afb. 1979
.org.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Kort na deze opname uit 1979 is de sluis in het dijklichaam opgenomen.<br><b>Datering:</b> 1979<br><b>Bron:</b> Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM)]")
Nieuwe Sluis
Gewande, Krommenhoek
Cultuurhistorische inventarisatie
Nieuwe Sluis
door Bram Steketee|
De sluis ligt in de Maasdijk in de buurtschap Gewande. De weg op de dijk is plaatselijk bekend als Krommenhoek. Het object is kadastraal bekend als Gemeente 's-Hertogenbosch, sectie U nr. 124 ged. Eigenaar/beheerder/onderhoudsplichtige is het waterschap De Maaskant te Oss. Oorspronkelijke functieDeze uitwateringssluis diende, evenals de oudere Blauwe Sluis, voor de lozing van water uit de Hertogswetering.GeschiedenisNa de voltooiing van de Maasmondwerken in het begin van de 20ste eeuw was er behoefte aan verbetering van de afwatering van het gebied ten oosten van 's-Hertogenbosch. Voor de uitvoering van de werken werd een speciaal waterschap opgericht. In de naam kwam de taak goed tot uitdrukking: 'Waterschap ter bevordering der verbetering van den waterstaattoestand in het N.O. gedeelte van Noord-Brabant'. Onder meer werd in 1908 naast de Blauwe Sluis de Nieuwe of Kokersluis gebouwd. Het in 1940 gebouwde Hertogsgemaal nam gedeeltelijk de lozingsfunctie van laatstgenoemde sluis over. Als het Hertogsgemaal niet werkte, bleef via een verbinding tussen de Hertogswetering en de | 68 |
perskolk van het gemaal, vrije lozing door de Nieuwe Sluis mogelijk. Toen in 1979 het Hertogsgemaal buiten werking werd gesteld, verloor ook de Nieuwe Sluis zijn functie. In het belang van de waterkering werd de sluis afgesloten en de perskolk gedempt.Technische beschrijvingDe sluis bestaat uit zes eivormige rioolbuizen, elk aan de Maaszijde afsluitbaar met een schuif. Elke buis heeft een hoogte van 1.60 meter en de grootste breedte is 1.10 meter. De onderkant van elke opening ligt op 1.24 meter + NAP. Van de bouw van de sluis ontbreekt het bestek met de tekeningen, zodat het niet mogelijk is een technische beschrijving van de overige onderdelen te leveren. De uitstroomzijde van de sluis is na de ingebruikneming van het gemaal Gewande gedempt. Wat nu nog van de sluis zichtbaar is, zijn de contouren van de uitmonding aan de Maaszijde met de bewegingswerken van de zes schuiven, alsmede de lieren voor de schotbalken ten behoeve van de afsluiting van de twee uitstroomopeningen.Huidige functieDoor de ingebruikneming van het Hertogsgemaal verviel de functie van de Nieuwe Sluis.MonumentwaardeDe bewegingswerken en de lieren voor de schotbalken aan de uitstroomzijde van de sluis, markeren het restant van dit werk uit 1908. Dit relict maakt deel uit van het ensemble van oude sluizen en gemalen en heeft om die reden cultuurhistorische betekenis. | 69 |
Waterstaatkundige werken in 's-Hertogenbosch (Utrecht 2000) 68-69
Artikelen
| 2000 |
Bram SteketeeNieuwe SluisWaterstaatkundige werken in 's-Hertogenbosch (2000) 68-69 |
Bossche Encyclopedie |