Arnold van de Laar (1886-1974) kunstschilder en restaurateur

Hij werd op 7 december 1886 in ´s-Hertogenbosch geboren en overleed op 11 april 1974 in Vught. Hij was de zoon van Gerrit van de Laar (1846-1933) en Theodora Horsten (1846-1923). Gerrit was lange tijd koetsier en huismeester van de Commissaris (Gouverneur) des Konings in de provincie Noord-Brabant, Jhr. Mr. P.J. Bosch van Drakestein (1825-1894). Gerrit maakte in die functie de reisjes mee naar de buitenverblijven van de Gouverneur en de jonge Arnold mocht mee en bracht dientengevolge jarenlang de zomers door bij kasteel Drakestein op de Lage Vuursche in de provincie Utrecht. Daar begon hij naar de natuur te schilderen en ontwikkelde zijn talent.
De kunstschilder Arnold van de Laar huwde in 1920 met Truus Wellens, een modiste. Ze woonden eerst in de Torenstraat in ´s-Hertogenbosch en in 1937 betrokken ze het huis in de Sint Jorisstraat 22 in de stad. Een heel diep pand waar Arnold zijn atelier had.¹ Vier kinderen brachten ze mee: Dora, (van 1921), Arnold (1923-1981), Truus (1925) en Gerda (1927-1981). De zussen Dora en Truus wonen nog in het ouderlijk huis in de St. Jorisstraat. Michel van de Laar, de zoon van de onderwijzer Arnold, dus een kleinzoon van de restaurateur, geboren in 1966, is nu eigenaar van de woning en heeft er zijn atelier. Hij is ook restaurateur van schilderijen. Hij publiceerde ook veel over zijn grootvader en diens unieke restauratietechniek.²
Arnold volgde een opleiding aan de K.T.A. in Den Bosch, de Koninklijke School voor Techniek en Ambacht, en werd gewaardeerd door zijn leermeesters en beschermers: Huib Luns, Juliën Dony, P.M. Slager en diens zoon Piet Slager jr., Frans Kops sr., Herman Moerkerk, enz.
De verzamelaar en kunstcriticus Karel Azijnman (1876-1936) toonde zich een ware mecenas voor Arnold. Ook de Bossche burgemeester Frans van Lanschot gunde hem opdrachten. In 1921 restaureerde Arnold de wandschilderingen van Antoon der Kinderen in het Bossche stadhuis. De sigarenfabrikant H. van Abbe (van de ´Karel I sigaren´) gaf in hetzelfde jaar de opdracht om een kopie te maken van het portret van de Engelse Koning Karel I. Het was door Anthonie van Dijck rond 1635 geschilderd en hing in het Louvre. Arnold van de Laar vertrok naar Parijs en kopieerde het schilderstuk.
In 1939 werd door hem het grote altaarstuk van Abraham Bloemaert in de Sint Janskathedraal in Den Bosch gerestaureerd. Het is bekend als ´Voorbede van Christus en Maria bij God de Vader´, dat nu naast de doopkapel achter in de kerk hangt. Toen Van de Laar de vernis weghaalde, kwam de signatuur en het jaartal 1615 te voorschijn. Dat was opzienbarend.
Karel Azijnman was de initiatiefnemer en financier van de opdracht die Van de laar kreeg voor het schilderen van een kopie van het schilderstuk van Jeroen Bosch ´De Kruisdraging´. Daarvoor verbleef Arnold van de Laar in 1927 een tijd in het Museum van Schone Kunsten in Gent (B). Het werd een indrukwekkende kopie.³
Het archief van de Sint Cathrienkerk in Den Bosch is sinds 6 jaar in het Stadsarchief ondergebracht. We lezen de volgende passage in het Memoriale van Pastoor van Loon, uit 1958:⁴
´restauratie van de schilderijen door de heer A. v.d. Laar, parochiaan van St. Cathrien, Sint Jorisstraat. De kostbare doeken van de collectie Pieter Joseph Verhaghen, het schilderij (of de twee! Schilderijen??) van Theodoor van Thulden, en andere schilderstukken in de kerk hadden zeer hard restauratie nodig. Het Kerkbestuur heeft de restauratie opgedragen aan de heer v.d. Laar, maar niet zonder een ernstig onderzoek naar de vakkundigheid van deze restaurateur, die als parochiaan de voorkeur verdiende. Het advies werd gevraagd van de hoofdinspecteur van ´s lands roerende monumenten, de heer D.F. Lunsingh Scheurleer te Den Haag. Deze bracht een bezoek aan het atelier van de heer van de Laar, welk bezoek hij later herhaalde in gezelschap van een van zijn technici van het Departement. Advies was: laat de heer v.d. L. één schilderij van de Verhaghens restaureren, daarna zou de heer Lunsingh Scheurleer nader oordelen. Bij en na de restauratie, - verdoeking en herstel van schade door kleine granaatscherven - gaf Lunsingh Sch. zonder restrictie advies de algehele restauratie aan de heer v.d. Laar (oud 72 jaar) op te dragen. De opdracht was: de verdoeking en restauratie van alle Verhaghens, behalve de schilderijen voorstellende ´de roeping van Andreas´ en de ´Verheerlijking op de berg Tabor´, circa 1925 door de heer Grips uit Vught verdoekt, van ´Dominicus met den rozenkrans´ van Theodoor van Thulden, van de ´Verheerlijking van de H. Leonardus van Veghel´ van M. Naiveu (1635) en van de ´Opdracht in den Tempel´ (in priesterkoor) en schoonmaken van het paneel, gesigneerd 1602 H.V.O. , voorstellende de ´Aanbidding der wijzen´. De restauraties zullen in de kerk plaatshebben, opdat het kreuken der doeken vermeden zal worden. De heer Lunsingh Scheurleer zal het werk blijven controleren´. In 1961 schrijft Pastoor van Loon: ´In het jaar 1961 is de restauratie van de schilderijen geheel voltooid. Eerder genoemde experts oordeelden als volgt: De restauratie is met veel vakkennis en piëteit geschied. De onkosten (circa f.12.000,-) zijn uit subsidies van Rijk, Gemeente, Provincie en schaalcollecten bij parochianen bestreden´.⁵