afb. A.F.A.M. Wetzer, 8 oktober 2006
De vriendschapsbanden tussen 's-Hertogenbosch en Leuven zijn al zo oud als onze stad bestaat. Beide steden hebben historische banden vanuit een ver verleden. In 2012 is het 750 jaar geleden, dat het eerste verdrag gesloten werd. In dit jubileumjaar staan allerlei activiteiten op het programma. In gesprek hierover met Herman van den Heuvel, voorzitter van het Comité Leuven - 's-Hertogenbosch. Kort voor 1200 vestigen zich op de plaats waar nu de Markt ligt kooplieden, op de voet gevolgd door ambachtslieden zoals smeden, bakkers en wevers. In 1185 sticht hertog Hendrik I van Brabant (1190-1235), die dan al meeregeert met zijn vader, op het hertogelijk domein Orthen een nieuwe stad: 's-Hertogenbosch. Deze wordt gesticht uit militair-economische overwegingen. De hertog wil aan de noordelijke grens van zijn hertogdom gedekt zijn tegen invallen vanuit Holland en Gelre. Bovendien vormt zijn domein Orthen nog geen aansluitend geheel met de rest van zijn bezittingen. Al spoedig wordt de jonge nederzetting door een stenen omwalling omgeven en wordt ze vestingstad. De kronieken verhalen dat de drie stadslandpoorten geschonken zijn door moederstad Leuven en de zustersteden Antwerpen en Brussel. Hertog Hendrik wil de nieuwe plaats bovendien economisch sterk maken. In zijn gehele hertogdom genieten de Bossche poorters tolvrijdom. Hendrik I verleent de stad tevens een uitgebreid stadsrecht, dat in rechtshistorisch opzicht erg interessant is. Het toekennen van stadsrecht betekent- in juridische zin - dat de stad gemaakt wordt tot draagster van overheidsrecht. Met daarbij als formele kenmerken: een eigen bestuur, wetgeving en rechtspraak. Als er in 's-Hertogenbosch in zaken van bestuur of rechtspraak problemen waren of men wist niet precies hoe te handelen, kon het Bossche stadsbestuur altijd naar Leuven om advies in te winnen. De wetsteksten van het Bossche stadsrecht zijn ontleend aan die van het stadsrecht van Leuven. De teksten zijn ons bekend; ze zijn de oudste van Nederland. In de loop der tijden zullen de Brabantse hertogen 's-Hertogenbosch nog vele privileges schenken. Zeer oude vriendschapsbandenVolgens Herman van den Heuvel was de relatie tussen Leuven en 's-Hertogenbosch aanvankelijk niet zo geweldig. “Toen hertog Hendrik III overleed, had hij zijn opvolging niet goed geregeld. Zijn oudste zoon - de wettelijke opvolger - was volgens de moeder-weduwe geestelijk niet bekwaam om zijn vader op te volgen. Zij besliste, dat haar tweede zoon in aanmerking moest komen. Daarop ontstond grote onrust in het hertogdom, omdat velen het met deze beslissing niet eens waren. Ook tussen Leuven en 's-Hertogenbosch ontstond beroering tengevolge van de troonopvolging. | 8 |
Om de opschudding weg te nemen, werd in 1261 met een aantal steden een vriendschapsverdrag gesloten”, aldus Van den Heuvel. De onderlinge verhoudingen tussen de zustersteden zijn daarna vriendschappelijk gebleven. Het eerste verdrag met Leuven werd gesloten op - zoals in het charter staat vermeld - “zaterdag voor het feest van Maria Lichtmis in 1261”. In onze huidige tijdrekening (de gregoriaanse, vanaf 1582) is dat op 28 januari 1262. Deze oorkonde is het oudste stuk dat in het Bossche Stadsarchief wordt bewaard. De stichter van 's-Hertogenbosch, hertog Hendrik I, ligt in de Sint-Pieterskerk van Leuven begraven. Nadat in 1425 te Leuven een universiteit was opgericht, hebben vele Bosschenaren er gestudeerd. Tussen 1550 en 1750 beschouwen zo'n duizend Bossche studenten de Leuvense academie als hun alma mater. In onze stad staat aan de Spinhuiswal een mooi, historisch gebouw dat aan Leuven herinnert. Het is het voormalige Refugiehuis van de abdij van St.-Geertrui te Leuven. Begin 16e eeuw bouwde abt Petrus Was dit toevluchtsoord, tot 1767 (toen het verkocht werd) was het in het bezit van de Leuvense kanunniken.Contacten hernieuwd“Voormalig burgemeester Ben van Zwieten had tijdens de opening in 1981 van het Kringhuis aan de Stationsweg beloofd, dat hij moederstad Leuven zou betrekken bij de herdenkingen van het 800-jarige bestaan van onze stad in 1985”, geeft Van den Heuvel aan. In 1984 zijn de vroegere banden tussen Leuven en 's-Hertogenbosch opnieuw aangehaald en officieel vastgelegd in de 'Verzusteringsakte Leuven - 's-Hertogenbosch'. “Een en ander is tot stand gekomen op initiatief van de Kring Vrienden”, verduidelijkt Van den Heuvel, “niet door het gemeentebestuur”. Teneinde de stedenband Leuven - 's-Hertogenbosch te versterken is op 29 november 2006 de stichting Comité Leuven - 's-Hertogenbosch in het leven geroepen. Doelstelling van de stichting: het versterken van de contacten tussen de steden Leuven en 's-Hertogenbosch door middel van het bevorderen van de deelname van burgers, al dan niet in groepsverband, aan uitwisselingsprogramma's tussen vermelde steden. Het Comité tracht dit doel te verwezenlijken door het onderhouden van contacten met de gemeentebesturen van onze stad en Leuven, het stimuleren van burgers door het geven van advies, informatie en begeleiding, het aanbieden en geven van begeleiding bij het aanvragen van subsidies.ActiviteitenVan den Heuvel: “De stichting is formeel een onderdeel van de gemeente (afdeling Communicatie); de bestuursleden zijn echter geen ambtenaar, maar burgervrijwilliger”. De expertise binnen het elfkoppige bestuur bestrijkt een breed scala aan maatschappelijke terreinen: onderwijs, sport, literatuur, vrijetijdsbesteding, cultuurhistorie, muziek, jeugd, senioren. “In de afgelopen jaren hebben er inmiddels ettelijke honderden mensen meegedaan met een uitwisselingsprogramma. Er zijn subsidies verleend aan uiteenlopende Bossche verenigingen en instellingen: bibliotheek, seniorenorkest Da Capo, Dukes Unlimited, De Mannen van 59, Muziektheater De Meierij, Hevo Rosmalen, Bossche Kunstrijvereniging, Coureursclub Jeroen Bosch, Gemengd Koor 's-Hertogenbosch, VVTGG, Koninklijke Harmonie, Eiffeltowers, De Boschboom. Er hebben uitwisselingen plaatsgevonden tussen Kringgidsen en de Leuvense Gidsenbond”, aldus Van den Heuvel. Het eerste vriendschapsverdrag werd ondertekend op 28 januari 1262. Deze datum kan worden beschouwd als 'dies natalis', de geboortedag van het charter. Op 28 januari 2012 (750 jaar na dato) wordt de Verzusteringsakte opnieuw ondertekend, op het Stadhuis in 's-Hertogenbosch. Op die dag wordt tevens een boek gepresenteerd, over 750 jaar stedenband tussen Leuven en 's-Hertogenbosch. Ook vindt er een grootschalige uitwisseling tussen beide steden plaats: het ligt in de bedoeling om op 2 juni 2012 maximaal 750 Bosschenaren naar Leuven te laten vertrekken en dat op 3 juni 2012 maximaal 750 Leuvenaren naar 's-Hertogenbosch komen. De definitieve regeling zal nog door de gemeente 's-Hertogenbosch in de plaatselijke pers bekend worden gemaakt. Wellicht kan worden uitgezocht, of de 750-jarige vriendschap tussen twee steden thuishoort in het Guinness Book of Records. | 9 |
Bronnen | |
• | www.comiteleuven.eu |
2012 |
Boek 750 jaar Leuven• Comité Leuven-'s-Hertogenbosch komt met boek over Leuven.• Den Bosch maakt programma feestdag 750 jaar vriendschap Leuven-'s-Hertogenbosch bekend. • Ook film in de maak. ![]() |
|
2012 |
RedactieBand Leuven-Den Bosch leeft nietBrabants Dagblad donderdag 26 januari 2012 | B01 |
|
2012 |
Belgen krijgen een mooi programmaDe Belgische vriendenstad Leuven krijgt komende weekeinde van Den Bosch een stevig programma aangeboden met de viering van 750 jaar stedenband.![]() |
|
2012 |
Ed Hupkens en Gerard ter SteegeComité Leuven - 's-HertogenboschKringNieuws 1 (2012) 8-9 |
|
2012 |
Valentijn PaquayVerrbond Leuven - 's-Hertogenbosch 1262 : Een Brabants perspectief 750 jaar geledenEeuwenlang verbonden : 750 jaar stedenband Leuven - 's-Hertogenbosch (2012) 19-27 |
|
2012 |
RedactieEeuwenlang verbondenBossche Omroep zondag 5 februari 2012 | 25 |
|
2012 |
Marjan Vonk's-Hertogenbosch en zijn band met LeuvenKringNieuws 2 (maart 2012) 6-7 |
2012 |
Theo Hoogbergen en Kees van den Oord e.a.Eeuwenlang verbonden : 750 jaar stedenband Leuven - 's-HertogenboschStichting Comité Leuven - 's-Hertogenbosch 2012 | ISBN 94 6190 755 2 |
2011 |
Jubileum 750 jaar vriendschap Leuven en 's-HertogenboschHet college besluit om de jubileumviering 750 jaar vriendschap met Leuven in 2012 op maximaal twee officiële momenten te vieren. Op 28 januari in ’s-Hertogenbosch en met een tegenbezoek aan Leuven, eind 2012. Op deze manier wordt een versnippering van activiteiten voorkomen. Voor de viering van het jubileum is een bedrag van € 40.000 gereserveerd.![]() |
Henk Henkes, Van den Raethuys tot Stadhuis (2016) 208