A.F.A.M. Wetzer, 4 augustus 2007
Orthenstraat 15
De Brandijzers
Bouwhistorie
'Int Brandyser'
Orthenstraat 15
|
In de cijnsboeken wordt dit perceel in verband genoemd met het ter linker zijde gelegen perceel. Samen zijn ze 29 voet (= 8,34 m) breed. Het rechter pand nummer 15, zou gezien de hoogte van de heffing breder (omgerekend 22,7 voet = 6,53 m) moeten zijn dan het linker gedeelte. In het cijnsboek van 1573 zijn de cijnsbedragen gecorrigeerd. Wat hier precies aan de hand was, is in de huidige situatie niet meer duidelijk waarneembaar. Mogelijk heeft het verdwijnen van de osendrup aan de rechterzijde en de nieuwbouw van een gemeenschappelijke tussenmuur tussen Orthenstraat 15 en 17 in de 16de of 17de eeuw, de oorspronkelijke breedten doen veranderen. In de 16de eeuw werden als cijnsplichtigen aangewezen: Steven Lambertz, daarna Peter de Barbier. Het verband met het linker perceel is nu nog duidelijk waarneembaar. Het achterhuis loopt namelijk achter nummer 17 door. Dit geheel onderkelderde achterhuis is in de 17de eeuw grotendeels vernieuwd, maar de 15de-eeuwse voorganger | 150 |
|
had in de rechter zijmuur nog zijn bouwsporen in de vorm van een stookplaats met haardstenen achtergelaten. De kap van het achterhuis heeft nog een spant waarvan het hout in het najaar van 1469 gekapt is. De hoge begane grond van het voorhuis bezat een insteek die bij de 17de-eeuwse verbouwing is gehandhaafd. De houtconstructies zoals de balklagen, kap en spiltrap zijn toen vernieuwd. Mogelijk is ook de gemeenschappelijke zijmuur met nummer 17 met gebruikmaking van de oude bakstenen herbouwd. | 151 |
Literatuur
CB 1520 f 10; CB 1573 f 11; M 135.
A. van Drunen, Mosmans
Ortheneinde
Gez. v.d. Elst135. "De Brandijzers". | 27 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Artikelen
| 1989 |
RedactieOrthenstraat 15 en 17Bouwhistorie 's-Hertogenbosch. Jaarverslag '89 (1989) 35 |
Gemeentelijk monument
| 1977 |
Ontwerp -aanvullende - monumentenlijstHuis met trapgevel met rechte afdekstenen en tympaanbekroning op de bovenste trap XVIIA. De gevel van ijsselsteentjes in 1962 hersteld. Pui XIXA. Achtertuitgevel in gele baksteen met rode vlechtingen. Moer- en klinkerbinten balklagen, kap met eiken dekbalkjukken, restant eikenhouten spiltrap XVIIA. Achterhuis met dekbalkjuk waaronder dichtgestorte kelder.Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Gemeente 's-Hertogenbosch 1977
|
Adresboeken
Orthenstraat 15
Orthenstraat C 393 (????)
| 1865 | J. van Heck (vrachtrijder) - J. van Immesen (mr. smid) |
| 1875 | Gez. van der Elst (in modes en witte goederen) |
Orthenstraat C 418 (1880)
| 1881 | gez. van der Elst (in modes en witte goederen) |
| 1908 | Gez. v.d. Elst (modisten) |
Orthenstraat 15 (1909)
| 1910 | C. v.d. Elst (modiste) - C. van der Elst |
| 1928 | A.J. van Delft |
| 1943 | K.W. van Mil (kunsthandel, lijstenmakerij) |
Vervallen (1954)
Literatuur en bronnenpublicaties
Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst (1931) 197
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |