Keersluis in de mond van de Stadshaven of Binnenhaven

door Bram Steketee

De sluis ligt in de mond van de Stadshaven. Het object is kadastraal bekend als Gemeente 's-Hertogenbosch,
sectie I nr. 6674 ged.
Eigenaar/beheerder/onderhoudsplichtige is de gemeente 's-Hertogenbosch.

Oorspronkelijke functie

De sluis diende om bij hoge waterstanden op de Dieze het water buiten de stad te houden.

Geschiedenis

De opheffing van de vestingstatus van 's-Hertogenbosch in 1874 maakte het mogelijk om de stad watervrij te maken. Een van de werken die daarvoor moest worden uitgevoerd, was het afsluitbaar maken van de Stadshaven. Dit gebeurde in 1881 door middel van een stel houten sluisdeuren. De kerende hoogte van de sluis was ontworpen op 7.00m + AP. Na de sluiting van de Beerse overlaat in 1943 is de kerende functie van de sluis vervallen. Het sluishoofd diende tevens als onderbouw voor een ophaalbrug (zie ook Boombrug).

Technische beschrijving

Het sluishoofd is gefundeerd op een 2.00m dikke plaat van ongewapend beton dat is opgesloten tussen houten damwanden. Het opgaande werk is als metselwerk uitgevoerd. Alle hoeken alsmede de bovenvlakken zijn voorzien van een hardstenen bekleding. De houten

79

sluisdeuren hadden oorspronkelijk een hoogte van 7.00m. In 1929 zijn ze vervangen door deuren van 7.16m hoog en 3.9m breed. Na de restauratie van het sluishoofd in 1975 zijn ze afgezaagd, zodat de onderkant niet tot de bodem reikt en de sluis het water niet meer kan keren. In de rechtstandmuren zijn 1.40m wijde doorlaatopeningen gespaard die met een schuif kunnen worden afgesloten.

Huidige functie

De oorspronkelijke functie als afsluitbare hoofdtoegang tot de stad is herkenbaar gebleven, zij het dat de sluisdeuren door het ontbreken van het onderwatergedeelte geen waterkerende functie meer hebben.

Monumentwaarde

De cultuurhistorische waarde wordt vooral bepaald door de rol die de keersluis heeft gespeeld bij het watervrij houden van de stad in de negentiende en twintigste eeuw. De sluis maakt deel uit van het ensemble van keersluis en ophaalbrug. Dit ensemble vormt een markant element in het stadsbeeld.

80

Waterstaatkundige werken in 's-Hertogenbosch (Utrecht 2000) 79-80

2000

Bram Steketee

Keersluis in de mond van de Stadshaven of Binnenhaven
Waterstaatkundige werken in 's-Hertogenbosch (2000) 79-80

1881

Gemeentelijk bestek nummer 3, dienst 1881
Waterstaatkundige werken in 's-Hertogenbosch (2000) 79

Keersluis Binnenhaven

In de mond van de Stadshaven of Binnenhaven