afb. G.J. Dukker, oktober 2002

Muurschildering koepel

ontwerp: Jan Stuyt, 1907
vervaardiger: Frans Kops


Graus en Vriens

Koepel

Het meest kenmerkend aan de bouw van deze kerk is de vierkante plattegrond, gevormd door vier pijlers, via vier pendentiefs overgaand in een ronde koepel. Dit concept is geïnspireerd door de Byzantijnse bouwwijze. Naar dit hoofdkenmerk wordt de bouwstijl wel neo-byzantijns genoemd. Behorend bij deze stijl is de beschildering van de koepel en de pendentiefs. Pendentiefs zijn de overgangselementen van de vierkante pilaren naar de ronde koepel. De Bossche schilder Frans Kops heeft het koepelgewelf en de pendentiefs in secco geschilderd. Centraal in de koepel staat de ster, die door de profeet Jesaja (60:3) werd voorspeld. De tekst onder de balustrade slaat daar ook op: “VOLKEN ZULLEN WANDELEN NAAR UW LICHT EN KONINGEN NAAR DE GLANS DIE OVER U OPGAAT”. Rondom deze grote ster is de sterrenhemel geschilderd met een bijzondere plaats voor de Poolster (zie oriëntatie). Onder de sterrenhemel zijn de 12 tekens van de Dierenriem weergegeven.
Ton Graus en Thomas Vriens, De Jacob: een monument (2008)
Janssen

Koepel

Onder de ramen van de koepel in de z.g. tamboer een schildering met de 12 poorten en torens van Jerusalem met daartussen twaalf mannelijke heiligen, vorsten en monniken (Jacobus, Monulphus, Wilfried, Wulfram, Willeicus, Karel de Grote, Albertus, Engelmond, Aibertus, Marchelmus, Jeroen en Thomas a Kempis) en aan de andere zijde twaalf heilige maagden en vrouwen: Vastradis, Cunera, Getrudis, Dympna, Oda, Gadula. Sua, Odrada, Juliana van Cornillon, Irmgardis, Harlindis en Lidwina). Ter hoogte van het priesterkoor bevindt zich de Gouden Poort. Bij deze poort een beeltenis van Maria, beide armen uitstrekkend. Deze heiligen zijn niet allemaal uitgewerkt. Van enkelen zijn alleen de contouren zichtbaar.
Bronnen
•Gids voor de parochianen, z.j.
Toine Janssen
Pas

De koepel

Gewelf en pendentiefs zijn tijdens de bouw al door de Bossche schilder, Frans Kops, in 'secco' beschilderd. In het gewelf staat in het midden de ster, die door Jesaja werd voorspeld. Daarop duidt ook de tekst, die de balustrade siert: 'Volken zullen wandelen naar Uw licht en Koningen naar de glans, die over U opgaat' (Isais LX. 1-3).
Rondom de ster zien we de symbolen van de sterrenbeelden, zoals die boven Europa te zien zijn. Daaronder in een zwarte ring de tekens van de Dierenriem.
Op het muurvlak van de tamboer is het Nieuwe Jerusalem uitgebeeld (Apk. 21: 12-14). Te zien zijn een hoge muur met twaalf torens en twaalf poorten. Aan de zijde van het priesterkoor is een dertiende 'gouden' poort geschilderd met daarop Maria als 'De Deur des Hemels", door wie men tot Christus komt. Een stoet van heiligen uit de Nederlanden trekt op naar die poort; ter rechterzijde mannelijke en ter linkerzijde vrouwelijke heiligen (met de klok mee).

Mannelijke heiligen
Vrouwelijke heiligen
  1. Jacobus met staf
  2. Monulphus met kerkmodel
  3. Wilfried met staf en sleutel
  4. Wulfram in boetekleed
  5. Willeïcus als abt
  6. Karel de Grote
  7. Albertus als bisschop
  8. Engelmond met abtsstaf
  9. Ailbertus met klaverblad
  10. Marchelmus als monnik
  11. Jeroen met valk
  12. Thomas van Kempen
  1. Liduina met steun
  2. Harlindus met kroon
  3. Irmgardis met boek
  4. Juliana van Cornillon
  5. Odrada met palm
  6. Sura met kapel
  7. Gudula als dienstmaagd
  8. Oda met monstrans
  9. Dympha met zwaard en palm
  10. Gertrudis als abdis
  11. Cunera met brood en water
  12. Vastradis met kroon
Zes plaatsen op de tamboer zijn echter onbezet. Waar die voorstellingen gebleven zijn, is niet duidelijk. Wel werden tijdens de restauratie op de muurvlakken lijmresten aangetroffen.
De balustrade had vóór de restauratie een bruine houtkleur. Bij het schoonmaken bleek, dat de oorspronkelijke kleur wit was. Deze kleur is thans weer aangebracht.
42
Stephan Pas, Rondom de Sint Jacobskerk (z.j.) 42
Afbeeldingen
  • april 1992
  • april 1992
  • oktober 2002
Literatuur en bronnenpublicaties

Ton Graus en Thomas Vriens, De Jacob: een monument (2008)

F.L. Jansen e.a., Sint Jacob 's-Hertogenbosch : De kerk en zijn geschiedenis (1993) 35

Stephan Pas, Rondom de Sint Jacobskerk (z.j.) 42

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina

Afbeeldingen
Graus en Vriens
Janssen
Literatuur
Pas

Zie ook

Frans Kops (1873-1951)
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |