Leonarduskerk decennia lang baken voor autoverkeer

De markante Sint-Leonarduskerk (1905-1973) in Het Zand, die gesloopt werd en waarvoor twintig jaar geleden een kantoorgebouw in de plaats kwam. In 1890 nam de Bossche gemeenteraad het besluit om ten westen van de stad, in de richting van het station een stadsuitbreiding te realiseren. Omdat dit gebied opgehoogd moest worden, werden ruim 800.000 kubieke meter zand aangevoerd. Vanzelfsprekend was het de bedoeling dat in deze nieuwe wijk een katholieke kerk gebouwd werd. Het werd de St. Leonarduskerk, genoemd naar één van de martelaren van Gorcum, de Bosschenaar Leonardus van Veghel. Voor het ontwerp trok het kerkbestuur de van oorsprong Belgische architect J. Dony aan. Dony had reeds meer gebouwd in de nieuwe stadswijk. Ondermeer ontwierp hij de fontein De Draak. Dony ontwierp de Leonarduskerk als een neo-gotisch kerkgebouw, met twee hoge, ranke spitsen. In 1905 werd de kerk ingewijd. De wijk kreeg in het begin van de jaren veertig te maken met een groeiende verkeersstroom. Het verkeer uit Breda en Tilburg met als bestemming Nijmegen of Utrecht (of varianten daarop) reed niet meer door de Bossche binnenstad, maar na realisering van de grote Diezebrug dwars door het Zand. Menig automobilist zal zich uit de drie decennia dat deze verkeersstroom zich door de wijk wrong de fontein en de kerk met de twee torenspitsen herinneren. Granaatvuur beschadigde in oktober 1944 tijdens de bevrijding van 's-Hertogenbosch de Leonarduskerk, waar een aantal bewoners van het Zand bescherming had gezocht. Maar ondanks de grote schade vond er herstel plaats en werd de kerk weer het middelpunt van het kerkelijk leven in de wijk. Schrikbarend In dezelfde tijd dat de rondweg gerealiseerd werd en het doorgaande verkeer uit Het Zand verdween, verschenen er nota's over de Bossche kerken. Weliswaar werd er over oecumene gesproken en zorgde de dialoog voor een verfrissende wind; toch daalde het aantal kerkbezoekers schrikbarend. Sluiting van kerken werd een realiteit en sloop dreigde, ook voor de St. Leonardus. Nadat er een 'uitverkoop' had plaatsgevonden van het kerkelijk meubilair, kwamen in 1973 de slopers in actie en verdween de 68-jarige kerk voorgoed uit het Bossche stadsbeeld. Drie jaar later verrees op dezelfde plek een nieuw kantoor. Het architectenbureau Calis, Swinkels, Salemans en Van Waes bouwde een gedeeltelijk vijflaags kantoorpand. Plat dak Het hoekpand heeft een plat dak en is opgetrokken uit grijze beton. In 1981 trok het Brabants Dagblad hier in, toen het aan de overzijde van het Emmaplein gelegen oude kantoor te klein werd.

Brabants Dagblad donderdag 6 februari 1997

Torenspitsen hoog boven de huizen uit

Als men in de middeleeuwen een stad naderde, was deze reeds van verre herkenbaar aan de vele torens van kerken en kapellen die boven de huizen uittorenden. Eeuwenlang is dat zo gebleven. Pas in de twintigste eeuw zou dat aanzicht van de stad veranderen: kerken kregen niet meer zo automatisch een hoge toren en er werden kerkgebouwen gesloopt. Daarmee verdwenen karakteristieke herkenningspunten. Hoge flatgebouwen kwamen daar voor een belangrijk deel voor in plaats. Letterlijk een hoogtepunt in de wijk Het Zand was de Sint-Leonarduskerk, genoemd naar Leonardus van Veghel, een Bosschenaar, één van de martelaren van Gorcum. In 1905 werd de kerk ingewijd. Tijdens de bevrijding van de stad in oktober 1944, raakte de kerk waar velen hun toevlucht hadden gezocht, zwaar beschadigd, maar ze werd gerestaureerd. Helaas, achtenzestig jaar na de bouw, in 1973, kwam de slopershamer en verdween hèt herkenningspunt van de wijk. Verval De huizenrij aan de Brede Haven raakte in de twintigste eeuw in verval. Schepen meden de haven en de drukke activiteiten rond de overslag van goederen liepen terug. Bij de bevrijding van de stad in 1944 werden ook huizen aan de Brede Haven beschadigd. Dit had tot gevolg dat er discussies ontstonden over de bebouwing. In de zestiger jaren werd de bouw van een grote flat gerealiseerd. Op tijd echter veranderde men van gedachten. De nog bestaande huizen aan het eind van de haven werden gerestaureerd en daar waar de kaalslag reeds had toegeslagen werd aangepaste nieuwbouw gerealiseerd. Een mooi stukje 's-Hertogenbosch, passend in de cultuur-historie van de binnenstad, is het resultaat. Op de voorgrond stroomt de Binnendieze, de Diest, hier geheel in de open lucht, zonder overkluizingen. Dit binnenstadsriviertje is voor een belangrijk deel de laatste 25 jaar gerestaureerd. Ook hier, bij de Jan Heinsstraat, is dit het geval. De verschillende takken van de Binnendieze hebben ieder hun eigen naam. Maar ook de vele bruggen waar het water onderdoor stroomt hebben in de loop der eeuwen namen gekregen. De Binnendieze stroomt hier bij de Jan Heinsstraat onder de Zevensteensebrug bij de Orthenstraat en daarna onder de Kalkbrug door, de haven in.

Brabants Dagblad dinsdag 17 februari 1998

• 

  -
• 

  -
• 

  -
• 

  -

• 

  1973
• 

  1973
• 

  1973
• 

  1973
• 

  1973
• 

  1973