Gielis Gieliszn. van Broechoven was de tweede zoon van Gielis Martens van Broechoven en Elisabeth Melissen. Ook hij zal omstreeks 1470 zijn geboren. Hij trouwde met Henrica van Aerle.203 Het is niet uitgesloten dat hij op dat moment al een eerder huwelijk achter de rug had. De oudste zoon van Gielis en Henrica, Peter, is namelijk omstreeks 1515 geboren en toen moet Gielis al ongeveer 45 jaar oud zijn geweest. Bovendien komt de naam Peter noch bij de Van Aerles noch in het ouderlijk gezin van Gielis voor. Henrica overleed vóór 1528 en Gielis tussen 1538 en 1540, want in dat laatste jaar werd zijn doodschuld betaald aan de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap.204 Twee zaken hebben het leven van Gielis betekenisvol beïnvloed: het feit dat hij niet de oudste zoon was en het feit dat hij in de persoon van Aleyd van Aerle een actief ondernemende schoonmoeder had. Hanus noemt haar meerdere malen in zijn studie over de renteniers en kredietmarkten in ’s-Hertogenbosch in het begin van de zestiende eeuw.205 Zij was een van de grootste investeerders. Haar testament uit 1544 geeft niet alleen inzicht in haar talrijke bezittingen, maar maakt ook duidelijk dat zij een leidende rol speelde als beheerder van deze bezittingen.206 Zij werkte ook het huwelijkscontract van Gielis’ zoon Peter - haar kleinzoon - af en bepaalde in haar testament onder meer dat een aantal erfelijke goederen niet mochten worden vervreemd voordat de verkrijgers ten minste veertig jaar waren.
Gielis was actief in de handel en hij werd nimmer met het beroep van kannengieter in verband gebracht. Tussen 1515 en 1519 was hij voor omstreeks 150 oude schilden pachter van de zoutaccijns van de stad, achtereenvolgens samen met zijn broer Amelius, met Amelius Henrick Maassen en met Jacob Donck.207 In 1523 pachtte hij samen met zijn zwager Ewout Mallant het weg- en dijkgeld.208 Van betekenis was zeker de naasting door Gielis van de windmolen buiten de Orthenpoort. Deze molen, die door zijn opa Marten en zijn oom Rudolf was gekocht, kwam na de dood van Marten volledig in bezit van Rudolf en naderhand diens kinderen. Zij verkochten hem in maart 1521 aan een drietal Bosschenaars, maar uit een toevoeging aan de akte en een tweede akte uit 1558 blijkt dat de molen met zijn rechten daarna werd genaast door Gielis Gieliszn. van Broechoven.209
Uit het huwelijk van Gielis en Henrica zijn twee kinderen voortgekomen die de volwassen leeftijd hebben bereiken: Peter en Gielis.210 Daarnaast kreeg het echtpaar een dochter Anna. Zij werd geboren omstreeks 1520 en overleed in of vóór 1539.211 Hun zoon Gielis is gestorven zonder wettige nakomelingen na te laten.212 Als zijn broers erfgenaam betaalde Peter in 1558-1559 3,5 gulden collaterale successie, overeenkomend met een tachtigste deel van het te erven bedrag.213
Met het overlijden van Gielis Gieliszn. van Broechoven blijft een aantal vragen open. Waarom noemde hij zijn (oudste) zoon Peter en waar woonde hij tijdens zijn werkzame
| 54 |
leven? Verder is het onduidelijk of hij behalve de door hem genaaste windmolen goederen toevoegde aan zijn huwelijksgemeenschap. | 55 |
Noten | |
203. | sH, R 1344, f120v en f121, 24 december 1545. |
204. | BHIC, ILVB, toegang 1232, R 130, f192, 1540. |
205. | Hanus, Tussen Stad en eigen gewin, 104, 105 en 120. |
206. | BHIC, toegang 501, AB, R 501, 6 augustus 1544. |
207. | sH, R1286, 456v; sH, R 1288, ff289v; sH, R 1289, f281; sH, R 1291, f313. |
208. | sH, R 1301, f6v. |
209. | sH, R 1297, f108v, 8 maart 1521; sH, R 1375, f309, 10 september 1558. |
210. | sH, R 1344, f120v en f121, 24 december 1545. |
211. | OSA 2697, f263v, 20 juli 1528; BHIC, ILVB, toegang 1232, R 130, f141v, 1539. |
212. | sH, R 1390, f85, 20 januari 1566. |
213. | OSA 1410, 1558, ‘collaterale successie’. |
Wim Cöp, Het spel van de macht (2014) 46, 54-55
A. van Sasse van IJsselt, 'De afkomst van het Bossche geslacht Van Broeckhoven' in: Taxandria (1929) 106