Portret Joannes Hoogaerts (1758-1840)

Joannes Hoogaerts (Someren 1758 - 's-Hertogenbosch 30 augustus 1840). Het onderschrift luidt: De Zeer Eerwaarde Heer JOANNES HOOGAERTS, Plebaan en Deken te 's-Hertogenbosch, Provisor van het Seminarie en Ridder van den Nederlandsche Leeuw.
Afgestudeerd in Leuven was hij kapelaan te Veghel, toen in 1790 de overplaatsing naar de verenigde parochies van St.Jan en St. Peter in Den Bosch geschiedde. In 1806 werd hij pastoor van deze dubbelparochie en zo doende plebaan-deken van de hertogstad. Bij het bezoek van keizer Napoleon en zijn gevolg in 1810 verschafte Hoogaerts onderdak aan de aartsbisschop van Mechelen (Duijvendak 1990, p. 8). Bij de oprichting van het seminarie benoemden collega-pastoors uit het Bossche Hoogaerts tot provisor van die priesteropleiding (Coppens 1841, pp. 4-5). Sinds augustus 1829 was hij ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw, en met die onderscheiding beeldde Daan hem af. Gedurende de tweede helft van zijn leven beheerde hij de ´plebanie´ van Sint Jan, die zich gecombineerd met de pastorie van Sint Pieter in het vroegere vluchthuis van de priorij Mariënhage in Woensel bevond. Wonen deed Hoogaerts aan de Orthenstraat (1822, 1840). Hij was zowel plebaan van de St.Jan als hoofd van de toen nog in de laat 17de eeuwse schuurkerk Achter de Tolbrug de eredienst houdende St. Pieter-parochie. Zeker vanaf zijn twintigste moet Daan vertrouwd zijn geweest met Hoogaerts, op wiens erf zijn moeder naar alle waarschijnlijkheid een huis met bleekveld en washuisje huurde (meer hierover bij Daans tekening en schilderij voorstellende Refugiehuis Mariënhage).
Dit borststuk, waarvan de tekening tussen augustus 1829 en augustus 1840 moet zijn gemaakt, en de litho zelf niet eerder dan rond 1840, lijkt deel uit te maken van een serie portretten van hoge katholieke geestelijken uit het Bossche, waaraan meerdere steendrukkers en ontwerpers deelnamen. Zo bestaat er een ander litho van de heer Hoogaerts. Het onderschrift luidt daar echter: ´Den Zeer Eerwaardigen Heer JOANNES HOOGAERTS, Plebaan en Deken van ´s Hertogenbosch, Ridder v.d.Nederlandsche Leeuw´. In kleine lettertjes staat meteen onder dit kniestuk ´Get.Grootvelt´, getekend door Jan Hendrik van Grootvelt), en ´Steendr. Hanssen´, dat wil zeggen op steen gebracht en/of gedrukt en verspreid door steendrukker Waltherus Joannes Hanssen, geboren in 1813 te 's-Hertogenbosch en daar als 23-jarige ´koopman´ in het huwelijk getreden. In 1837 publiceerde steendrukkerij W.J. Hanssen (dan te 's-Hertogenbosch of Amsterdam?) een voor de Bossche Koninklijke Muzijkschool bestemd toonkunstig werkje. P. Barbiers, toen onderwijzer aan de Bossche KS, maakte in 1833 zowel de tekening als de litho van ´administrator apostolijk´ Mgr. H. den Dubbelden (Asten 1769 - Sint-Michielsgestel 1851). Bij de boekhandel en steendrukkerij van de dan nog in Den Bosch werkzame Gebr. Langenhuysen vond de intekening plaats. Op Chinees papier kostte de prent per stuk f 1,25, en op ´ordinair´ papier f 1,-. Nadat Den Dubbelden in september 1834 ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw was geworden, ´herzag´ Barbiers de bestaande prent door het ereteken toe te voegen, wederom met vermelding van ´Steendr. Langenhuisen´, de drukkers/verkopers. A.P. Langenhuijsen zette de zaak in Den Haag voort en C.L.Langenhuijsen begon in Amsterdam een eigen boekhandel. Beiden boden werken aan van duidelijk katholiek-kerkse signatuur. In Den Bosch zetten de Gebr. Langenhuijsen de uitgave van het dagblad de Noord-Brabander minstens tot 1840 voort.

Kunstenaars

Litho van M.van Osch naar een tekening van Nederveen (tekening zelf is waarschijnlijk niet bewaard gebleven); Martinus van Osch ('s-Hertogenbosch 1815 - aldaar 1865) leverde als illustrator/lithograaf bij aan Geschiedkundig mengelwerk over de provincie Noord-Braband, bijeengebragt door C(ornelis) R. Hermans, 's-Hertogenbosch: Ter Boek- en Steendrukkerij J.F. Demelinne, 2 dln, 1839-41; ca.1840-1860 was Van Osch in zijn stad steendrukker en papierhandelaar; hij gaf toen o.m. een landkaart van Noord-Brabant uit waaraan A.B.van Lieshout had meegewerkt; gedurende zijn laatste vijf levensjaren stond hij te boek als ´koffijhuishouder´ aan Achter het Stadhuis.

Techniek / materiaal

Lithografische afdruk op papier.

Vorm / afmetingen

Staande rechthoek; a. 16 x 17, b. 44 x 28.2.

Gedateerd

Kennelijk niet.

Gesigneerd

´Geteek. D. Nederveen, Steendruk M. van Osch´ (NAGAAN).

Vroegere verblijfplaats

Het volgende ZOU betrekking kunnen hebben op de litho door Van Grootvelt / Hanssen of die van Nederveen / Van Osch: Beknopte Catalogus van het Bisschoppelijk Museum te ´s-Hertogenbosch (ca. 1933), p. 10 (over vak H) J. Hoogaerts, Deken, Plebaan van 's-Hertogenbosch (overl. 1840) geschenk van wijlen P. v.d. Pas, pastoor te Ommel.

Huidige verblijfplaats

Brabant Collectie, Universiteitsbibliotheek Tilburg, inv.nr P/H 76.6 (2). Deze verzameling maakte tot 1986 deel uit van het Provinciaal Genootschap te 's-Hertogenbosch.

Literatuur / afbeelding

Grémaux 2005, p. 57.
Komt voor in RKD / IB-documentatie onder nummer 111241.

Geëxposeerd

Onbekend.