A.F.A.M. Wetzer, 4 augustus 2007
Visstraat 23
De Verkeerde Wereld
Bouwhistorie
'De Verkeerde Wereld' (1776) en 'De Steur' (1635)
Visstraat 23 en Visstraat 21
|
Ter plaatse van de twee panden lag een perceel waarvan de breedte niet geheel duidelijk is. In het cijnsboek van 1520 staat een breedte van 23½ voet (= 6,76 m) en in 1573 slechts 13½ voet (= 3,89 m) vermeld. Dat er niet zomaar een vergissing gemaakt is, blijkt uit het verschil van één penning in het geldbedrag. Heeft er in de 16de eeuw een verandering van de perceelsgrens en dientengevolge een correctie van het cijnsbedrag plaatsgevonden? Beide vermelde breedten stroken echter niet met de huidige perceelsgrenzen. Uit de bouwhistorische gegevens blijkt ook niet dat er in de 16de eeuw nieuwe zijmuren gebouwd zijn. Het oude perceel grensde aan de rechterzijde aan een breed perceel. De grootte | 461 |
|
van het geldbedrag van het brede buurperceel is, zo blijkt uit de cijnsboeken, ook aangepast. Mogelijk hebben deze veranderingen te maken met een complete herverkaveling na de ontmanteling van de stadsmuur in de 14de eeuw, waarbij ook de hiervoor vermelde grote percelen betrokken waren. De cijnsplichtigen zijn dezelfden als van Visstraat 27/29. Eén van hen krijgt zelfs de toevoeging 'inden rinck'. Het erf grensde aan de achterzijde aan een groot perceel dat tot 'De Gouden Rinck' behoorde. Op deze wijze was er een directe verbinding tussen de beide panden. In het achterhuis is op het balkenplafond van de begane grond in het begin van de 17de eeuw een sjabloonbeschildering aangebracht. Het linker pand Visstraat 23 dateert in hoofdopzet uit de tweede helft van de 15de eeuw. Een sleutelstuk met peerkraalprofilering is dendrochronologisch gedateerd op 1463, het jaar van de grote stadsbrand. Er zijn echter geen aanwijzingen dat de brand ook in dit gedeelte van de stad gewoed heeft. Het pand is verdeeld geweest in een voorhuis en een (later verhoogd ?) achterhuis. De kelder bevindt zich onder het voorhuis en is vanaf de straat toegankelijk. Mogelijk was er ook een toegang vanuit het achterhuis. De linker zijmuur is in de kelder opvallend dik en heeft een iets afwijkende richting, wat mogelijk een restant is van de oudere percelering. De kelder staat nu in verbinding met die onder het achterhuis van het linker buurpand, maar het ziet er niet naar uit dat dit een oude situatie is. In het achterhuis is op het balkenplafond van de begane grond in het begin van de 17de eeuw sjabloonschilderwerk aangebracht. Het rechter pand Visstraat 21 is even diep als het buurpand. Ook de indeling met een voor- en achterhuis is in grote lijnen gelijk. Alleen de hoogte van de bouwlagen wijkt af. De begane grond is zo hoog dat er een insteekverdieping in het achtergedeelte van het voorhuis kon worden aangebracht. De kelder bevindt zich onder het voorhuis en is vanaf de straat en vanuit het achterhuis toegankelijk. | 462 |
Literatuur
CB 1520 f 5v; CB 1573 f 1v; I 1603; M 767 en 768; Van Drunen 1993b, 62.
A. van Drunen, Mosmans
Vischstraat
Verhulst767. "De verkeerde Wereld". Omstreeks 1750 Engelsch Koffiehuis. Het leijendack iof de luifel van perceelen 766 en 767 werd 10 Juni 1776 afgebroken. | 50 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Artikelen
| 1993 |
Ad van DrunenBossche gebouwen dendrochronologisch gedateerdBulletin KNOB 3 (1993) 57-63 |
Gemeentelijk monument
| 1977 |
Ontwerp -aanvullende - monumentenlijstHuis met eenvoudige geverfde lijstgevel XXA, met moderne pui. Gootlijst met gesneden consoles XIX. Balklaag 2e verdieping moer- en kinderbinten met peerkraalstukken. Zolderbalklaag en kap modern (XIX).Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Gemeente 's-Hertogenbosch 1977
|
|
| 2005 |
Gemeentelijk Monumenten Selectie Project (GMSP)
Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM)
|
|
| 2011 |
Register Gemeentelijke Monumentenmonumentnummer: SOM0313adres object: Visstraat 23 kadastrale aanduiding: HTG00G 07610G0000 datum aanwijzing: 16 juni 1989
Gemeente 's-Hertogenbosch 2011
|
Adresboeken
Visstraat 23
Vischstraat B 66 (????)
| 1865 | W. Lutkie (lederhandelaar) |
| 1875 | W. Lutkie (lederhandelaar) |
| 1881 | W. Lutkie (lederhandelaar) |
| 1899 | Johan Verhulst (vleeshouwer) |
| 1908 | Joh. Verhulst (vleeschhouwer) |
Vischstraat 19 (1909)
| 1910 | J.A. van Delft (runds- en varkensslager) |
| 1928 | Wijnschenk's Vischhandel |
| 1943 | J.H. Schiltman (vischhandelaar) |
Visstraat 23 (19??)
| 19?? | Di Moda Shoes |
Bossche Encyclopedie |