Deze behoorde toe aan de Schutterij der Kolveniers of Cloveniers, zijnde een der vier schutterijen, welke men oudtijds in den Bosch had; zij droeg den naam van kolveniers, omdat hare leden met couleuren (d.i. colubra's) gewapend waren, zijnde, zooals van Heurn in zijne Beschrijving mededeelt, bussen, waaraan kolven bevestigd waren, die het uiterlijk van snaphanen hadden doch veel zwaarder dan dezen waren.

Het is niet bekend, wanneer deze schutterij, welke de jongste der Bossche Schutterijen was, werd opgericht; J. van Oudenhoven vermeent in zijne Beschryvinghe, eerste uitgave p. 56, dat Keizer Karel V haar in 1525 instelde, doch in zijne tweede uitgave houdt hij deze zienswijze niet meer vol.

Vermoedelijk had deze schutterij in den beginne eenen anderen bogaard dan den hierbedoelde, want 9 September 1583 (Reg. n° 243 f. 131) verkochten: „Jeronimus Wynants, cappiteyn, Jeronimus Benedictus ende Henrick Franssoen van Gestel, beyde

Henrick Franszn van Gestel, president-schepen der stad den Bosch en kapitein, Jan van den Kerckhoff, luitenant, Cornelis Hicspoer, Goyard Vrancken, mr. Jan Typoets en Henrick van der Meer, dekens der Schuttery van de Kolveniers te den Bosch, kochten op 15 November 1595 (Reg. n° 248 f. 11) voor die Schutterij van Adriaan van Helmont ook nog aan een middelhuis met den grond, voor en achter dat middelhuis gelegen, strekkende van het gemeen water, aldaar vlietende, tot het huis van dien verkooper, staande aan de voorstraat, genaamd de Hinthamerstraat, over de Zwengelbrug tusschen het erf van Andries van Ludiek ex uno en het erf van Jan Gast, ex alio, met den gang, loopende langs het huis van verkooper en het huis van Jan Gast voornoemd, aan verkooper toebehoorende, doch met het recht van de deur, welke voor aan de straat voor dezen gang hangt, te openen en te sluiten. Dat dit goed ook voor deze Schutterij gekocht werd blijkt uit de navolgende begrenzingen, voorkomende in eene Bossche Schepenakte van 1630 (Reg. n° 366 f. 145 vso), waarbij Jaspar Gast, zoon van wijlen Jan Gast Jasparszoon, Jaspar van der Dussen als man van Catharina, dochter van voornoemden Jan Gast Jasparszn en de onmondige kinderen, gesproten uit het huwelijk van Adriaan Willemszn van Ravensteijn en Barbara, de dochter van dienzelfden Jan Gast Jasparszn, aan den kleermaker Jan, zoon van Laureyns Henrickszn, verkochten een huis en erf met een ledig plaatsje, enz., staande in de Hinthamerstraat over de Zwengelbrug tusschen het erf van de Kolveniers ex uno en dat der weduwe en kinderen Jan Corneliszn. ex alio, Den 25 Juni 1590 (Reg. n° 246 f. 367) zal deze Schutterij weder een deel van het door haar op het Hinthamereind gekocht onroerend goed verkocht hebben, want toen verkochten Jeronimus Wynants, Henrick Franszn van Gestel, Jan van den Kerkhoff, enz. aan Jan, zoon van wijlen Matheus

De aankoopen, welke deze schutterij, als voorzegd, deed zullen zijn geschied om aan haar eenen behoorlijken bogaard te verschaffen, terwijl zij laatstbedoeld huis zal hebben verkocht, omdat zij dat niet meer noodig zal gehad hebben. In 1612 was haar bogaard blijkbaar reeds geheel voor het doel, waartoe die moest dienen, ingericht, zooals valt op te maken uit eene Schepenakte van dat jaar (Reg. n° 283 f. 375 vso) waarbij jonker Henrick van Gestel, president-schepen van den Bosch en kapitein der compaignie ofte schutterye van Sinte Christoffel, genoempt Colveniers binnen 's Hertogenhossche, Goijart Loeff van der Sloot en Arnd Kuysten, luitenants, Dirk Artszoon Tuelincks en Willem Goijartszoon van Ravenstein, vaandrigs, Dirck Loeniszn van Wyck, Aert Pauwels en Steven Albertszn Snelle, sergeants, Mattheus Lambertszn Priem, Adriaan Henrickszn en Goijaert Janszoon de Weer, dekens van gezegde Schutterij, namens dezelve eene grondrente verleenden uit: huysinge, poirten ende boogardt, staande aan het Hinthamereind tusschen de Zwengelbrug en de Pijnappelsche poort en wel tusschen het huis van Dirck Claeszn van Nistelroy ex uno en het erf van Jan, zoon van Cornelis Henrickszn., den vellenblooter, ex alio.

Van Heurn zegt in zijne Beschrijving over dezen bogaard het volgende: „het is een oud dog zeer stevig gebouw; ten Zuiden van hetzelve is een poort, waardoor de Schutterye, wanneer zy in de wapenen verschijnd, uit- en intrekt. Ten Noorden van dit gebouw staat een nieuwerwetser, waarvan het onderste gedeelte tot een keuken of kamer en het bovenste tot een kamer voor de Officieren verstrekt; deeze heeft drie schuif-

De Schutsheer (patroon) dezer Schutterye is St. Kristoffel of St. Christophorus. Het wapenschild dezer Schutterye zijn twee ouwerwetsche bussen of musketten kruisweegs overeen en sautoir met een ouwerwetsch vuurstaal in het midden

Tot zoover van Heurn.

Het schijnt, dat in de tweede helft der 18e eeuw de leden dezer Schutterij niet meer in den wapenhandel werden geoefend, daar toch bij een uitvoerig verzoekschrift, dat afgedrukt is in het Tijdschrift van Sassen voor N. Brab. Gesch., Taal- en Letterkunde Deel II p. 18 en vlgd., eenige leden van die Schutterij den 3 Mei 1785 aan hare Officieren verzochten om weder behoorlijk geoefend te worden. Het blijkt niet, dat op dit request gunstig is beschikt geworden, wellicht heeft men dit request niet vertrouwd omdat men er eene Patriottische drijfveer in zag; in elk geval is ook deze Schutterij evenals de drie andere Bossche Schutterijen ingevolge de Resolutie van de Staten Generaal van 3 October 1789 ontwapend en daarna bij hunne Resolutie van 9 November daaraanvolgende voor goed ontbonden verklaard. Van af dit oogenblik hield ook zij op als openbaar lichaam te bestaan; zij bleef daarna nog eenige jaren als eene particuliere vereeniging in stand, totdat den 23 Januari 1802 haar bogaard wegens schuld gerechtelijk werd verkocht; kooper werd toen daarvan Dominicus Luypen, woonachtig te den Bosch, bij eene akte, waarin staat, dat ten laste van mr. Adriaan Hendrick de Roock, als kapitein van den Colveniers Bogaard, bij executie wordt verkocht, eene huizinge en erve, groote open plaats met zwaare boomen, alsmeede een moeshof of tuin met de hovenierswoning daarbij en naast aangeleegen 3), staande en geleegen op het Hinthamereinde alhier, genaamt de Kolveniersbogaard, tusschen ex uno de erve H. van den Bichelaar, ex alio de erven van de weduwe van Drunen en meer anderen, strekkende voor van de gemeene straat tot aan dezer stads Dieze.

Wat er toen van de roerende goederen deze Schutterij is geworden is niet meer bekend, behalve dat haar vaandel thans

De gebouwen van den bogaard dezer Schutterij zijn thans geheel verbouwd of door andere vervangen, zoodat op het Hinthamereind nu niets meer van het bestaanhebben dezer Schutterij valt te bespeuren.

Behalve die gebouwen was er oudtijds op het Hinthamereind geen enkel gebouw van eenig aanbelang, behalve de stadspoorten 5) en de kruittoren op de Hofstad, doch daarvan is de geschiedenis reeds in de Inleiding van dit werk medegedeeld, zoodat wij bij onze rondwandeling dit gedeelte van het Hinthamereind kunnen verlaten en daarom zullen terugkeeren naar de Hinthamerstraat.