322. Porta, Nicolaus de

In 1478 verzochten heer Claes vander Poerten en meester Gerit Hoernken aan de kapittelnotaris heer Jan Amelrijcx (nr.5) om een collatie te maken van een deel van de minuut van heer Martens testament. De akte was bestemd voor twee studenten die te Leuven theologie zouden gaan studeren op beurzen die door beide executeurs-testamentair waren gesticht. De minuut van het testament was opgesteld door meester Henrick Appels (nr.11) die echter inmiddels was overleden zodat de Luikse officiaal te Leuven op 23 januari 1471 zijn protocollen had toegewezen aan heer Claes vander Poerten, kanunnik, en heer Jan Amelrijcx, beneficiant van de St.Jan. Beiden werden bij dezelfde gelegenheid aangeduid als notarissen die krachtens keizerlijke authoriteit waren benoemd en door het Luikse hof waren beëdigd. Op 17 januari 1478 werd de minuut door heer Jan Amelrijcx gecollationeerd "in absencia domini Nocolai de Porta, mei in hac parte collegii seu connotarii, circa alia protunc prepediti". Hetzelfde gebeurde op 26 mei 1473 met een minuut van de hand van heer Goessen Pauwels (nr.306) die op 30 maart 1473 samen met de andere minuten en concepten van die notaris eveneens aan heer Claes vander Poirten en heer Jan Amelrijcx was toegewezen. Van heer Claes zelf zijn geen notariële oorkonden bewaard. 2)

Op 7 januari 1483 gaf heer Claes, ziek op bed gelegen in zijn woonhuis in de Peperstraat, opdracht tot de stichting van twee kapelanieën aan het O.L.V.-altaar in het laagkoor van de St.Jan. Hij liet daartoe een aantal pachten na uit goederen in Asten, Uden, Nistelrode, Woensel en Nuenen, alsmede een cijns uit een huis in Den Bosch. Zijn neef Jasper Hasenberch, clericus, zou de eerste rector van beide kapelanieën moeten worden. Heer Claes overleed op 21 april 1483 nadat hij de dag ervoor de stichting nog eens had bevestigd. Hij werd begraven in de O.L.V.-kapel in de St.Jan. Zijn executeurs-testamentair, meester Ghijsbrecht die Bye, deken van de St.Jan, meester Mathijs van Gompel, kanunnik van dezelfde kerk, meester Gerit Hoernken en Hillegont van Geffen, vermoedelijk heer Claes' bediende, stichtten de kapelanieën op 2 augustus 1483 in aanwezigheid van onder meer meester Henric Boert van Eindhoven, schoolmeester aldaar. Heer Jan Amelrijcx installeerde bij deze gelegenheid Jasper Hasenberch tevens als eerste rector. Heer Claes werd als kanunnik opgevolgd door heer Joris Wolkenstein, raadsheer van Brabant. 3)

Behalve de notaris leefden er in de tweede helft van de vijftiende eeuw nog twee priesters van dezelfde naam die vermoedelijk een neef en achterneef van de notaris waren. Hun volledige namen luidden dominus Nicolaus de Porta dictus Spollarts en magister Nicolaus de Porta dictus Spollarts. De laatste was een natuurlijke zoon van de eerste die weer een zoon was van Claes vander Poerten geheten Spollart van Eindhoven. Deze werd nog op 25 april 1460 door zijn zoon gemachtigd tot het manen van zijn pachten en cijnzen en was zelf een zoon van de Claes Spollart van Eindhoven die vóór 1425 overleed (zie boven). Heer Claes vander Poerten liet zich op 27 juli 1457 als Nicolaus de Porta aan de Leuvense universiteit inschrijven. Als dominus Nicolaus Spellarts resigneerde hij in 1463 van het vicariaat van Tongelre terwijl hij als dominus Nicolaus de Porta in 1479 afstand deed van het personaat van Hamont dat hij sinds 1469 of eerder had bezeten. Van 1472 tot 1502 wordt hij ook genoemd als absent rector van het Maria-altaar in Hamont. Hij overleed tussen 1502 en 1512. 4)

Zijn zoon meester Claes werd op 29 augustus 1488 als Nicolaus de Porta de Endovia ingeschreven aan de Leuvense universiteit. Op 4 augustus 1502 liet hij zijn geboorte door de landsheer wettigen. Van 1508 tot 1526 wordt hij vermeld als deken van het St.Catharinakapittel te Eindhoven, in welke hoedanigheid hij tevens rector was van de parochie van Woensel en Eindhoven. Verder wordt hij van 1519 tot 1524 ook genoemd als absent rector van het altaar van Maria, St.Anna en St.Jozef in de St.Petruskerk te Vught. Na de pauskroning van de Utrechtenaar Adrianus VI trok hij in 1522 naar Rome om daar kamerheer (cubicularius, camerarius) te worden van de nieuwe paus die in zijn aanwezigheid ook zijn testament maakte. Nadat Adrianus VI op 14 september 1523 was overleden vertrok meester Claes al weer snel naar zijn geboortestreek. Toen de curialen de pauselijke schatkist leeg aangetroffen werd hij er daarom van verdacht de inhoud ervan te hebben meegenomen. Andere Nederlanders die aan het hof verbleven, zoals kardinaal Willem van Enckenvoirt (zie nr.112), werden onderworpen aan een verhoor waaruit naar voren kwam dat de schatkist reeds bij de troonsbestijging van Adrianus VI leeg was geweest. Meester Claes vestigde zich vermoedelijk in Den Bosch waar hij op 1 februari 1523 een prebende had verworven die was vrijgekomen door de dood van een andere vertrouweling van Adrianus VI, heer Henrick Heythoffs uit Lommel. In juni 1524 trad heer Claes nog op als één van de uitvoerders van het testament van Adrianus VI voor diens bezittingen in Utrecht en omgeving. Hij overleed kort vóór 4 juli 1526 toen heer Philips vanden Doren hem als kanunnik van de St.Jan opvolgde. Heer Claes liet in zijn testament onder meer een huis te Eindhoven na aan de Leuvense universiteit. 5)