Beleg van 's-Hertogenbosch 1629

door Ed Hupkens

Op 26 mei 2014 werd in de hal naast de trouwzaal van het Stadhuis het in 2013 aangekochte en daarna gerestaureerde schilderij 'Beleg van 's-Hertogenbosch 1629' onthuld. De plechtige handeling werd verricht door wethouder Huib van Olden en archeoloog Stefan Molenaar van de afdeling Bouwhistorie, Archeologie en Monumenten (BAM). Het uit twee eikenhouten panelen bestaande, zeventiende-eeuwse schilderij hangt nu op een zichtbare plek in het Stadhuis waar elke bezoeker en stadsgids het kan vinden en bewonderen.

Stefan Molenaar (l) van de BAM en wethouder Huub van Olden onthullen het schilderij. Foto: Ed Hupkens.

Stefan Molenaar komt de eer toe als 'ontdekker' van het schilderij de boeken in te gaan. Hij googelde met de zoekterm '1629' en kwam uit bij een kunsthandelaar te Brugge, die iets vermeldde over een schilderij dat wellicht ook 's-Hertogenbosch kon voorstellen. Voorjaar 2013 werd het kunstwerk op een veiling in Duitsland aangeboden. Daar stond het nog bekend als 'Het Beleg van Antwerpen'. Alle afgebeelde torens en ook het bruggetje bij het voormalige Bastion Oliemolen echter duiden erop dat het toch echt de stad 's-Hertogenbosch betreft. Nadat het Noordbrabants Museum van de koop had afgezien, werd het schilderij voor 10.700 euro door de gemeente aangeschaft. Ondanks dat het schilderij in redelijk goede staat verkeerde, werd besloten tot restauratie. Het schilderij is zo bijzonder, omdat het beleg van de stad vanuit het noorden (vanuit Orthen) wordt getoond. Andere schilderijen, tekeningen en etsen van de belegering van 1629 laten de stad altijd vanuit het zuiden zien, waar Frederik Hendrik in Kasteel Maurick zijn verblijf had. Daarnaast komen er op het schilderij scènes voor waarop er daadwerkelijk wordt gevochten. Goed zijn de schanskorven en loopgraven te zien, die telkens opschuiven in de richting van de stadsmuur. De uiteindelijke inname vond overigens aan de zuidkant van de stad plaats. De inname van Den Bosch betekende de opmaat naar de Vrede van Munster in 1648, waarmee de beëindiging van de Tachtigjarige Oorlog een feit werd.

Terugkeer

In zijn welkomstwoord zinspeelde wethouder Van Olden erop, dat afbeeldingen van het beleg van 's-Hertogenbosch in 1629 als een 'selfie' van Frederik Hendrik te beschouwen zijn. Ook ging hij kort in op de discussievraag of de verovering van het katholieke Den Bosch door het protestantse Staatse leger nu een 'bevrijding' of een 'bezetting' betekende. Na de onthulling van het schilderij volgden in de Oranjezaal nog twee lezingen. Restaurateur Michel van der Laar gaf een toelichting op een aantal technische aspecten van het restauratieproces. De oude, vergeelde vernislaag en later aangebrachte retouches

82

zijn verwijderd. Daarbij kwamen de ondertekeningen tevoorschijn. Tijdens de restauratie is een belangwekkende ontdekking gedaan. Onder de oude vernislagen was het schilderij van een signatuur van de schilder Hendrick de Meijer (1620 - 1689/1698) voorzien: H. M. fecit (= gemaakt door H. M.). Volgens Van der Laar 'druipt het eraf, dat dit een Hendrick de Meijer is'. Het Rijksmuseum bezit drie werken van Hendrik de Meijer, met dezelfde signatuur.

Kunsthistoricus Bernard Vermet ging meer in op achtergronden van de schilder en diens familie en de werken die hij heeft gemaakt. Hendrick de Meijer heeft een aantal vergelijkbare historische stukken geschilderd. Onder meer bekend zijn de uittocht van de Spanjaarden uit Breda en de verovering van de steden Hulst en Sas van Gent op het Spaanse garnizoen. Aan de hand van een archiefstuk toonde Vermet aan dat de echtgenote van Hendrick de Meijer, Mara de Meijer, ooit een schilderij van Hendrick aan het Raadhuis van 's-Hertogenbosch heeft verkocht. Vermet verbond daar de conclusie aan dat dit schilderij al in het Raadhuis moet hebben gehangen. Vandaar dat gesproken kan worden van een terugkeer van Het Beleg van 's-Hertogenbosch 1629'.

83

Bossche Kringen 2 (2014) 82-83

2013	‘Nieuw’ schilderij over beleg Den Bosch koopt voor bijna elf mille schilderij aan over het Beleg van 1629. Domien van der Meijden \| Brabants Dagblad dinsdag 20 augustus 2013 \| 21
2013	’De Meijer’ maakt Bosch schilderij duurder De initialen van schilder Hendrick de Meijer staan op het onlangs door de gemeente aangekochte schilderij van het Beleg van Den Bosch aan de noordzijde. Domien van der Meijden \| Brabants dagblad donderdag 14 november 2013 \| 29
2014	Redactie Schilderij De Meyer onthuld Brabants Dagblad dinsdag 27 mei 2014 \| 25
2014	Ed Hupkens Beleg van 's-Hertogenbosch 1629 Bossche Kringen 2 (2014) 82-83
2015	Michel van de Laar en Bernhard Vermet Terug van weggeweest : Hendrick de Meijers Beleg van Den Bosch gezien vanaf het noorden Bossche Kringen 3 (2015) 38-43

Beleg 1629

vervaardiger: Hendrick de Meijer techniek: olieverf collectie: 's-Hertogenbosch, Stadhuis

Beleg van 's-Hertogenbosch 1629

Terugkeer

‘Nieuw’ schilderij over beleg

’De Meijer’ maakt Bosch schilderij duurder

Redactie

Ed Hupkens

Michel van de Laar en Bernhard Vermet

Op deze pagina

vervaardiger: Hendrick de Meijer
techniek: olieverf
collectie: 's-Hertogenbosch, Stadhuis