77. Nederwetten, gemeente Nuenen

Sint-Lambertuskerk, Nederwetten.¹⁷⁵

Lambertus, 1516
Dm: 66 cm
Gw: 300 kg
Toon: d (Getulius)
O.r.nr. 6 M 28

Gieters: Willem en Jaspar Moer

De klok toont de bekende tekst en versieringsmotieven van de gebroeders Moer met als woordscheiding een vijfbladige bloem. Boven het opschrift staat tussen twee sierringen een reeks kruisbloemen boven een parelrand en gotische driepas (h. 25 mm). Onder het opschrift hangen gestileerde fleurs de lis (h. 22 mm). De klok heeft gladde kroonarmen en op schouder, faussure en slagring drie, vijf en nogmaals drie sierringen. Op de flank is de letter M van monument uit de oorlog nog zichtbaar. In plaats van aanvangskruis is het begin van het opschrift gemarkeerd door een kleine Maria met Kind die een banderol vasthoudt. Daarmee krijgt de klok iets specifieks wat andere klokken niet vertonen. Een verder detail maakt haar nog meer bijzonder. Dankzij Getulius Arts en zijn krantenartikelen is een verslag bewaard van een historische gebeurtenis.
In de Franse tijd zijn niet alleen veel klokken gevorderd, maar werden kerken en torens ook aan de gemeentelijke overheid toegewezen. Niet altijd is hierin verandering gebracht. Soms bleven toren en klokken gemeentelijk bezit; meestal werden ze voor een symbolisch bedrag weer verkocht aan kerkbesturen.
De hier beschreven Moerklok was een van de twee klokken uit de oude, gemeentelijke toren die – na een raadsbesluit en na goedkeuring van Gedeputeerde Staten – door burgemeester en wethouders van Nuenen officieel werden overgedragen aan de kerkelijke overheid. Nadat de bisschop het kerkbestuur gemachtigd had om de klokken te aanvaarden, werden ze uit de oude toren gehaald, op 25 juli 1920 opnieuw gewijd en nadien in de Lambertuskerk gehangen die al in 1895 was gebouwd. Maar voor het zover was, kregen de klokken ter herinnering aan dit feit een plaatje met de inscriptie 1920 op de flank gesoldeerd. Elders zijn dergelijke handelingen slechts als formaliteit afgehandeld.
Het is onduidelijk wanneer de eerste parochiekerk van Nederwetten is gebouwd. In 1520 bezat de kerk de Lambertusklok uit 1516 en een altaar gewijd aan Onze Lieve Vrouw, zodat een ontstaan van het gebouw in het begin van de zestiende eeuw moet worden overwogen. Nederwetten of Neerwetten telde in 1526 slechts 34 haardsteden en 9 onbelastbare woningen.¹⁷⁶ Deze laatste zullen niet meer dan hutten zijn geweest. Uitgaande van gemiddeld 4 personen per huis telde het dorp niet meer dan zo'n 172 inwoners.
Het benoemingsrecht van de parochie was tot 1606 in handen van de augustijnenabdij te 's-Hertogenrade. Deze abdij stichtte op de rechteroever van de Dommel, waarschijnlijk in het midden van de dertiende eeuw, mogelijk een eeuw eerder, Hooijdonck, het klooster voor adellijke vrouwen dat wereldlijk deel uitmaakte van Nuenen, maar tot de parochie Nederwetten behoorde. De priorij verwierf aanzienlijk bezit en had het benoemingsrecht in de kerken van Aalst, Beek en Donk en Zeelst, maar bleef onderworpen aan de abdij van 's-Hertogenrade.¹⁷⁷
Wellicht is de stichting van de parochie Nederwetten te relateren aan de adellijke kanunnikessen van Hooijdonck, die in het midden van de zeventiende eeuw werden verdreven, na confiscatie van hun goederen.
Bron:
N. Nagtegaal, Nuenen.