Nieuwstraat 12-14
De Geuzenschool
Sasse van Ysselt
De Geuzenschool
|
Nieuwstraat nos 12 en 14 Het huis, dat dezen naam oudtijds droeg, stond in de Nieuwstraat een paar huizen achter het huis, genummerd Hinthamerstraat 40, hetwelk staat aan den W. hoek van die straat
| 255 |
|
en de Nieuwstraaten van oudsher genaamd is de Rozenkrans. Het huis de Geuzenschool werd 13 Maart 1649 door Maria Sprongh weduwe van den reeds dikwerf genoemden kooper van zwart goed, Frans Blom, verkocht (Reg. n° 396 f. 464) aan Anthony Pass, apotheker te den Bosch 1); het werd daarbij omschreven als: een huys met synen gronden ende 6 1/2 voeten erfs ten N. deser huysinge, gestaen in de Nieuwstraet, die van de Hinthamerstraet getrocken is door d'erve des Convents van de Preedicheeren neffens het huys de Rozenkrans ex uno ende neffen seker leedich erve derselve vercooperse ex alio. Zij verkocht hem toen tevens gezegd huis de Rozenkrans en het daarnaast Westwaarts langs de Hinthamerstraat staand huis de Bloeiende peperboom, welke beide huizen haar man en mr. Johan Gans zullen hebben aangekocht om bouwterrein te hebben langs de den Westelijken kant van het eerste gedeelte der Nieuwstraat. Of bij gezegden verkoop van het huis de Geuzenschool daarin reeds eene Protestantsche school gevestigd was dan wel of Anthony Pass of diens zoon zulks deden, is mij niet kunnen blijken. Zeker is het, dat in dat huis, dat eerst na 1643 kan gebouwd zijn, omdat er vóór dat jaar nog geene Nieuwstraat bestond, eene zoodanige school gehouden is, daar toch dat huis in de Bossche schepenakten van na 1721 steeds de Geuzenschool genoemd werd. Opmerkelijk is het ook, dat de Protestansche Schepenen van den Bosch haar de Geuzenschool noemden, omdat na 1629 het woord Geus reeds een scheldnaam voor de Protestanten was. Wat er onderwezen werd is mij evenmin kunnen blijken. De testamentaire erven van Joachim Pass, schepen van den Bosch 2), zoon van Anthony voornoemd, verkochten in 1706 (Reg. n° 485 f. 170) aan mr. Pieter van Hille, mr. glasblazer te den Bosch, het huis de Geuzenschool, dat toen gezegd werd te staan in de Nieuwstraat tusschen het erf van
| 256 |
|
het in de Hinthamerstraat staand huis de Rozenkrans ex uno en een ledig erf ex alio; het was toen blijkbaar al geene school meer. De executeur van het testament van genoemden van Hille verkocht 6 December 1721 (Reg. n° 551 f. 166 vso) de helft van dit huis met 6 1/2 voet erf ten N. van hetzelve, zijnde alstoen staande en gelegen in de Nieuwstraat tusschen het erf van het huis de Rozenkrans (dat bij deszelfs verkoop in 1722, Reg. n°. 551 f. 261, gezegd werd zich achterwaarts uit te strekken tot aan het huis, genaamd de Geuzenschool) en een ledig erf ex alio, aan Jan Baptist de Ferro, die daarvan reeds de andere helft bezat, doordien hij ze van meergenoemden van Hille geërfd had. Bij Schepenakte van 19 Maart 1750 (Reg. n° 569 f. 354 vso) verkocht Jacobus Broekmeulen, burger van den Bosch, als gehuwd met Maria de Ferro en haar broeder Marcus de Ferro, als kinderen en erfgenamen van voornoemden J.B. de Ferro (wiens weduwe Margaretha van der Linden toen te Mannheim woonde), het huis de Geuzenschool aan Hendrik van Baal, burger van den Bosch; het werd alstoen gezegd van ouds de Geuseschool genaamd te zijn. Thans is het eene herberg. Op het voormeld ledig erf stond in 1827 eene branderij; nu staat er op het heerenhuis van den notaris mr. Henri Rits, dat genummerd is Nieuwstraat 16. | 257 |
| Noten | |
| 1. | Zie Reg. n° 436 f. 40. |
| 2. | 8 Aug. 1675 werd in de Groote Kerk te den Bosch Protestantsch gedoopt Maria, dochter van Dirck Pas en Sara Pas. |
De voorname Huizen en Gebouwen van 's-Hertogenbosch III (1910) 255-257
Adresboeken
Nieuwstraat 12
1e Nieuwstraat C 97a (????)
1e Nieuwstraat C 95a (1880)
Nieuwstraat C 95a (1908)
Nieuwstraat 12 (1909)
| 1928 | W.Th. Jacobus meergen. van der Zande |
Nieuwstraat 14
1e Nieuwstraat C 97 (????)
| 1865 | N. van Boekel (herbergier) |
1e Nieuwstraat C 95 (1880)
| 1881 | J. Jansen (tapper) - P. Luckenaer (mr. kamerbehanger en ondernemer van verhuizingen) |
Nieuwstraat C 95 (????)
| 1908 | A. Dankers (caféhouder) - Gez. Dankers (modisten) |
Nieuwstraat 14 (1909)
| 1910 | A. Dankers (caféhouder) |
| 1943 | L.A. van Aken (besteller Vroom en Dreesman) |
Bossche Encyclopedie |