afb. Spilman

De Polderkerk

datering: ca. 1300-1857
locatie: Nuland

Artikelen
1950

Redactie

Historische ontdekking te Nuland : Fundamenten van R.K. Kerk bloot gelegd
Het Huisgezin woensdag 11 october 1950
 
1990

Willem Leenman

Het speelhuys aen de kerkhofmuur
Spoorzoeker 1, 3 (1990) 12-15
 
1990

Willem Leenman

Een verkeerde conclusie
Spoorzoeker 2, 3 (1990) 29
 
1990

Twan van Lierop

Plan voor opgraving polderkerk : Historie Nuland zit in de grond
Brabants Dagblad donderdag 25 oktober 1990
 
1991

Gert-jan van Zoggel

Een monument onzer Vaderen
Spoorzoeker 4, 4 (1991) 6-20
 
1991

Redactie

Parochiekerk stelt polderkerk beschikbaar : Opgraving Nuland stap dichterbij
Brabants Dagblad woensdag 25 september 1991
 
1991

Dr. J. Peijnenburg

Lezing: De polderkerk van Nuland
Spoorzoeker 2, 5 (1992) 15-20
 
1995

Ad van de Bosch

De opgraving van de polderkerk
Spoorzoeker 1, 8 (1995) 2-10
 
1995

Ad van de Bosch

De opgraving van de polderkerk 2
Spoorzoeker 2, 8 (1995) 22-26
 
1999

Ad van de Bosch

De opgraving van de polderkerk 3
Spoorzoeker 3, 12 (1999) 21-26
 
2009

De Polderkerk (c.1300-1857)

Over de parochiekerk van Nuland, toegewijd aan Sint-Jans’ Onthoofding, zijn twee verhalen te vertellen. Het ene is een vrome legende over de stichting en het andere gaat uit van de nuchtere feiten. Eerst de legende.
Frans van Nistelrooij | Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)
Kunstafbeeldingen
Een tekening of schilderij van het interieur van de polderkerk. Deze kerk (waarschijnlijk vroeg-gothisch) werd halverwege de negentiende eeuw gesloopt, omdat het op zijn buitendijkse locatie te vaak last had van hoog water.
Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC)

Nieuwland den 30 Julij 1787

Voor de reconstructie van de kerk en toren van Nuland kunnen we behalve van de schets van Verhees nog gebruik maken van tekeningen door Spilman en Pronk (resp. Rijksprentenkabinet en Prentenkabinet Provinciaal Genootschap). Een hulpmiddel is voorts nog een verslag door de sloper, gedeeltelijk gepubliceerd door Schutjes (vergelijk Lit.). Hierin lezen we o.a. dat de kerk rustte op acht pilaren en het transept op extra zware pijlers. Daaruit mogen we afleiden dat het schip vijf traveeën telde wat inderdaad met de tekeningen van Pronk en Spilman overeen lijkt te stemmen. Verhees daarentegen geeft één travee minder.
Het schip was pseudobasilikaal, hierin stemmen alle tekeningen overeen; in de voorlaatste travee vóór het transept bevond zich een laag uitstekend dwarspandje aan beide zijde van de kerk.
Even hoog als het middenschip was het transept; op de kruising ervan stond een dakruiter. Blijkbaar bevond zich op de hoek van het noordtransept een achthoekig uitgebouwde traptoren. Ook het koor was even hoog als het schip en transept maar de schets van Verhees is hier enigszins verwarrend. Waarschijnlijk waren de steunberen rijk versneden en gedecoreerd.
De toren was volgens Leurs (vergelijk Lit.) een vlakopgaand bouwwerk van drie geledingen met in de twee bovenste geledingen aan iedere zijde twee rondbogige spaarvelden. Bovendien zit er in de bovenste geleding tussen de spaarvelden een galmgat; Verhees tekent hier twee galmgaten.
De toren had een hoge peervormige bekroning.
De oude kerk van Nuland, die wel zeer hecht gebouwd moet zijn geweest en rijk bedeeld met kunstschatten (vergelijk Van Sasse van Ysselt en Schutjes), is in 1857 in zijn geheel gesloopt.

Nuland Schutjes V, p. 225; Van Sasse van Ysselt 1921, I, p. 20; Leurs 1925, p. 52; Bericht betr.De vondst van fundamenten te Nuland, Berichten R.O.B. 1950, no. 22, p. 5.

Het schetsen boek van Hendrik Verhees (1975) 22-23, 229
Open Monumentendag
2017

22. Terrein Polderkerk

Kerkdijk, Nuland

Aan de rand van de polder stond tot 1857-1859 de vermoedelijk 14e-eeuwse parochiekerk van Nuland.
Deze kerk was gewijd aan de Sint-Jans Onthoofding en gebouwd in gotische stijl. De kerk was van 1635 tot 1840 eigendom van de Hervormde Gemeente. De toren was gemeentelijk eigendom. Beide zijn tussen 1857 en 1859 gesloopt. Een van de redenen om te slopen was de verwaarloosde toestand waarin de katholieken de kerk terugkregen. Ook het feit dat het gebied regelmatig onder water liep, droeg bij aan het besluit om de oude kerk te slopen. Er werd een nieuwe kerk gebouwd op hogere gronden, die in 1859 in gebruik werd genomen.
Deze kerk is in de Tweede Wereldoorlog verwoest en in 1950 herbouwd. De contouren van de oudste gotische ‘polderkerk’ zijn zichtbaar gemaakt in het landschap.
Tegenover de polderkerk is een oude schutskooi aanwezig. Hier stalde men loslopend vee uit de polder totdat de eigenaar het terug kwam halen na betaling van het stallingsgeld.
Open Monumentendag (2017) 53