afb. A.F.A.M. Wetzer, 7 augustus 2004

Spuisluis Crevecoeur

architect: Frans van Dillen (Rosmalen)
bouwjaar: 1988
locatie: Crèvecoeur

De bouw van de sluis dateert van 1860 en had als doel het water van de Dieze op peil te houden. Op 1 juli 1902 werd het kanaal door de Henriëttewaard geopend. Daar was al vanaf 1896 aan gewerkt. Kosten aanleg 1 miljoen gulden.
Bastion Oranje
Architectuur

Crêvecoeur

architect: Frans van Dillen (Rosmalen)
bouwjaar: 1988

De waterstuw met brug is een prachtig voorbeeld van utiliteitsbouw. De inpassing in het landschap, de functie van het bouwwerk en de detaillering van de grove beton- en staalelementen vormen een fijnzinnige compositie.
Architectuurgids 's-Hertogenbosch (69)
Bosch allerlei

Bossche buitengebied: waterrijke natuur

door Ed Hupkens

Op zaterdag 2 juni 2012 vonden in het groene buitengebied van 's-Hertogenbosch twee feestelijke openingen plaats. In de ochtenduren werd de vispassage Crèvecoeur officieel in gebruik genomen. Vanaf nu kunnen vissen de Maasdijk 'doorsteken' en via de Dommel en de Aa tot in Limburg en België komen. In de middaguren werd de Meerwijkse Brug geopend, die de Henriëttewaard met de Dieskant verbindt. Hierdoor wordt het voor wandelaars en fietsers nog aantrekkelijker om het natuurgebied de Diezemonding te verkennen.

De Diezemonding is gelegen aan de noordwestkant van 's-Hertogenbosch. Zij strekt zich uit van de Ertveldplas tot aan de Maas ten noorden van de stad, en omvat onder andere de Ertveldpolder, de rioolwaterzuivering, de Henriëttewaard en Crèvecoeur. De monding van de Dieze vormt het overgangsgebied tussen een uitgebreid Brabants bekenstelsel en het rivierengebied. In 's-Hertogenbosch komen de laaglandbeken Dommel en Aa én het kanaal Zuid-Willemsvaart samen, ongeveer ter hoogte van de Citadel. Ze stromen verder als Dieze. Via spuisluis Crèvecoeur in de Oude Dieze stroomt het Diezewater ten noorden van de stad uit in de Maas. De omgeving van de Dieze biedt kansen voor grootschalige natuurontwikkeling, onder meer voor het aanleggen van een ecologische verbindingszone (EVB). Een EVB is een natuurstrook die andere al bestaande natuurgebieden met elkaar verbindt. Hierdoor kunnen flora en fauna zich beter verplaatsen en ontwikkelen. Waterschap Aa en Maas en de gemeente 's-Hertogenbosch hebben in 2004 gezamenlijk een visie voor het gebied opgesteld: de Waterpoort. In deze visie staan de ambities op het gebied van water, natuur en recreatie.
De spuisluis Crèvecoeur regelt de afvoer en het peil in de Dieze. Zo houdt 's-Hertogenbosch droge voeten. Tegelijkertijd blijft de Dieze bevaarbaar voor schepen die vanuit de Maas de Zuid-Willemsvaart willen bereiken. De spuisluis is echter wel - evenals de Maasdijk - een onneembare barrière voor vissen die vanuit de Maas de beken op willen zwemmen om zich voort te planten. Daarom heeft Waterschap Aa en Maas een omleiding via een kunstmatige beek gemaakt om de spuisluis heen. Met het realiseren van de vispassage is als het ware 'de voordeur' vanaf de Maas opengezet.

Vispassage Crèvecoeur

Waterschap Aa en Maas heeft bij spuisluis Crèvecoeur een zogeheten bekkentrap vispassage aangelegd. Bij een bekkentrap wordt het peilverschil van het water geleidelijk overbrugd door een serie waterbekkens achter elkaar. Het peilverschil tussen twee bekkens is 8 cm. Dat is klein genoeg voor elke vis om zich stroomopwaarts te begeven. Bij Crèvecoeur komt dit neer op 22 achter elkaar geplaatste waterbekkens. Zo overbrugt de vispassage het peilverschil van gemiddeld rond 1,60 meter. Diverse soorten vissen (winde, kopvoorn, rivierprik, rivierdonderpad, grondel) kunnen via de vistrap en Dieze een enorm groot achterland in de provincies Noord-Brabant, Limburg én een gedeelte van België bereiken. Met een visteller registreert het waterschap elke vis die hier passeert. Ook ander dieren profiteren van de vispassage. Zo is de bever onlangs gezien in de Dieze, op slechts honderd meter van de uitstroom van de passage.
Vispassage Crèvecoeur doorkruist de Maasdijk. Bij hoog water op de Maas moet de dijk echter wel het achterland beschermen. Daarom is de doorlaat afsluitbaar. In elk van de drie kokers, waarmee de vispassage de Maasdijk doorkruist, zit een dubbele set automatisch werkende schuiven die bij hoogwater dicht gaan. Zo is de veiligheid in het gebied toch gewaarborgd. Dit betekent wel dat tijdens periodes van hoog water in de wintermaanden vissen geen gebruik kunnen maken van de vistrap.

Meerwijkse Brug

Deze nieuwe brug nabij kasteel Meerwijk is in een bijzondere vorm uitgevoerd: bijna geheel van hout en met de mogelijkheid om hem handmatig op te halen. Hierdoor is de brug voor vaartuigen van Defensie te passeren. De brug maakt het ook mogelijk om de route over de historische linie uit 1629 te wandelen of te fietsen. Frederik Hendrik heeft deze linie aangelegd bij het beleg van de stad in 1629. De linie bestaat onder meer uit zogeheten circumvallatiedijken. Het gedeelte bij Engelen heeft een belangrijke rol gespeeld. Hier immers stonden de rosmolens opgesteld die - onder leiding van Leeghwater - het water wegpompten zodat het Bossche Broek droog kwam te liggen. Hierdoor kon op 11 september 1629 een eerste bres worden geslagen in de stadsmuur van Bastion Vught. Drie dagen later was de capitulatie van de vesting 's-Hertogenbosch een feit. Door de aanleg van de Meerwijkse Brug kan men nu fietsend of wandelend een deel van de linie beleven.
De brug ontleent haar naam aan kasteel Meerwijk. Oorspronkelijk stond het kasteel aan de westoever van de Dieze. Het werd daar begin 14e eeuw gebouwd. Dit kasteel is echter in verval geraakt. Midden 19e eeuw werd besloten een nieuw kasteel te bouwen. Nu aan de oostzijde. Dit kasteel is in 1855 in Tudorstijl gerealiseerd. Het pand heeft jaren dienst gedaan als bordeel. Een aantal jaren geleden is het echter verkocht en wordt nu privé bewoond. Met maatregelen als de Meerwijkse Brug en de vispassage wordt de Diezemonding een prachtig en ontsloten natuurgebied op een steenworp afstand van de stedelijke kern van 's-Hertogenbosch.
Meer informatie over de vispassage op www.aaenmaas.nl. Meer informatie over de groene gebieden rondom 's-Hertogenbosch op www.de-groene-delta.nl.
4
KringNieuws 4 (2012) 4-5
Artikelen
1986

B. Smaal

Sluis "Crèvecoeur" 's-Hertogenbosch
Heijmans perspektieven 2 (1986) 9-12 		 
1987

Redactie

Sluisje onder slopershamer
Brabants Dagblad donderdag 10 september 1987 		 
1988

Smit-Kroes 'opent' sluis

Minister N. Smit-Kroes van Verkeer en Waterstaat heeft gisterenmiddag officieel de nieuwe Spuisluis Crèvecoeur in de Dieze bij Engelen in gebruik gesteld. De spuisluis vervult een belangrijke functie in de waterhuishouding rond de stad Den Bosch. De bouw van de vorig jaar al in gebruik genomen spuisluis duurde drie jaar en kostte 14 miljoen gulden.
Redactie | Brabants Dagblad vrijdag 8 april 1988
 
1989

Redactie

Spuisluis Crevecoeur
Bouwhistorie 's-Hertogenbosch. Jaarverslag '89 (1989) 11 		 
1989

A. van Drunen, A. Steketee

Oude uitwateringssluis bij fort Crèvecoeur
Bulletin Stichting tot behoud van monumenten van bedrijf en techniek in het zuiden van Nederland 32 (1989) 659-689 		 
2011

Ook de bever is welkom in de Dieze

Het Waterschap Aa en Maas legt een vispassage aan bij spuisluis Crèvecoeur. En nu maar wachten tot ook de bever door één van de drie kokers zwemt.
Wim Hagemans | Brabants Dagblad donderdag 21 april 2011
 
2013

Redactie

Vispassage Crèvecoeur erg in trek.
Brabants Dagblad donderdag 30 mei 2013 | 25 		 

Locatie

Google Maps
OpenStreetMap
Stad in kaart

Op deze pagina

Architectuur
Artikelen
Bosch allerlei
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |