afb. A.F.A.M. Wetzer, 26 september 2008

Sint-Lambertuskerk

bouwjaar: ca 1550
locatie: Rosmalen, Torenstraat 1

De kerk is waarschijnlijk in 1550 gebouwd op een zogenaamd donk (=terp) om tijdens overstromingen de inwoners van Rosmalen bescherming te kunnen geven.
Een klein gedeelte van de kerk is in gebruik geweest als gemeentehuis. Na de hervorming kwam de kerk weer in handen van de hervomden. In 1823 kregen de katholieken hun kerk weer terug en werd het interieur gerestaureerd. De spitsbogen zijn toen veranderd in rondbogen en in het torenportaal kwam een plafond. In 1910 en 1977 is de kerk opnieuw gerestaureerd. In de kerk zijn de houten communiebank uit 1759, de drie gebrandschilderde ramen uit 1914 en de eikenhouten preekstoel uit 1839 het bekijken waard.
Open Monumentendag 1996
Rijksmonument

Torenstraat 1

Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004
Artikelen
1991

N.M. Blankendaal

Lambertuskerk ()
Rosmalla 4 (1991) 40-44
 
1994

Harry Coppens en Wil Croonen

Teruggave van de Lambertuskerk aan de katholieken
Rosmalla 4 (1994) 26-28
 
1996 Dr. Th. G.A. Hoogbergen
Verlichting Lambertuskerk (Rosmalen)
Brabantse Monumenten Leven (1996) 168-169
 
1999

Harry Boekwijt

Bouwhistorisch onderzoek : De Sint-Lambertus in Rosmalen
Bossche Bladen 2 (1999) 61-62
2005

Antoine de Visser

Geschilderde nissen in de St. Lambertuskerk
Rosmalla 4 (2005) 14-16
 
2006

Harry Coppens

Teruggave St. Lambertuskerk aan de katholieken
Rosmalla 3 (2006) 14-16
 
2008

A.P.L.M. de Visser

Religieus erfgoed Rosmalen: Sint-Lambertuskerk
KringNieuws 5 (2008) 2-3
 
2009

Mart van Eijk

'Smitsorgel Lambertuskerk is een monument in een monument
Brabants Dagblad, zaterdag 13 juni 2009
 
2010

Redactie

Beeld St. Catharina terug in Lambertus
Stadsblad, woensdag 17 maart 2010
 
2012

Werkgroep Klokken

Bossche klokken
KringNieuws 5 (2012) 17-18
 
2012

Antoine de Visser

Restauratie glas-in-loodramen Sint Lambertuskerk
Kerkvenster 2 (2012) 8-9
 
2013

Antoine de Visser

Kerkhof van de Sint-Lambertuskerk Rosmalen
KringNieuws 2 (2013) 14-16
 
2015

Antoine de Visser

De kerkklokken van de Sint Lambertuskerk
Rosmalla 1 (2015) 2-4
 
2016

Antoine de Visser

Bouwstijlen van de St. Lambertuskerk (1)
Rosmalla 1 (2016) 2-3
 
Boeken
2002

A.P.L.M. de Visser

St. Lambertuskerk te Rosmalen
Beschrijving van de historische ontwikkeling & Gids voor een wandeling door de kerk
St. Lambertusparochie Rosmalen | Rosmalen 2002 | ISBN 90-9016-230-5
 
Kunstafbeeldingen

Reuwe afteekening van den plattengrond van de kerk tot Rosmalen, 9 Februarij 1792

De pide stallen (= zuilenbases) der pijlaare vierkand en verders rond.
bijschriften: Oostchoir; Noordchoir; Zuijdcoor; Raadhuijs; portaal (twee maal); thoorn;
Vergelijk blz. 23 midden.
De beide schetsen van de kerk van Rosmalen geven een beeld van het gebouw vóór diverse restauraties in de 19e en 20e eeuw, waarbij onder andere het interieurgrondig gewijzigd werd en transept en koor belangrijk werden uitgebreid.
De kerk is driebeukig en basilikaal, hoewel de lichtbeuk zeer laag is. In werkelijkheid worden de ramen afgewisseld door spaarvelden; Verhees heeft deze niet getekend.
Aan de westzijde van de zuidbeuk bevindt zich een Mariakapel. Verhees heeft dit onderdeel weggelatenop de plattegrond. In het bijschrift maakt hij nog een opmerking over het interieur, de ronde schippijlers staan volgens hem op vierkante basementen.
Het koor telde drie traveeën; tegen de eerste travee waren aan beide kanten lage transeptarmen gebouwd. De zuidelijke hiervan had ten tijde van Verhees een klassicistisch ingangsportaal met driehoekig tympanon. Het oorspronkelijke raam was grotendeels dicht gemetseld. Mogelijk gaf deze deur toegang tot het gedeelte van de kerk dat tot raadhuis was ingericht. In ieder geval zien we dat door middel van dunne muren of schotten de kerk in drie delen was verdeeld: de koorpartij diende tot Hervormde Kerk (tot 1823), de zuidelijke transeptarm en een aanbouw tegen het koor tot raadhuis en de rest van de kerk was buiten gebruik. (Let op de dichtgemetselde ramen.)
De toren is in grote lijnen juist weergegeven, hoewel de overgang tussen de twee bovenste geledingen in werkelijkheid aanzienlijk minder geprononceerd is.
Na de tweede restitutie in 1823 hebben de katholieken het gebouw in- en uitwendig gerestaureerd. In 1911 heeft men een nieuw koor gebouwd en de transeptarmen verdubbeld.
Het schetsen boek van Hendrik Verhees (1975) 22-23, 86-87
Open Monumentendag
2010

Sint-Lambertuskerk

Markt 1, Rosmalen

De aan Sint-Lambertus gewijde kerk is vrijwel zeker ontstaan als romaans kerkje, dat in de eerste helft van de 15e eeuw werd uitgebreid met de huidige toren. In 1464 kwam er aan de oostzijde een nieuw koor aan. Het romaanse kerkgebouwtje zal zijn gesloopt omstreeks 1545, toen het huidige schip en de zijbeuken werden gebouwd. Na de hervorming werd de kerk een protestants bedehuis en gemeentehuis. In 1823 kregen de katholieken de kerk weer terug en werd het schip binnen gemoderniseerd in neoclassicistische stijl. De laatste grote verbouwing vond plaats in 1910-1911, toen de bestaande zijkapellen (c.q. dwarsschip) werden vervangen door twee grotere zijkapellen en het koor werd vergroot. In de kerk zijn onder meer de houten communiebank uit 1759, drie gebrandschilderde ramen in het koor (1914) en de eikenhouten preekstoel uit 1839 bezienswaardig.
Magazine Open Monumentendag (2010) 47
 
2015

Sint-Lambertuskerk

De Sint-Lambertuskerk is gewijd aan Lambertus (672-705) die het zuidelijk deel van de lage landen heeft bekeerd. Hij werd later bisschop van Maastricht. De toren is uit de 15e eeuw. Rond 1545 werd het huidige schip met een zijbeuk gebouwd. De Mariakapel is van 1550, zoals op een kraagsteentje vermeld staat. Na 1629 werd de katholieke godsdienst verboden en werd de kerk als protestants bedehuis, gemeentehuis en archief gebruikt. De toren deed toen dienst als gevangenis. In 1823 kwam de kerk terug in katholieke handen. Hij werd toen grondig vernieuwd. De laatste grote verbouwing vond plaats in 1910–1911. Architect Ludewig verdubbelde de zijkapellen met een tweetal nieuwe zijkapellen en het koor werd in oostelijke richting vergroot. Daarbij is het voor de leek niet zichtbaar dat het hier om nieuwbouw gaat.
Magazine Open Monumentendag (2015) 48
 
Raadsbesluiten
2005

Restauratie muur kerkhof

Het college honoreert de aanvraag van het kerkbestuur Sint Lambertus in Rosmalen voor een bijdrage in de kosten om de kerkhofmuur te restaureren c.q. te herstellen. De reden is dat zowel de kerk als de kerkhofmuur van cultuurhistorische waarde is en dat ze een bijzondere eenheid vormen.
B&W Besluitenlijst 20 september 2005
 
Afbeeldingen
  • 24 november 2003
Literatuur en bronnenpublicaties

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 151

n: vermelding in een voetnoot