A.F.A.M. Wetzer, 16 juli 2014
Hinthamerstraat 102 : De Gelaarsde Haan
bouwjaar: ca. 1500
verbouwingen: XVII, XIX, 1910, 1921, 1982, 1999
huidige functie: winkel met bovenwoningen
oorspronkelijke functie: woning
Bossche monumenten
Middeleeuwse bebouwing
door Ed Hupkens
Het pand Hinthamerstraat 102 heeft zijn oorsprong in een breder perceel, waartoe ook het buurpand nr. 104 heeft behoord en dat dateert uit de tweede helft van de 13e eeuw. Van deze oudste bouwfase is in het gebouw relatief veel bewaard gebleven in de zijmuren en deels ook in de achtergevel. In de 15e eeuw is het brede complex opgesplitst in twee afzonderlijke panden. Een en ander door in het midden van het pand een scheidingsmuur te plaatsen, waarbij het keldergewelf, de huidige balklagen en de in 1999 gesloopte kapconstructie zijn aangebracht. Het pand is opgebouwd uit een kelder met een 15e-eeuws gedrukt tongewelf, een hoge begane grond, een verdieping en een zolderverdieping. Het zadeldak heeft aan de voorzijde een wolfeind. Sinds maart 2005 staat het geregistreerd als gemeentelijk monument. Het pand Hinthamerstraat 102 heeft monumentale waarde vanwege de hoge ouderdom en gaafheid van de gevels en de balklagen. Foto: Josephine Peren.Op de eerste verdieping bevinden zich twee tweeruits draairamen met een vast tweeruits bovenlicht, voorzien van glas-in-lood. De hardstenen onderdorpels behoren tot de bouwtijd. Voor de ramen zijn bij de verbouwing van 1999 vier Franse balkons aangebracht. De gevel wordt afgesloten door een kroonlijst die doorloopt over de gevel van het buurpand Hinthamerstraat 104. De linker zijmuur behoort tot de 13e-eeuwse bouwfase. Tussen de gemetselde poeren zijn grondbogen geslagen. De 15e-eeuwse rechter zijmuur wordt gevormd door de scheidingsmuur. Die splitste het brede, laat 13e-eeuwse pand - waartoe ook nr. 104 behoorde - op in twee afzonderlijke bouwdelen. Het 15e-eeuwse muurwerk van de rechter zijmuur is op staal gefundeerd. De kelder, die de volledige plattegrond van het pand beslaat, is voorzien van een gedrukt tongewelf in de lengterichting van het pand, dat uit de 15e eeuw dateert. Het muurwerk ter plaatse van de voorgevel, de linker zijgevel en de achtergevel zijn 13e-eeuws. Momenteel staat de kelder van Hinthamerstraat 102 en de dwarsgeplaatste achterbouw aan de Louwsche Poort met elkaar in verbinding. Ondanks ingrijpende verbouwingen zijn de samengestelde balklagen van moer- en kinderbinten boven de begane grond en de verdieping, grotendeels behouden gebleven. Het pand is vier balkvakken breed. De moerbalken rusten op sleutelstukken met een peerkraal, tussen de balken zijn nog resten van eiken spreidsel met spreidsellatjes aangetroffen. |
'n Lutske Brabants, zondag 10 september 2023
Gemeentelijk monument
Hinthamerstraat 102
BeschrijvingAlgemeen:Het pand Hinthamerstraat 102 is gelegen aan de noordzijde van de Hinthamerstraat, in het bouwblok tussen de straten In den Boerenmouw en de Louwsche Poort. Het pand heeft zijn oorsprong in een breder perceel, waartoe ook het rechter buurpand nr. 104 behoorde en dat dateert uit de tweede helft van de 13de eeuw. Van deze oudste bouwfase is in het pand relatief veel bewaard gebleven in de zijmuren en deels ook in de ach-tergevel. In de 15de eeuw is het brede pand opgesplitst in twee afzonderlijke panden door in het midden van het pand een scheidingsmuur te plaatsen, waarbij het keldergewelf, de huidige balklagen en de in 1999 gesloopte kapconstructie zijn aangebracht. Het pand staat in verbinding met het pand dat tegen de achtergevel is gebouwd en georiënteerd is op de Louwsche Poort. Het pand is opgebouwd uit een kelder met een 15de-eeuws gedrukt tongewelf, een hoge begane grond, een verdieping en een zolderverdieping. Het zadeldak bezit aan de voorzijde een wolfeinde en is gedekt met gesmoorde, verbeterde Hollandse pannen.Voorgevel:De 19de-eeuwse lijstgevel heeft een breedte van twee vensterassen en is voorzien van een pleisterlaag met blokmotief. Het opgaand muurwerk dateert vermoedelijk uit deze zelfde periode. De winkelpui op de begane grond is een 20steeeuwse (‘70-er jaren) reconstructie naar 18de/19de-eeuws voorbeeld. In het midden bevindt zich een deur die met twee hardstenen treden toegang geeft tot de winkel. Het bovenlicht is voorzien van een ruitvormige roedenindeling. De centrale ingang wordt geflankeerd door twee 10-ruits schuifvensters geplaatst op een hardstenen onderdorpel, die tegelijkertijd een afdeklijst vormt van de onderliggende borstwering en plint, beide uitgevoerd in hardsteen. Het hoge schuifvenster is, overeenkomstig met de 18de/19de-eeuwse Empire-stijl, uitgevoerd met een brede middenstijl en in het midden voorzien van een kraal. De pui wordt afgesloten door een uitkragende kroonlijst. In het rechterdeel van de plint en een deel van de straat bevindt zich de voormalige kelderingang (thans kelderlicht). Op de eerste verdieping bevinden zich twee 2-ruits draairamen met een vast 2-ruits bovenlicht, voorzien van veelkleurig glas-in-lood. De vensters zijn geplaatst in de mogelijk nog oorspronkelijke, 19de-eeuwse kozijnen. De hardstenen onderdorpels horen tot de bouwtijd. Voor de ramen zijn met de verbouwing in 1999 vier Franse balkons aangebracht. Van de vensters op de tweede verdieping is zowel het kozijn als het raamhout vernieuwd. De vensters zijn uitgevoerd als vierruits draairamen, geplaatst op een natuurstenen onderdorpel. | 1 |
De gevel wordt afgesloten door een kroonlijst die doorloopt over de gevel van het rechterbuurpand Hinthamerstraat 104.Linkerzijmuur:De linkerzijmuur behoort tot de 13de-eeuwse bouwfase. Tussen de met versnijdingen gemetselde poeren zijn grondbogen geslagen.Rechterzijmuur:De vijftiende-eeuwse rechterzijmuur wordt gevormd door de scheidingsmuur, die het brede laat 13de-eeuwse pand, waartoe ook nr. 104 behoorde, in twee afzonderlijke bouwdelen opsplitste. Het 15de-eeuwse muurwerk van de rechter zijmuur is op staal gefundeerd.Achtergevel:Sinds de late middeleeuwen vormt de achtergevel een gemeenschappelijke muur tussen nr. 102 en de achterbouw aan de Louwsche Poort. Het onderste deel van de gevel, dat wil zeggen vanaf 1 meter onder de eerste-verdiepingsvloer, behoort tot de 13de-eeuwse fase en is gefundeerd op poeren en grondbogen; op het niveau van de begane grond is dit muurwerk tegenwoordig geheel verdwenen. In de 17de eeuw is het middeleeuwse muurwerk opgehoogd met de huidige topgevel, welke is voorzien van vlechtwerk. In de gevel bevinden zich verscheidene (dichtgezette) gevelopeningen (XVII, XIX).InterieurDe kelder, die de volledige plattegrond van het pand beslaat, is voorzien van een gedrukt tongewelf in de lengterichting van het pand dat waarschijnlijk dateert uit de 15de eeuw. Het muurwerk ter plaatse van de voorgevel, de linkerzijgevel en de achtergevel is 13de-eeuws. Momenteel staat de kelder van Hinthamerstraat 102 en de dwarsgeplaatste achterbouw aan de Louwsche Poort met elkaar in verbinding. Ondanks ingrijpende verbouwingen zijn de samengestelde balklagen van moer- en kinderbinten boven de begane grond en de verdieping grotendeels behouden gebleven. Het pand is vier balkvakken diep. De moerbalken rusten op sleutelstukken met een peerkraal; tussen de balken zijn nog restanten van eiken spreidsel met spreidsellatjes aangetroffen. De kap is in 1999 vernieuwd.Redengevende omschrijvingHet pand Hinthamerstraat 102 heeft hoge monumentwaarde vanwege de hoge ouderdom en gaafheid van de gevels en de balklagen. Daarnaast is de bouwmassa van het pand, in samenhang met het rechter buurpand Hinthamerstraat 104, representatief als voorbeeld van de ontwikkeling van de middeleeuwse bebouwing langs de Hinthamerstraat. | 2 |
Gemeente 's-HertogenboschMosmans
Hinhamerstraat
J. de Jong295. "De gelaarsde Haan". | 35 |
Jan Mosmans, Alph.G.J. Mosmans, Oude namen van huizen en straten te Artikelen
| 1993 |
H.W. Boekwijt en E. NijhofVan straat tot stroom : bouwhistorische en archeologische gegevens over Hinthamerstraat 102-104 en Louwse Poort
's-Hertogenbosch 3 (1993) 85-90
|
|
| 2008 |
Petra DricksJonge sommelier wil Den Bosch met haar passie voor wijn veroverenBrabants Dagblad vrijdag 8 augustus 2008 |
Open Monumentendag
| 2001 |
Hinthamerstraat 102Dit woonhuis, voorzien van een 19e eeuwse gepleisterde voorgevel, heeft een zeer vroege oorsprong die hoogstwaarschijnlijk teruggaat tot kort voor of omstreeks 1300. Het huis vormde oorspronkelijk één geheel met het rechter buurpand nr. 104 op de hoek van de Louwse Poort en had een achtererf dat zich uitstrekte tot aan de Binnendieze. Het brede huis aan de straat had stenen zij- en achtergevels, die nog ter plekke bewaard zijn gebleven. De scheidingsmuur tussen nr. 102 en 104 dateert uit het begin van de 16e eeuw, toen het brede huis werd opgedeeld tussen twee eigenaars. Het pand nr. 102, kort geleden in gebruik genomen als groentewinkel, is onlangs gerestaureerd, waarbij in het winkelinterieur de 16e eeuwse moerbalken weer in het zicht zijn gebracht. Tijdens het bouwhistorisch onderzoek zijn aanwijzingen gevonden dat de oorspronkelijke stookplaats van het brede pand geplaatst zal zijn geweest tegen de linker zijmuur en na de splitsing van het huis tegen de rechtermuur. Uit deze bouwfase zijn tevens sporen teruggevonden van een binnenpui, behorend bij een verwarmde binnenkamer (binnenhaard). De tongewelfde kelder is vanuit de winkel toegankelijk gemaakt. In de kelder is de linker zijmuur van het brede huis te zien, die is opgebouwd met grote bakstenen (kloostermoppen). Achter in de kelder bevond zich de oorspronkelijke trap naar de woning. Een kelderluik vormt de verbinding met de straat.
Gemeente 's-Hertogenbosch 2001
|
Adresboeken
Hinthamerstraat 102
M 295
Hinthamerstraat D 22 (????)
| 1865 | L. de Hartog (sigarenfabrijkant) |
| 1875 | J.M. de Jong (vleeschhouwer) |
Hinthamerstraat D 23 (1880)
| 1881 | J.M. de Jong (vleeschhouwer) |
| 1908 | Firma J.M. de Jong (vleeschhouwerij) |
Hinthamerstraat 102 (1909)
| 1910 | Firma J.M. de Jong (vleeschhouwerij) |
| 1928 | J.C. Valentijn |
| 1943 | J.C. Valentijn (koopman in groenten en fruit) - J.C.J. Valentijn (musicus) - N. Vervoort-Valentijn |
| 2008 | Sanne Staal (wijnkoperij De Gouden Ton) |
Afbeeldingen
-
1920
-
2001
Bossche Encyclopedie |