afb. A.F.A.M. Wetzer, 22 juli 2010
De meeste wateren in 's-Hertogenbosch kennen we wel. 's-Hertogenbosch is ontstaan binnen de delta van de Aa en de Dommel die als Dieze naar de Maas stroomt. De takken van deze delta die binnen de middeleeuwse stadsmuren lagen noemen we de Binnendieze. Voorts werd in het begin van de 19e eeuw de Zuid-Willemsvaart gegraven. Maar we kennen nog een kanaal: het Drongelens Kanaal. Het was vóór 1850 slecht gesteld met de waterbeheersing rond 's-Hertogenbosch. Enerzijds verhinderde de militaire commandant dat er een verbeterde afvoer van het water kwam: de vestingstad moest in geval van nood geheel door water omringd kunnen worden. Bovendien leverden de regenrivieren Maas, Aa en Dommel zoveel water in de wintermaanden, dat de gehele omgeving onder water liep. Aan deze zijde van de rivier de Maas waren overlaten, waardoor de dijk hier lager was dan aan de overzijde. Als de Beerse Overlaat 'ging werken' kwam het gehele Maasland, van Grave tot en met 's-Hertogenbosch geheel blank te staan.
Er kwamen verbeteringen. De bochten verdwenen uit de Maas: de rivier werd gekanaliseerd. Er werd bij Heusden een nieuwe afvoer voor het Maaswater gegraven: de Bergse Maas. Tevens zou er een nieuw afwateringskanaal gegraven worden om het overvloedige water van de Dommel via een andere route naar de (Bergse) Maas te brengen.
Al in de jaren 80 van de vorige eeuw had men het plan om vanaf de Dommel een kanaal te graven en vandaar in noordelijke richting naar de Hoge Maasdijk bij Vlijmen. Dit plan ging niet door. Er kwam een nieuw tracé, dat veel zuidelijker lag en het water verder in de Maas loosde. Begonnen werd in de buurt van de Vughterweg en langs de Vughtse heidegronden ging het in Westelijke richting, om achter Drunen in noordelijke richting verder te gaan. Tegenover de gemeente Drongelen - vandaar de naam van het kanaal - kwam het water in de Maas.
Gegraven werd er vanaf 1907. In tegenstelling tot de Zuid-Willemsvaart waar met mensenkracht werd gegraven, gebruikte men hier 'exavateurs-transporteur': een soort baggermachine op rails. Het werk was in 1910 klaar.
Moeilijkheden kwam men genoeg tegen onderweg. Zo liep het water eigenlijk de verkeerde kant heen: de Bossche grond lag - gezien vanuit Drunen - namelijk hoger. Dit werd verholpen door de bodem zo te graven dat hij in westelijke richting in een schuine zijde afloopt. Bij het beginpunt, bij de rivier de Dommel, werd bovedien een sterke gronddam gelegd, waar het water normaal niet over kon stromen. Dat kon alleen indien het Dommelwater zeer hoog stond.
Thans heeft het Drongelens Kanaal praktisch geen afwateringsfunctie meer. Het water wordt grotendeels gebruikt ten behoeve van de irrigatie. Langs het kanaal heeft zich een zeer rijke vegetatie ontwikkeld en velen maken op een zonnige dag gebruik van de fiets- en wandelpaden langs het kanaal. Er wordt druk gehengeld en een enkele maal passeert een kano het rustige water van het kanaal.
|
1990 |
Henny MolhuysenVerhalen en legenden : Het Drongelens KanaalBrabants Dagblad donderdag 21 juni 1990 (foto) |
|
2009 |
RedactieSanering Drongelens kanaal nodig voor aanleg wegBrabants Dagblad dinsdag 23 juni 2009 |
|
2010 |
RedactieDrongelens Kanaal schuift op voor RandwegBrabants Dagblad vrijdag 15 januari 2010 |
|
2011 |
Drongelens Kanaal houdt stad droogHet Drongelens Kanaal is jarig. Honderd jaar geleden werd dit bijna twintig kilometer lange kanaal gegraven om Den Bosch droge voeten te bezorgen.
Frans van Halder | Brabants Dagblad donderdag 17 februari 2011
|
|
2011 |
Frans van HalderKanaal schiet tekort voor opslag van waterBrabants Dagblad dinsdag 22 februari 2011 |
|
2011 |
Grote wrattenbijter komt naar kanaal terugHet water in het 100 jaar oude Drongelens Kanaal wordt volgens Marja Kits, ecologe bij waterschap Aa en Maas, 'steeds beter'.
Frans van Halder | Brabants Dagblad vrijdag 25 februari 2011
|
|
2022 |
Ton van der ElstDrongelens Kanaal, uitwateringen naar Bergsche MaasBossche Kringen 3 (2022) 40-45 |
2015 |
Gini van WijkVan Baardwijkse Overlaat tot Drongelens Kanaal : Leven met water in de LangstraatHeemkundekring Onsenoort Nieuwkuijk 2015 |
C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 78, 109, 185, 188, 193, 225
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 165, 166, 284