5223 BR 1..19 5223 BS 2..50