Markt 33-31 : Melanen en De drij Vijzels

ingestort: 27 februari 2016

De waarschuwing

Een verrekijker biedt twee voordelen. Eén: je hoeft geen bril van Pearle aan te schaffen. Twee: je kunt het mededelingenbord ontcijferen dat – hoog boven het puin – op het verwoeste kantoortje van de brillen- en lenzenwinkel in Den Bosch hangt. Het is een vakantierooster. Tineke vliegt uit in week 28 en 29, Saloua in week 30 tot en met 32. Collega Luc heeft een neus voor onheil: hij had de eerste helft van maart vrij gevraagd.

Op de deur van Pearle hangt geen bordje ‘Wegens omstandigheden gesloten. Er is geen deur. Zaterdag zakte het hoekpand om 22 uur 52 minuten en 14 seconden in elkaar. Het klantadvies van Pearle om kraswerend glas met extra hardingslaag aan te schaffen, wint zo sterk aan geloofwaardigheid.

Heeft iemand deze gebeurtenis voorzien? Ja, Pearle zelf. In een spotje van de opticien uit 2006 roept een paragnoste met Brabants accent dat ze een ‘grôte roze wolluk’ ziet. Die voorspelling is uitgekomen. Op de kleur na. De wolk was niet roze maar stofgrijs.

Over de oorzaak doen veel verhalen de ronde. Favoriet zijn de samenzweringstheorieën, een kenmerk van wankele tijden. Sommige Bosschenaren wijten de catastrofe aan de bouw van het puthuis en aangrenzende kapelletje-op-paal. Uit een vertrouwelijk rapport zou blijken dat zelfs Maria de vermoede verschuivingen in de aardlagen niet heeft kunnen voorkomen. Anderen suggereren dat het een wraakactie is van het Barneveldse bouwbedrijf dat kort voor de instorting in het pand van Pearle aan het werk was. De gemeente zou eerdere daadkrachtige sloopvoorstellen van de Veluwse aannemer – de Bartenbrug in elf seconden plat, GZG in krap drie kwartier – als grootspraak hebben bestempeld. Dat zou kwaad bloed hebben gezet. Meest hardnekkige gerucht: een radicale afsplitsing van de Kring Vrienden van Den Bosch zou het zeventiende-eeuwse pand hebben opgeblazen vanwege zijn al te moderne uiterlijk. Volgens ingewijden eisen de activisten herbouw van het oorspronkelijke pand uit de dertiende eeuw.

Toch wijst alles op een strafexpeditie van Jheronimus Bosch zelf. De instorting past in de stoet van verschrikkingen in zijn werken. Doodsnood, pijnigingen en helse branden die hij schilderde, waren waarschuwingen aan de mens om verleidingen te weerstaan. Maar het helpt niet, ziet Bosch. Hebzucht, woede en andere zonden verblinden ons. Daar helpt geen bril van Pearle aan.

Met de ramp van zaterdag waarschuwt Bosch ons in stijl. Want Europa wiebelt, winkelketens bezwijken en het vertrouwen in de democratie wankelt. Dit is de eeuw van het instortingsgevaar. De sterkste aanwijzing voor de hand van Bosch is tot nu toe evenwel verzwegen. Tijd voor onthulling: vijf panden aan de Markt – waaronder Pearle en De Kleine Winst – vormen het doek voor beeld- en geluidsspektakel ‘Bosch by Night’. Afgelopen zaterdagavond repeteerden de technici. Zij lieten hun indrukwekkende projecties op de vijf gevels dansen. Een van de hoogtepunten van ‘Bosch by Night’ is de instorting van de vijf panden. Terwijl de beelden van de repetitie over de gevels schoven, bezweek het pand van Pearle. Dit is de eeuw waarin de werkelijkheid de film volgt.

Ook de miraculeuze ongeschondenheid van de De Kleine Winst – de aangrenzende souvernirswinkel – stut het vermoeden dat Bosch in het spel is. Want waarom zou de schilder zijn voormalige woonhuis en atelier willen verwoesten? Ongetwijfeld heeft Bosch ook de uitbaters van deze winkel willen sparen. Zij staan als zeer gelovig te boek.

Nu Bosch heeft gesproken, is het vooral zaak om zijn jubeljaar 2016 heelhuids door te komen. Dat kan door zijn toorn niet opnieuw te wekken. Kortom: leef verdraagzaam en ruimhartig. Wees niet gewelddadig, ijdel, jaloers of lui. Hebt u lak aan al deze goede raad? Koop een bouwhelm.

Bosch weet waar u woont.

Eric Alink | Brabants Dagblad woensdag 2 maart 2016

Markt

v. Geelkerken

217. "Milanen". In 1569 bewoond door een geweermaker. Toen men in dat jaar iemand op de markt fusilleerde, kocht men bij Jan in Melanen 2 pond buscruyt à 8 st. 't pond. 't Huis heette in de 18e eeuw "'s Gravenhage" en had toen tot opschrift aan den gevel "Vivat Orange".

Stevenaar

218. "De drij Vijzels" anno 1637.

Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te 's-Hertogenbosch ('s-Hertogenbosch 1907) 30

Resultaten onderzoek instorting pand

Op 27 februari 2016 is het pand Markt 31, waarin Pearle was gevestigd, ingestort. Het bureau BouwQ uit Best heeft in opdracht van de gemeente onderzoek gedaan naar de technische oorzaak van de instorting. Er lijkt sprake te zijn van een samenloop van omstandigheden. Die heeft er toe geleid dat het pand in zijn geheel is ingestort. De bevindingen zijn deze week aan het college van burgemeester en wethouders gepresenteerd.

Gewelf in de kelder

Het bezwijken van een dragende constructie onder een gewelf is de oorzaak van de instorting. Dit gebeurde in de kelder. In het deel van het voormalig pand dicht bij het pand Hinthamerstraat 3- 5 (Febo). Hierdoor is de wand van de kelder, onder een penant (gemetselde kolom) op de begane grond, verzwakt. De penant verloor daardoor zijn dragende functie voor een grote stalen balk onder de eerste verdiepingsvloer. Deze stalen balk is op zijn beurt gaan schuiven. Omdat de balk een zeer groot gedeelte van het pand droeg, stortte het pand helemaal in.

Verantwoordelijkheid eigenaar

Uit het onderzoek kan worden aangenomen dat hier sprake is van een incident. Dit betekent dat de kans op herhaling van een dergelijke plotselinge totale instorting in de binnenstad zeer klein is. Het neemt niet weg dat een goede staat van de constructieve onderdelen van groot belang is voor het in stand houden van een pand. De verantwoordelijkheid voor deze bouwkundige staat van een pand ligt bij de eigenaar.

Onderzoek faciliteren

Niet altijd is de bouwkundige staat eenvoudig te beoordelen omdat bouwkundige en constructieve onderdelen aan het zicht zijn onttrokken door bijvoorbeeld voorzetwanden of verlaagde plafonds. Het is echter verstandig om de bouwkundige staat van het pand goed in beeld te hebben door gedegen bouwkundig onderzoek van een deskundige. Dit is zeker van toepassing als er plannen zijn voor een ingrijpende verbouwing. Gelet op de conclusies uit het rapport, wil het college onderzoeken hoe en in welke gevallende gemeente eigenaren van bepaalde panden kan faciliteren bij voorgenomen (bouwkundige) ingrepen in hun pand.

Gemeente 's-Hertogenbosch, 21 juli 2016

2016	Een gat in de Markt Den Bosch ontsnapte zaterdag aan een ramp. De ineenstorting van het Pearle-pand is nu vooral een klap voor het historische centrum. René van der Lee \| Brabants Dagblad maandag 29 februari 2016 \| 1
2016	'Dit zie je na een aardbeving' Graaien naar puin als souvenir. Een pand dat gespaard blijft 'dankzij Maria'. Ineens stort een winkel op de Bossche Markt in. Marc Brink en Jos van de Ven \| Brabants Dagblad maandag 29 februari 2016 \| 2-3
2016	Uit Pearle-pand geen ‘historisch’ materiaal gehaald Er zijn nog geen aanwijzingen voor illegale sloop of verbouwing van het Pearle-pand dat zaterdag instortte aan de Bossche Markt. In een container met afval zijn uitsluitend systeemplafonds en meubels gevonden. ‘Historisch’ materiaal ontbreekt. Dat zei de Bossche wethouder Logister gisteravond tijdens een raadsvergadering. Marc Brink \| Brabants Dagblad woensdag 2 maart 2016 \| 2
2016	‘Muren op Markt hét zwakke punt’ De middeleeuwse kelders geven de huizen op de Markt een sterke fundering. Maar die muren... Jos van de Ven \| Brabants Dagblad woensdag 2 maart 2016 \| 2-3
2016	Marc Brink Nog veel vragen over puin van Pearle Brabants Dagblad donderdag 17 maart 2016 \| 1
2016	Jos van de Ven Zorgen over historische binnenmuren Brabants Dagblad zaterdag 26 maart 2016 \| 1
2016	Marc Brink Puinruimen bij ingestort pand van Pearle-filiaal nadert einde Brabants Dagblad zaterdag 9 april 2016 \| 1
2016	Verdeeldheid over onderzoek Pearle-pand Wie draait ervoor op dat eind februari een filiaal van Pearle instortte bij de Bossche Markt? Het lijkt lang te duren voordat er meer bekend is. „De kwaliteit staat voorop. Daarom werken we niet met een strakke planning.” Marc Brink \| Brabants Dagblad zaterdag 21 mei 2016 \| Regio 1
2016	Puin ‘wacht’ op onderzoek Met veel zorg werden de resten van het Pearle-pand afgevoerd. En daarna? Helemaal niks. Marc Brink \| Brabants Dagblad dinsdag 21 juni 2016 \| Regio 5
2016	Maarten Enderman Tussen de brokken aan de Markt Bossche Kringen 5 (2016) 50-53
2016	Toch het verkeerde wandje gesloopt Hoe kon het Bossche Pearle-filiaal in elkaar donderen? De gemeente Den Bosch denkt het antwoord te hebben: de bouwvakkers sloopten een wandje te veel. Een wandje dat, anders dan ze dachten, wel degelijk dragend was. Marc Brink en René van der Lee \| Brabants Dagblad vrijdag 22 juli 2016 \| Regio 8-9
2016	Vrees voor meer instortingen De instorting van het Bossche Pearle-filiaal leidt tot zorg over meer instortingen van panden. De gemeente heeft een monumentenstichting nog niet gerustgesteld. Marc Brink \| Brabants Dagblad zaterdag 23 juli 2016 \| Regio 1
2016	Gepeperde rekeningen Pearle-puin De gemeente betaalt 27.500 euro voor het onderzoek dat is verricht naar het instorten van het Pearle-filiaal aan de Bossche Markt. En zo zijn er nog meer rekeningen waarop ze kan rekenen. Marc Brink \| Brabants Dagblad vrijdag 29 juli 2016 \| Regio 1
2016	Jan van Heijningen Pearle: Den Bosch pleit zich te snel vrij Brabants Dagblad zaterdag 30 juli 2016 \| Opinie 17
2016	Marc Brink Te koop aangeboden: Pearle-puin Brabants Dagblad zaterdag 3 september 2016 \| Regio 2
2016	Houten gevel op lege plek Markt? Hout, nieuwbouw of het puin opnieuw gebruiken? De Stichting ’s-Hertogenbossche Monumentenzorg wil debatteren over de lege plek op de Markt. Jos van de Ven \| Brabants Dagblad donderdag 8 september 2016 \| Regio 2
2016	Gedicht ode aan ingestort pand Een ode aan de plek en een eerbetoon aan het oude pand. Volgende week komt er een 6,5 meter hoog vaandel te hangen op de plek van het ingestorte Pearlepand, met daarop een gedicht. Bart Gotink \| Brabants Dagblad woensdag 14 december 2016 \| Regio 2-3
2017	Ton Graus Stad: Wat te doen met de 'Pearlepanden'? Bossche Kringen 3 (2017) 48-49
2017	Nog altijd die kale Markthoek Je zou denken dat bijna twee jaar na het instorten van het Pearle-filiaal op de Markt wel bekend is wat daar gaat komen. Niet dus. Marc Brink \| Brabants Dagblad woensdag 27 december 2017 \| Regio 1
2019	Gapend gat op Markt eindelijk gedicht Al drie jaar kijken Bosschenaren aan tegen een groot gapend gat op de Bossche Markt waar een Pearle-filiaal instortte. De grote vraag wat er zou komen is gisteren beantwoord. Pearle keert terug op de begane grond, boven de winkel komen twee woningen. Marc Brink \| Brabants Dagblad vrijdag 14 juni 2019 \| Nieuws 1
2019	‘Meer dan een gewoon hoekpand’ Als de nieuwbouw op z’n vroegst volgend jaar ‘af’ is dan zal het moeite kosten om te bedenken wat daar stond op de hoek van de Bossche Markt en de Hinthamerstraat. Gekozen is voor nieuwbouw die aansluit bij de omgeving. Dus niet zoiets als het grotendeels glazen gebouw aan de Brugstraat dat ‘voor geen meter’ lijkt op de buurt. Marc Brink \| Brabants Dagblad vrijdag 14 juni 2019 \| Regio 1
2020	Nik de Vries Nog een keer naar de muur kijken Bossche Kringen 2 (2020) 46-47
2024	Peter de Winter Optisch bedrog. 'Gat in de Markt' Den Bosch opnieuw ingevuld. Bouwwereld 05 (2024) 52-59

Gebouw ingestort aan de Markt in Den Bosch: hulpdiensten druk bezig

gepubiceerd: 27 februari 2016

Een gebouw aan de Markt in Den Bosch is zaterdagavond ingestort. Omstanders zagen het gebouw naar eigen zeggen in 'slow motion' in elkaar storten. Het is ook nog niet duidelijk of er gewonden zijn gevallen. Een woordvoerder van de veiligheidsregio zegt dat er waarschijnlijk geen mensen in het pand aanwezig waren. "Maar de garantie daarvoor hebben we nog niet."

Omroep Brabant

Historisch gebouw aan de Markt in Den Bosch stort plotseling in (bewakingscamera)

gepubiceerd: 29 februari 2016

Een gebouw aan de Markt in Den Bosch is zaterdagavond ingestort. In het pand was opticien Pearle gevestigd. Er waren geen mensen in het pand aanwezig toen het instortte.

Omroep Brabant

Markt 33

Markt A 17 (????)

1865	A.W. Oomen (vleeschhouwer) - wed. L. Schoenberger (tapster)
1875	F. Leenaerds (tapper) - wed. L. Schoenberger (partikulier)

Markt A 17 (1880)

1908	J. van Geelkerken (café-restaurant)

Markt 33 (1909)

1910	wed. J. van Geelkerken (café-restaurant)
1928	wed. J. van Geelkerken
1943	fa. wed. J. van Geelkerken (café's restaurants, hotels)

Markt 31

Markt A 16 (????)

1865	M.J. Jongenburger (tapper) - P.P. van Osch (winkelier en broodslijter)
1875	L.W. Gevers (tapper)

Markt A 16 (1880)

1881	L.W. Gevers (tapper)
1908	J.J. v.d. Laak (café de Valk)

Markt 31 (1909)

1910	J.J. v.d. Laak (koffiehuishouder)

1888
16 januari 2005
27 februari 2016
27 februari 2016

Bossche Encyclopedie |

Nummer:	33
Postcode:	5211 JV
BAG-ID:	0796200001024803
Perceel:	HTG00-H-2369

Nummer:	31
Postcode:	5211 JV
BAG-ID:	0796200001024803
Perceel:	HTG00-H-4602

Markt 33-31 : Melanen en De drij Vijzels

ingestort: 27 februari 2016

De waarschuwing

Markt

v. Geelkerken

Stevenaar

Resultaten onderzoek instorting pand

Gewelf in de kelder

Verantwoordelijkheid eigenaar

Onderzoek faciliteren

Een gat in de Markt

'Dit zie je na een aardbeving'

Uit Pearle-pand geen ‘historisch’ materiaal gehaald

‘Muren op Markt hét zwakke punt’

Marc Brink

Jos van de Ven

Marc Brink

Verdeeldheid over onderzoek Pearle-pand

Puin ‘wacht’ op onderzoek

Maarten Enderman

Toch het verkeerde wandje gesloopt

Vrees voor meer instortingen

Gepeperde rekeningen Pearle-puin

Jan van Heijningen

Marc Brink

Houten gevel op lege plek Markt?

Gedicht ode aan ingestort pand

Ton Graus

Nog altijd die kale Markthoek

Gapend gat op Markt eindelijk gedicht

‘Meer dan een gewoon hoekpand’

Nik de Vries

Peter de Winter

Gebouw ingestort aan de Markt in Den Bosch: hulpdiensten druk bezig

gepubiceerd: 27 februari 2016

Historisch gebouw aan de Markt in Den Bosch stort plotseling in (bewakingscamera)

gepubiceerd: 29 februari 2016

Nummeraanduiding

Op deze pagina

LinkedIn

Zie ook