afb. Marc Bolsius, 1 december 2009

Johannes Wilhelmus Maria (Jan) Bluyssen

Nijmegen 10 april 1926 - 's-Hertogenbosch 8 augustus 2013 (87)

drs. Johannes Wilhelmus Maria Bluyssen

Bisschop in een moeilijke tijd (1966-1983)

Drs. Johannes Wilhelmus Maria Bluyssen was nog pas 35 jaar toen paus Johannes XXIII hem in 1961 benoemde tot hulpbisschop van Den Bosch. In die functie maakte hij het Tweede Vaticaans Concilie mee. Bij zijn installatie tot Bisschop van 's-Hertogenbosch, op 19 november 1966, gaf hij zijn toehoorders te kennen dat hij "de H. Geest wil verstaan vanuit een levende verbondenheid met het Godsvolk". Die houding vergrootte zijn populariteit.
Op 13 december 1983 moest mgr. Bluyssen wegens ernstige ziekte zijn ambt neerleggen, maar hij koos er niet voor om geheel stil te gaan leven. Hij is echter tot op de dag van vandaag met veel vreugde aanwezig bij de priesterwijdingen in de kathedraal en ook dient hij het H. Vormsel toe in verscheidene parochies. Mgr. Bluyssen is de auteur van vele boeken, brochures en bisschoppelijke brieven.

bisdomdenbosch.nl

Johannes Wilhelmus Maria Bluyssen

bron: Brab. Pers; De Stem, 14 december 1983.

Werd in 1950 priester gewijd na studies seminaries Sint-Michielsgestel en Haaren; kapelaan te Veghel, werd vice president van het Klein-Seminarie; zette zijn theologische studie in Rome voort; 1957 geestelijk directeur van het Klein-Seminarie te Sint-Michielsgestel, Beekvliet; werd in 1961 hulpbisschop bij mgr. Bekkers, bisschop van 's-Hertogenbosch, met recht van opvolging. Na diens dood in 1966 nam mgr. Bluysen de bisschopszetel in. Zijn wapenspreuk luidt: Sember ministrans. Bluysen stond bekend als bemiddelaar; leidde het grootste bisdom van het land met 1,3 miljoen katholieken; benoemde drie vicarissen om hem bij het besturen van het bisdom behulpzaam te zijn en verzette zich tegen een mogelijke herindeling van het Bossche bisdom. Hierover publiceerde hij in april 1981 „Het éne 's-Hertogenbosch”. In 1969 stond hij bovenaan de lijst van bisschoppen in een NIPO-enquette, waarin 97% van zijn gelovigen hun vertrouwen in hem uitspraken. Hij publiceerde talrijke herderlijke brieven. Zijn bekendste publikatie is „De vele wegen en de nene weg” (1978). Bluysen nam deel aan het Tweede Vaticaanse Concilie en de Bijzondere Synode in 1980 over de katholieke kerk van Nederland, in Rome. Tijdens zijn ambtsperiode werd de St. Janskathedraal in

162

Den Bosch tijdelijk door christen-Turken, die asiel zochten, bezet. Bluysen heeft toen, tevergeefs, trachten te bemiddelen. Hij vroeg eind 1983 ontslag op medisch advies. Eerder in het jaar was hij in Utrecht geopereerd aan hartkransslagaders. Zijn ontslag-aanvraag, welke met ingang van medio mei 1984 werd gehonoreerd, was reden voor grote verslagenheid.
Ter gelegenheid van het afscheid van mgr. Bluysen werd een boek samengesteld, dat de geloofsbeweging in woord en beeld wil uitdrukken. Het geeft een historisch overzicht, maar het geeft ook de invloed weer van deze bisschop en de reacties van anderen binnen en buiten de Kerk. Het boek werd gebracht onder de titel: Bisschop Bluysen, Geloven in mensen, mensen geloven.
Bij zijn afscheid als bisschop van 's-Hertogenbosch werd mgr. Bluyssen benoemd tot commandeur in de orde van Oranje-Nassau.

163

Encyclopedie van Noord-Brabant 1 (1985) 162-163

Bisschop Jan Bluyssen: „neem me niet kwalijk dat ik over God praat”

door Paul Kriele

Het is 3 juni 1950, Jan Bluyssen wordt op 24-jarige leeftijd tot priester gewijd. Daaraan ging een twaalf-jarige studie vooraf aan het gymnasium Beekvliet en het groot semenarie in Haaren. Met 72 mede-studenten was de op 10 april 1926 in Nijmegen geboren Bluyssen aan de priesteropleiding begonnen. Van de twintig die uiteindelijk tot priester werden gewijd was Bluyssen de enige die het tot bisschop bracht.

Monseigneur Bekkers, die in zijn tijd enorm populair was, vroeg mij op 24 oktober 1961 in het Bossche bisdom zijn hulpbisschop te worden. Dat verzoek overviel mij. Een dergelijke vraag verwachtte ik niet op zo'n jonge leeftijd. Een pastoorsbenoeming had er naar mijn idee eerder ingezeten. Dat gesprek, en meer nog 28 december 1961, de dag van de bisschopswijding, herinner ik mij als de dag van gisteren. Het werd een lange maar prachtige gelegenheid in de St. Jan. De ceremonie viel op de koudste dag van 't jaar. Ik had het barstens koud, maar monseigneur Bekkers zei op het eind van de viering: „Het is warm, warm in het hart”. Zijn woorden kwamen heel goed over.
In het begin had ik niet zozeer moeite met het ambt als wel met de verschijnselen er om heen. Je wordt vanaf de dag van je wijding meegesleept in een orkaan van publiciteit. De mensen knielen voor je en kussen je bisschopsring. Zo iets kun je je op de dag van vandaag niet meer voorstellen. De allereerste dag als bisschop, ik was 35 jaar, moest ik al voor de camera's optreden. KRO's Brandpunt vroeg me naar Hilversum te komen. Het werd mijn eerste interview op de televisie.

Rijke roomse leven

De periode waaraan ik als bestuurder begon zat tussen twee episoden in van het kerkelijk leven in Nederland. Het was de vooravond van de grote veranderingen, maar het tijdperk van het Rijke Roomse leven was nog net niet afgesloten. De Missen waren nog in het Latijn en voor plechtige vieringen moest je wel uren uittrekken. In mijn jaren begon de grondige wijziging, heel diepgaand. Al lang zat er iets onder de oppervlakte verborgen.
Op een dorp was het katholiek leven niet anders dan in de stad. De gelovigen gingen trouw naar de kerk. Achterin stonden zondags grote groepen van gelovigen die er helemaal niet bij betrokken waren. Voor het uitreiken van de communie stonden zij al buiten. Spoedig liep het aantal praktiserenden terug van 70 naar 20 procent. Kloosterlingen kwamen er niet meer bij. Het aantal priesterroepingen daalde.
Begin jaren zestig stimuleerde de boodschap van het Tweede Vaticaans Concilie een sterke bewustwording onder de mensen. In liturgie en catechese sprak de medeverantwoordelijkheid aan. Dit alles werkte verfrissend in het maatschappelijk leven. Het bleek dat veel mensen onder druk van de sociale kontrole meegelopen waren als lid van de katholieke kerk. De boodschap van het Concilie pakte veel gecompliceerder uit dan we dachten. De Kerk leek gewoon geschrokken van het effect. En wat was de uitkomst? De maatschappij verruwde. Vandalisme en geweld namen toe. Het materialisme ging een grote rol spelen. In dit alles zijn we er niet gelukkiger op geworden. Soms hoor je zeggen: Waar hebben we God voor nodig? of: Neem me niet kwalijk dat ik over God praat.
De techniek krijgt de overhand. Er hoeft niet veel meer te gebeuren of we hebben alles, zelfs de hele wereld, in eigen hand.

Op 19 november 1983 besloot ik na een advies van de dokter terug te treden als bisschop. Het was de zeventiende verjaardag van mijn installatie tot bisschop.

Bluyssen bleef aktief in de kerkelijke liturgie. In het bisdom dient hij nog steeds het Vormsel toe. Nauwgezet volgt hij de ontwikkelingen op maatschappelijk en kerkelijk gebied:
We moeten ons afvragen of we zo verder gaan. Over de positie van de vrouw moet serieus nagedacht worden. Daarover zijn we nog lang niet klaar. Voor andere ontwikkelingen is het misschien goed dat het een halt wordt toegeroepen. Neem bijvoorbeeld de sex. Dat is een terrein dat zich niet gezond ontwikkeld heeft. Er moeten toch normen zijn waar de mens zich aan kan toetsen?

„Stadsgezichten” een Bosch' album (1990) 27

1967	J.P.W.A. Smit Het wapen van mgr. J. Bluyssen, bisschop van 's-Hertogenbosch De Brabantse Leeuw 16 (1967) 65-72, 171
1984	Ben Spekman, B. Alfrink, Jan Bluyssen, Nico van den Akker Bisschop Bluyssen. Geloven in mensen, mensen geloven Bisdomblad ('s-Hertogenbosch 1984)
1984	Marinus Huijbregts 'Collegialiteit is de spil waar alles om draait'. Mgr. Johannes, Wilhelmus, Maria Bluyssen Brabantia 5 (1984) 5-9
1985	Redactie Bluyssen, Johannes Wilhelmus Maria Encyclopedie van Noord-Brabant 1 (1985) 163
1986	Jan Boumans Emeritus-bisschop Bluyssen na drie jaar 'in de luwte': 'Geloofscrisis is dieptepunt voorbij' Dagblad voor Noord-Limburg, dinsdag 23 december 1986 \| 25
1990	Paul Kriele en Aart van Woensel Stadsgezichten een Bosch album Boekhandel Mosmans 's-Hertogenbosch (1990) 27
2000	Redactie Emeritus-bisschop van Den Bosch viert 4 juni gouden priesterfeest Mgr. Bluyssen wilde "op een inspirerende manier met mensen bezig zijn" Bisdomblad 21 (2000) 8-10
2000	Redactie Mgr. Bluyssen vijftig jaar priester De Roerom 10 (2000) 15
2001	Marijke Janssens, Hetty Baksteen-Aarts Interview met oud bisschop mgr. Bluyssen op 19 maart 2001 Rondom Maria van 's-Hertogenbosch 1 (2001) 6-14
2001	Kees van Hasselt Mgr. Bluyssen aan de vooravond van zijn 40-jarig bisschopsjubileum "De opdracht tot vrede is urgenter dan ooit" Bisdomblad 51 (2001) 7
2005	Jac.J. Luyckx Interview : Mgr. J. Bluyssen : Den Bosch is me vertrouwd geworden Bossche Bladen 1 (2005) 14
2010	Tom Vos Bluyssen: 'Ik heb niets te verbergen' Brabants Dagblad, maandag 20 december 2010
2013	Guido de Vries Necrologie Jan Bluyssen (1926-2013), oud-bisschop NRC Handelsblad, vrijdag 9 augustus 2013 \| 8-9
2015	Chris van Mersbergen Mutsaerts steunt bisschop in zaak Bluyssen Brabants Dagblad, maandag 24 augustus 2015 \| 23
2016	‘Rehabilitatie voor onze Jan’ Aan de vooravond van een symposium over de oud-bisschop verbreekt de familie Bluyssen het zwijgen over ‘de affaire-Jos’. Tom Tacken \| Brabants Dagblad, woensdag 11 mei 2016 \| Regio 12

1990	Herwi Rikhof, Ben Spekman In hoop doet leven. Gesprekken met bisschop Jan Bluyssen Meinema \| 's-Gravenhage 1990
2006	Jan Bluyssen Gebroken Wit Heruitgave, met aanvulling over de afgelopen 20 jaar Uitgeverij Veerhuis \| Alphen aan de Maas 2006

1979	Redactie Feestelijkheden afgelast in verband kathedraal-Turken. Twee schilderijen voor jubilerende bisschop Brabants Dagblad, maandag 14 mei 1979
1986	Redactie 'Geloofscrisis is dieptepunt voorbij'. Emeritus-bisschop Bluyssen na drie jaar 'in de luwte' Dagblad voor Noord-Limburg, dinsdag 23 december 1986
2009	Mieske van Eck Bluyssen: tastend zoeken naar verborgen God Brabants Dagblad, dinsdag 1 december 2009
2010	Maarten van den Hurk Bescheiden feest voor broze Jan Bluyssen Brabants Dagblad, woensdag 2 juni 2010
2013	In de leer in het stille, kille duister De gisteren overleden Jan Bluyssen diende de kerk in een roerig tijdsgewricht: de jaren '60 en '70. Hij moest om te beginnen in de leer in Veghel. Twan van den Brand \| Brabants Dagblad, vrijdag 9 augustus 2013 \| 1
2013	In Memoriam : Populair in een rebels tijdsgewricht Bruggenbouwer Bluyssen werd vanuit het Vaticaan met gefronste wenkbrauwen gevolgd. Twan van den Brand \| Brabants Dagblad, vrijdag 9 augustus 2013 \| 2
2013	Tom Tacken en Dirk van Hunsel 'Het pastorale en het mystieke: dat was Bluyssen'. Brabants Dagblad, vrijdag 9 augustus 2013 \| 3
2013	'Scherp luisterend naar wat in en onder u leeft' De gisteren overleden bisschop Jan Bluyssen was de rustige en bescheiden opvolger van de zo flamboyante Rinus Bekkers, voor wie hij grote bewondering koesterde. Herinnering aan een dienstbare monseigneur. Twan van den Brand \| Brabants Dagblad, vrijdag 9 augustus 2013 \| 4
2013	De Bisschop die trouw zwoer aan het moderne Jan Bluysen was een avant-gardistisch bisschop. Ook getrouwde mannen mochten van hem priester zijn. Hij botste dikwijls met Rome. Guido de Vries \| NRC Handelsblad, vrijdag 9 augustus 2013 \| 8-9
2013	Voor beminnelijke Bluyssen was gelovige heilig Het liefst kneep hij een oogje toe: waarom hardnekkig vasthouden aan de leer als gelovigen zelf het best weten wat ze met de kerk willen? Jaap Stam \| De Volkskrant, vrijdag 9 augustus 2013 \| 7
2013	Applaus voor ‘gewone mens’ Jan Bluyssen zit nog in vele harten gesloten, bleek gisteren bij zijn uitvaart. Paul Roovers \| Brabants Dagblad, vrijdag 16 augustus 2013 \| 32-33

body=[<b>Nummer:</b> 0009466<br><b>Bron:</b> RHCe]

Peer van den Molengraft

Mgr drs J.W.M. Bluyssen (geb. Nijmegen 1926), bisschop van 's-Hertogenbosch 1966-1984

AVC RHCe (0009466)

1966
8 augustus 2013

H.F.J.M. van den Eerenbeemt, Geschiedenis van Noord-Brabant (1996-1997) III. 273, 276, 284, 285, 288

L.H.A. Groothuis, De Brabantse bisschoppen Bekkers en De Vet XXVIII (1973) 29n, 44, 44n, 145, 146, 147, 149

Brian Heffernan, Ongeschoeide karmelitessen in de Nederlandse katholieke kerk, 1872-2020 | Radicaal kloosterleven (2021) 346, 639

Annelies van Heijst, Gedreven helpers : Een geschiedenis van Cordaids voorlopers (Hilversum 2014) 379, 381, 437, 445, 446

Th.G.A. Hoogbergen, Over Geestdrift en Bevlogenheid : 75 jaar Ons Middelbaar Onderwijs 1916-1991 LXXXVI (1991) 296, 337, 383, 388, 390, 390n, 391, 392, 394, 397, 398n

Willem Huberts, Soli Deo : Wouter Lutkie (1887-1968) : Biografie van een priester-fascist (2022) 104, 400

Paul Kriele, Stadsgezichten een Bosch' album (1990) 27

Noordbrabants Historisch Jaarboek 12 (1995) 200; 17-18 (2000-2001) 292

C. Peeters, De Sint Janskathedraal te 's-Hertogenbosch (1985) 111, 112, 131, 135

J.W.M. Peijnenburg, Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden (2009) 59, 161, 247, 269, 270, 271, 273-286, 290, 292, 295, 300, 301, 303, 304, 306, 308, 310, 317, 318

Tentoonstelling Bossche bischoppen 1559-1975 (1975) 2-3, 11, 14

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 385-387

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |

Johannes Wilhelmus Maria (Jan) Bluyssen

Nijmegen 10 april 1926 - 's-Hertogenbosch 8 augustus 2013 (87)

drs. Johannes Wilhelmus Maria Bluyssen

Bisschop in een moeilijke tijd (1966-1983)

Johannes Wilhelmus Maria Bluyssen

bron: Brab. Pers; De Stem, 14 december 1983.

Bisschop Jan Bluyssen: „neem me niet kwalijk dat ik over God praat”

Rijke roomse leven

J.P.W.A. Smit

Ben Spekman, B. Alfrink, Jan Bluyssen, Nico van den Akker

Marinus Huijbregts

Redactie

Jan Boumans

Paul Kriele en Aart van Woensel

Redactie

Redactie

Marijke Janssens, Hetty Baksteen-Aarts

Kees van Hasselt

Jac.J. Luyckx

Tom Vos

Guido de Vries

Chris van Mersbergen

‘Rehabilitatie voor onze Jan’

Herwi Rikhof, Ben Spekman

Jan Bluyssen

Redactie

Redactie

Mieske van Eck

Maarten van den Hurk

In de leer in het stille, kille duister

In Memoriam : Populair in een rebels tijdsgewricht

Tom Tacken en Dirk van Hunsel

'Scherp luisterend naar wat in en onder u leeft'

De Bisschop die trouw zwoer aan het moderne

Voor beminnelijke Bluyssen was gelovige heilig

Applaus voor ‘gewone mens’

Peer van den Molengraft

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina

Zie ook