Nico van den Akker: 40 jaar oecumene

door Paul Kriele

Drs. Nico van den Akker die november 1982 afscheid nam als voorzitter van de Zuid-Nederlandse Kerkvergadering van de Hervormde Kerk. Ook al raakte hij door zijn pensionering zijn bestuursfunktie kwijt, Van den Akker staat nagenoeg nog elke zondag op de kansel.

Nico van den Akker begon in 1946 als kandidaat predikant in de Hervormde Gemeente Rhenoy en Gellicum in de Betuwe, waar hij op 14 juli van dat jaar in zijn ambt werd bevestigd.
In de Bossche ommelanden, die na vijf jaar zijn tweede standplaats werden, gaat hij door voor de roomse dominee wegens zijn grote inzet om protestanten en katholieken tot elkaar te brengen. Dit oecumenisch werk waarmee hij in de Betuwe begonnen was en dat hij in 1948 in een vereniging had ondergebracht, zette hij in Brabant voort. De Den Bosch/Betuwe Kring is de begrijpelijke naam voor de oecumenische beweging, die in oktober 1988 veertig jaar bestond.
Van den Akker bouwde een vriendschappelijke relatie op met bisschop W. Bekkers met wie hij in de provincie praatavonden hield over het geloof. Door diens overlijden in 1966 verloor de joviale dominee één van zijn beste vrienden. Aan de uitvaartmis in een overvolle St. Jan, waarvan de televisie voor het eerst in haar bestaan rechtstreeks verslag deed, had de dominee een groot aandeel.

Bekkers was de man die de Kerk een open en uitnodigend karakter gaf. Door zijn brede oriëntatie kwam hij vanzelf in aanraking met onder meer de Hervormde en Gereformeerde Kerk, ik spreek liever over de Reformatie. Juist in zijn ambtsperiode maakte Noord-Brabant een sterke industrialisatie door. Dat bracht een toenemende vestiging van -veelal- protestanten van elders met zich mee. Bekkers was ervan overtuigd dat er in andere geloven elementen zaten voor katholieken, zoals de persoonlijke verantwoordelijkheid en de bijbel als Gods woord. De priester van eenvoudige
komaf wilde een eind maken aan de onderlinge tegenstellingen, soms zelfs vijandigheden tussen katholiek en protestant. Voor hem brak de fase aan van samenwerking en vriendschap.

Bossche periode

Nico van den Akker en Jan Bluyssen hand in hand. Een vriendschappelijke band die nog niet in een kerkelijk verbond kon worden omgezet.

Het eerste wat ik in mijn nieuwe standplaats in 1951 deed, was een onderhoud aangaan met de toenmalige bisschop W. Mutsaerts om hem op de hoogte te brengen van mijn oecumenisch werk, dat ik ook in het brabantse wilde voortzetten. Mutsaerts gaf eerlijk toe, dat hij met die materie niet erg bekend was en verwees mij door naar deken Rooyackers, de latere vicaris. Ik vernam pas veel later, dat hij Rooyackers influisterde: „Houd de boot maar af'. Nu was de Drunense deken dik bevriend met W. Bekkers, aanvankelijk coadjutor en vervolgens bisschop van 's-Hertogenbosch. Na Rooyackers werd ook Bekkers erg enthousiast om aan de kringgesprekken deel te nemen.
Ook al werd Bekkers een intieme vriend, ik bleef altijd monseigneur zeggen. Hij kon onverwacht opbellen om over een vraagstuk te praten en nodigde mij en mijn vrouw Truus dan uit voor een goed glas wijn. Als bisschop zie ik hem als een man met traditionele inzichten, een autoritaire bestuurder, die inspraak goed vond, zo lang je het met hem eens was. Bekkers was gewoon positief gezien, een slimme boer, die zich door deskundigen liet omringen. Op het Tweede Vaticaans Concilie kwam hij beslagen ten ijs. Hij liet de wereldkerk versteld staan van zijn inbreng over huwelijksvraagstukken, het celibaat en de vrouw in het ambt.
Op een dag in 1966, bij de naderende afsluiting van het Concilie zouden we samen naar Rome reizen. Kort ervoor belde hij me onverwachts 's avonds op. Zijn huisarts had hem geadviseerd naar een specialist te gaan vanwege een lichte aandoening aan zijn neus. Naar later bleek was dat het voorteken van een hersentumor. Bekkers is niet meer in Rome geweest. Na een kort ziekbed is hij in mei 1966 in het Tilburgse St. Elisabethziekenhuis overleden.
Mijn laatste herinnering aan hem is het ziekenbezoek, dat ik voor mijn vertrek naar Rome aan hem bracht. Hij lag buiten bewustzijn. Ik gaf hem een hand, hij opende zijn ogen. Ik heb de ervaring, dat hij me met een lichte handkneep herkende.
In een even goede sfeer onderhoud ik kontakt met bisschop Jan Bluyssen. We zeggen Jan en Nico tegen elkaar. Mijn beste vrienden zijn vaak diegenen met wie ik in politiek of religieus opzicht van mening verschil. Met Bluyssen kan ik het beste gesprekken voeren, omdat ik in hem een tegenstander ervaar op kerkelijk en levensbeschouwelijk gebied.

Barokke Maria

In het ontspannende vlak reizen we graag samen en we houden van kunst. Zo gingen we naar Lourdes, een plaats waar de Mariaverering centraal staat. Maria verdient in de protestante kerk meer aandacht. In elke Kerk moet ieder zijn geloof kunnen beleven zonder de geloofsaandacht voor Christus te verdringen. In de katholieke Kerk zijn bepaalde aanroepingen voor Maria, zoals Sterre der Zee of Koningin des Hemels, iets te barok getint. Maar toch, onder andere door de invoering van de volkstaal en meer aandacht voor de woorddienst in de eucharistie, zijn beide kerken naar elkaar gegroeid.
Kijk heiligheid is heel belangrijk, maar met heiligen valt heel moeilijk te leven. In de katholieke Kerk is een heel proces nodig om na je dood gewaardeerd te worden.
Ik probeer altijd overal de betrekkelijkheid van in te zien. Maar juist daardoor twijfel ik vaak bij het innemen van een standpunt. In conflicten kies ik niet zó maar partij. Je mag dat als een negatieve eigenschap uitleggen.
Menselijkheid staat in Brabant hoog genoteerd. Vroeger hoorde ik nog wel eens zeggen: Hij is protestant, maar het is toch een aardige vent. Dat laatste vond men belangrijk ... je eigen standpunt relativeren. Geen mens heeft gelijk, dát kan alleen Onze Lieve Heer zeggen ...

„Stadsgezichten” een Bosch' album (1990) 9-10

Nico Klaas van den Akker

Van den Akker, zoon van een Weesps hoofd van een Christelijke lagere school, bezocht het gereformeerd gymnasium in Amsterdam. Hierna studeerde hij godgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Utrecht waar hij in 1943 cum laude afstudeerde. In 1946 werd hij beroepen te Rhenoy en Gellicum in de Betuwe. Hier betrok hij de pastorie met zijn moeder en twee jongere zusters. Hij bevorderde in de Betuwe het contact tussen protestanten en katholieken, naar het voorbeeld van de Utrechtse oecumenische kring, waarvan ook de latere kardinaal Johannes Willebrands lid was geweest.

In 1951 werd hij beroepen te Den Bosch. Hier, in deze bisschopsstad, zette hij zijn oecumenische werkzaamheden voort. Hij werd preses van de Provinciale Kerkvergadering van Noord-Brabant en Limburg en werd een van de drijvende krachten achter de oecumenische beweging in het Zuiden van Nederland. Hij was bestuurslid van een aantal katholieke besturen, zoals van de St.-Willibrordvereniging en de Heilige Land Stichting. Hij was redacteur van het katholieke tijdschrift Kosmos + Oecumene en hij was een vriend van en steun voor de Bossche bisschop Wilhelmus Marinus Bekkers, bij wiens uitvaart hij als enige niet-katholiek sprak. Hij sprak er een gebed uit waarin hij onder meer zei: Breng uw verdeelde en verscheurde christenheid uit de vier windstreken in uw ene huis bijeen. Ik woon in de hervormde kerk, maar ik mag graag logeren in de rooms-katholieke kerk, was een andere gevleugelde uitspraak van deze dominee, die zijn eigen Kerk altijd trouw bleef maar wel vond dat men daar de neiging had het 'eigen slatuintje voor het Koninkrijk Gods aan te zien'.
Samen met Peter Nissen schreef hij Wegen en dwarswegen. Tweeduizend jaar christendom in hoofdlijnen, dat na zijn dood in eerste druk verscheen en dat in 2007 een derde druk beleefde. Peter Nissen voerde ook de redactie over de bundeling voordrachten die werden gehouden bij een symposium bij de tachtigste verjaardag van ds. Van den Akker: De Bisschop. Kerkscheidend of Kerkverenigend (2002).

Na Bekkers' dood in 1966 bleef Van den Akker hecht bevriend met diens opvolger Johannes Bluyssen; hij stierf plotseling in zijn slaap.

wikipedia.org

1971	Jac. J. Luyckx Drs. N. van den Akker 25 predikant : Roomse dominee blijft fan van zijn eigen kerk Brabants Dagblad, donderdag 15 juli 1971
1976	Verslaggever Joyeus feest rond ds. Nico van de Akker Brabants Dagblad, zaterdag 11 september 1976 \| 2
1990	Paul Kriele en Aart van Woensel Stadsgezichten een Bosch album Boekhandel Mosmans 's-Hertogenbosch (1990) 9-10

Lucas G.C.M. van Dijck, Van vroomheid naar vriendschap (2012) 39

H.F.J.M. van den Eerenbeemt, Geschiedenis van Noord-Brabant (1996-1997) III. 284, 290

L.H.A. Groothuis, De Brabantse bisschoppen Bekkers en De Vet XXVIII (1973) V, XLI, 8, 43, 43n, 44, 44n, 188, 191, 191n, 192, 193n, 197n, 207n, 209

Jan van Oudheusden, Geschiedenis van Brabant van het hertogdom tot heden (2004) 668

J.W.M. Peijnenburg, Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden (2009) 279

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 385, 387

n: vermelding in een voetnoot

Bossche Encyclopedie |

Nico Klaas van den Akker

Weesp 10 februari 1917 - 's-Hertogenbosch 31 maart 2000 (83)

Nico Klaas van den Akker

Functies / onderscheiding(en)

Nico van den Akker: 40 jaar oecumene

Bossche periode

Barokke Maria

Nico Klaas van den Akker

Jac. J. Luyckx

Verslaggever

Paul Kriele en Aart van Woensel

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina

Kranten

Zie ook