De Verscholen Stad

door Ed Hupkens

Sinds juli van dit jaar heeft 's-Hertogenbosch er een nieuw cultureel uitstapje bij: stadswandeling 'De Verscholen Stad'. Een tocht door de Bossche binnenstad, langs plekken waar dak- en thuislozen doorgaans hun dagen en nachten doorbrengen. Inmiddels zijn vier voormalige dak- en thuislozen opgeleid om als zelfstandige gids rondleidingen te verzorgen, twee volgen nog een opleiding hiervoor. Het initiatief van deze bijzondere wandeltocht is afkomstig van Pastoraal Uitzendbureau en SOS Rommelmarkt; een en ander wordt ondersteund door Mooi Zo Goed Zo, Rotary 's-Hertogenbosch-West, Stichting Dynamis en gemeente 's-Hertogenbosch.

In principe kan het iedereen overkomen, dakloos worden, het is zeker niet voorbehouden aan de zogenaamd lagere sociale klassen. Maar wat betekent dat eigenlijk, als je dakloos bent? Hoe leef je dan en wat maak je mee? Tijdens de stadswandeling De Verscholen Stad vertellen voormalige daklozen uit eigen ervaringen hun verhaal aan de hand van plaatsen in de binnenstad waar geregeld dak- en thuislozen te vinden zijn. “Het project heeft tot doel om mensen met een andere blik naar de stad te laten kijken, namelijk vanuit het perspectief van een dakloze. De wandeling biedt een kennismaking met de zelfkant van de Bossche maatschappij”, vertelt René van der Meulen van de organisatie. 's-Hertogenbosch telt zo'n 3.000 armen, deze mensen zitten onder het minimuminkomen; zij vormen de onderkant van de gemeenschap. Van deze groep kunnen ongeveer 500 personen bestempeld worden als thuisloze en rond de 50 als dakloze. Het verschil tussen een dakloze en een thuisloze is, dat de laatste weliswaar een dak boven zijn hoofd heeft, maar zich - om uiteenlopende redenen - niet thuis voelt in eigen huis. Zij slapen in kraakpanden, bij vrienden, in het Inloopschip. Een dakloze heeft geen dak boven zijn of haar hoofd, die leeft letterlijk op straat, hij of zij is een zwerver. De daklozen zijn voornamelijk in de binnenstad geconcentreerd, omdat daar de opvang zit en er meer plekken zijn die warm en droog zijn.

De wandeling

Het startpunt van de wandeling is De Blokkendoos aan de Tolbrugstraat 16, het distributiepunt van de Zelfkrant en tevens een dagopvang voor dak- en thuislozen. Gids Arjan - geboren en getogen Bosschenaar - is het levende bewijs dat dak- en thuislozen ook uit gegoede families kunnen komen. Zijn vader was een bekende Bossche tandarts, zijn moeder was lerares. De wandeling start op het achterterrein van De Blokkendoos. Arjan leidt de belangstellenden langs plekken in de binnenstad waar daklozen vroeger vaak kwamen of nu nog steeds te vinden zijn. De route komt onder meer langs de Arena, Visstraat, kraakpanden zoals 'de Kluis' en 'D'n Dollen Tol', Wilhelminabrug, de Uilenburg, Kerkpleintje, Herman Moerkerkplein, Casinotuin, de Gele Poort aan de Papenhulst, Inloopschip aan de Hinthamerstraat, Jeroen Boschtuin. Bij elke plek vertelt Arjan het verhaal van de dakloosheid aan de hand van persoonlijke ervaringen, die soms indringend van karakter zijn.

Daarnaast zijn er anekdotes over kleurrijke (straat)figuren zoals de Zwarte Weduwe, Hend'Rycos (straatmuzikant Henrie Kapoen), Moeder Fien van café Het Spinnewiel, waar Arjan als 12-jarige gymnasiast een alcoholverslaving opdeed, Opa Friedtje die als 83-jarige op straat geld verdiende voor zijn verslaafde zwerversvriendin. Naast een inkijkje in zijn voormalige verslavings- en zwerversbestaan geeft Arjan ook informatie over 's-Hertogenbosch als eeuwenoud regionaal toevluchtsoord voor zwervers, en de armoede in de stad. En over organisaties die zich al vanaf de vroege middeleeuwen inzetten voor dak- en thuislozen (H. Geesttafel, de negen Blokken, caritas). Na bijna twee uur komen we weer terug bij De Blokkendoos. Het doel van de wandeling 'De Verscholen Stad', het vergroten van de publiciteit en bewustwording over en het bieden van werk en inkomsten aan dak- en thuislozen, is ruimschoots gehaald.

KringNieuws 5 (2012) 25

De Verscholen Stad

De wandeling

Lesha Bosman

Op deze pagina