Jan-Clemens Lampe
Oude Dieze 25-23
De Roode Leeuw
Achter de voorgevel
De Roode Leeuw
door Henny Molhuysen|
Het café De Roode Leeuw is bekend in de stad. Komend vanuit Zuid is dit het eerste pand in de binnenstad als je de Oude Dieze opgaat. Wie zaten er eigenlijk allemaal achter de voorgevel van: Oude Dieze 25. Bijna anderhalve eeuw wordt in dit pand bier getapt en andere drank geschonken. De eerste ons bekende eigenaar was Albertus Scholte. Deze was eerst winkelier in de Tolbrugstraat, maar kwam in de jaren zestig van de vorige eeuw als tapper naar de Oude Dieze en beheerde er het koffiehuis. Het was een gunstig gelegen plek. Vlak bij lagen de wallen en er waren veel militairen in de buurt gevestigd. En nadat - in 1874 - de stad haar vestingfunctie verloor, werd er een groot plantsoen aangelegd langs wat nu de Hekellaan heet. Het zal er dikwijls gezellig druk zijn geweest. De kinderen van Scholte trokken het huis uit bij hun huwelijk. Albertus bleef er alleen achter met zijn vrouw. Toen deze in 1886 overleed, kwam één van zijn dochters - die inmiddels weduwe geworden was - naar het ouderlijk huis terug om haar vader te helpen. Echter in 1893 trouwde de jonge weduwe voor de tweede keer en bleef Albertus Scholte alleen over. Hij kon het werk niet aan en verkocht het koffiehuis. In 1893 of 1894 (dus precies een eeuw geleden) werd Nicolaus de Rooij de nieuwe eigenaar. Met zijn vrouw - meisjesnaam De Leeuw - trok hij in het koffiehuis. De Rooij was ruim vijftig jaar oud en was eerder 'conducteur ener stoomboot' geweest. Het tappen heeft hij niet van zijn ouders of schoonouders overgenomen: deze waren respectievelijk winkelier en broodbakker. Keurig werden op de brede zijgevel van het koffiehuis de namen van de eigenaars geschilderd: Café de Rooij - de Leeuw. Echter, deze duidelijk leesbare naam werd al snel door de Bosschenaren verbasterd: Café De Roode Leeuw werd de zaak genoemd en zo bleef het heten. Al honderd jaar. Ruim dertig jaar geleden werd de familie Hermse eigenaar van De Roode Leeuw. Deze stimuleerde de biljartsport en stelde in 1964 de 'Coupe De Roode Leeuw' in. Een onderdeel van het pand werd ondermeer een disco, Club Zero geheten. In februari 1972 werd het gebouw echter door een flinke brand getroffen. Ruim een jaar later kon het weer geopend worden. 'De Roode Leeuw is uit zijn as herrezen', schreef de krant. Hermse specialiseerde zich in de zaak opnieuw in de biljartsport. Daarnaast fungeerde de zaak als een soort 'kantine' voor de leerlingen van de vlak bij gelegen Rijks-HBS en later als een toevluchtsoord voor docenten en studenten van de Kunstakademie. Deze opleidingen zijn thans elders in de stad gehuisvest. Onlangs werd de veranda boven de Binnendieze geheel gerestaureerd. Hiervandaan heeft men een mooi uitzicht op de eveneens teruggekeerde brug aan de Oude Dieze: een mooi stukje binnenstad! |
Brabants Dagblad donderdag 25 november 1993
Rijksmonument
Oude Dieze 23
|
Gepleisterd pand (XIX B; ten dele vernieuwd na brand in 1972) met verdieping onder met grijze betonpannen gedekt zadeldak met schild (voor) en met wolfeind (achter). In de voorgevel met cordonlijst en afgesloten door kroonlijst, op de begane grond drie gekoppelde, openslaande deuren met bovenlicht afgedekt met kroonlijst en deur met bovenlicht; op de verdieping drie getoogde vensters met T-ramen, geprofileerde stucomlijsting en kuifstuk; twee gekoppelde dakkapellen met frontons en gesneden wangen. Tegen de zuid-oost gevel een boven de Dieze hangende waranda van hout, waarop twee stel openslaande deuren uitkomen met bovenlicht; vensters met 4-ruits draairamen en bovenlicht. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Verdwenen stadsbeelden
Bootjes op Binnendieze varen ook langs De Roode Leeuw
door Henny Molhuysen|
Een sfeerrijk plaatje van de Binnendieze: bij de Groote Hekel, het begin van de zogenaamde Grote Stroom. Deze tak van het stadsriviertje voert door de Casinotuin in de richting van de Hinthamerstraat. Daar, bij de Zusters van Orthenpoort, vemengde zich tot het begin van de overige eeuw het water van de Dommel met dat van de Aa en het geheel stroomde verder, via de Geertruysluis naar de Haven. Maar door de aanleg van 'de kanaal' komt het Aa-water niet meer in de Binnendieze terecht. Hier bij de Groote Hekel begint ook de Verwersstroom die achter de huizen van de Verwersstraat in de richting van de Markt stroomt. Over de Binnendieze ligt een brug, die echter in de zestiger jaren vervangen werd door een dijk met een duiker.Op die manier konden zwaardere vrachtauto's de brug gemakkelijker passeren. En bovendien was men in die tijd van mening dat de Binnendieze gedempt zou worden. Op dat dempingsbesluit is men teruggekomen. De Binnendieze werd gerestaureerd en er varen weer schepen door: met toeristen. Maar ook in het verleden werd er over de Binnendieze gevaren: bij de stadsfeesten in 1935, bij de bevrijdingsfeesten Rue de La Pipe in 1945, bij 's-Hertogenbosch Muziekstad in 1953. In de 70'er jaren ondernam de politieke partij Knillis evenals de Kring Vrienden van 's-Hertogenbosch tochten over het water om op de schoonheid ervan te wijzen. En vanaf 1973 werd de Binnendieze gerestaureerd en vanaf 1985 wordt er tussen april en oktober met honderden bezoekers per dag over het water gevaren. Daarbij komt men ook langs dit punt, waar zich 'De Roode Leeuw' bevindt. Meer dan honderd jaar is hier een café of herberg gevestigd. Het was in Brabant gebruikelijk dat herbergen en andere uitspanningen de naam kregen van De Leeuw, De Rode Leeuw, De Zwarte of De Gouden Leeuw. Deze leeuw was ontleend aan het wapen van de hertog van Brabant. Hij voerde een gouden leeuw (later twee en ook nog twee rode leeuwen) in zijn schild. De naamgeving van deze herbergen ontstond omdat de hertog tijdens zijn reizen door het Brabantse land deze uitspanningen wel eens met een bezoek vereerd zal hebben. Maar 'onze' Roode Leeuw is niet op die manier aan zijn naam gekomen. Op het eind van de vorige eeuw werd het etablissement uitgebaat door Nicolaas de Rooij en zijn vrouw, die met haar meisjesnaam De Leeuw heette. Op de zijgevel stond dan ook duidelijk vermeld: 'Café de Rooij de Leeuw', hetgeen verbasterd werd tot 'De Roode Leeuw'. In de 70'er jaren werd het pand door brand zwaar beschadigd. het werd gerestaureerd en vervult thans weer een (nieuwe) rol in de Bossche horecawereld. Was het tot voor enkele een café met verschillende biljarttafels waar ook regelmatig gekaart werd, thans is het een brasserie. Deze week staat de Binnendieze weer eens centraal. Premier Kok ontvangt het eerste exemplaar van een boek over dit unieke stadsriviertje en nog deze week vinden de vaartochten De Maalstroom plaats. Dit bij gelegenheid van het gereedkomen van de restauratie van De Binnendieze. |
Brabants Dagblad donderdag 25 augustus 1998
Artikelen
| 1993 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : De Roode LeeuwBrabants Dagblad donderdag 25 november 1993 (foto) |
|
| 1998 |
Henny MolhuysenVerdwenen stadsbeelden : Bootjes op Binnendieze varen ook langs De Roode LeeuwBrabants dagblad dinsdag 25 augustus 1998 (foto) |
|
| 2011 |
Marc BrinkDe Roode Leeuw keert terug als 'gelaghkamer'Brabants Dagblad donderdag 8 december 2011 |
|
| 2013 |
Marc BrinkEigenaar van Roode Leeuw failliet.Brabants Dagblad zaterdag 10 augustus 2013 | 21 |
Gemeentelijk monument
| 1977 |
Ontwerp -aanvullende - monumentenlijstHuis met eenvoudige gepleisterde lijstgevel XIXB met op de begane grond een brede pui met deur ernaast en op de verdieping drie T-schuiframen met geprofileerde stucwerk omlijsting met kuif. In voordakschil twee gekoppelde dakkapellen met houten vleugelstukken en tympaan. Gepleisterde zijgevel. Op de begane grond zit een uitkragend houten balkon met overkapping (vernieuwd 1972). Op de verdieping drie T-schuiframen. Achtergevel in 1972 vernieuwd na een brand. Ook balklagen, kap en interieur geheel vernieuwd.Gebouw van eenvoudige doch harmonische architectuur en van oudheidkundige waarde.
Gemeente 's-Hertogenbosch 1977
|
Adresboeken
Oude Dieze 25
Oude Dieze F 152 (????)
| 1865 | J. Hosang (tapper) - W. Hosang (opzigter in een fabriek van lakmoes en ultramarijn) |
| 1875 | A.G. Scholte (koffiehuishouder) |
Oude Dieze F 149 (1880)
| 1881 | A.G. Scholte (koffiehuishouder) |
| 1894 | F. Hoenselaars |
Oude Dieze 25 (1909)
| 1910 | N. de Rooij (koffiehuishouder) |
| 1923 | Maria Agnes Boermans (winkeljuffrouw) |
| 1928 | Café 'De Rooden Leeuw' |
| 1991 | Tiny Hermse (café De Roode Leeuw) |
| ???? | ? (Het Diezehuys) |
Oude Dieze 23
Oude Dieze F 149 (????)
| 1908 | N. de Rooij (koffiehuishouder) |
Oude Dieze 23 (1909)
| 1910 | N. de Rooij (koffiehuishouder) |
| 1928 | H. van Roosmalen |
| 1943 | G.M.A.H.C. Beltz (kantoorbed.) - L.A. Landmeter (caféhouder) |
Afbeeldingen
-
9 april 1964
.jpg "body=[<b>Fotograaf:</b> Sterk<br><b>Datering:</b> 9 april 1964<br><b>Bron:</b> Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM)]")
.org.jpg "body=[<b>Fotograaf:</b> Sterk<br><b>Datering:</b> 9 april 1964<br><b>Bron:</b> Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM)]")
Bossche Encyclopedie |