afb. Ton van der Vorst, 1767
Het speldenmakersgilde
opgericht: vóór 14 september 1629
keuren: 26 september 1553; 15 juli 1588
patroonheilige: Sint Thomas de Apostel
Beschilderde zijde, 191 x 145 cm.Vaandel van het Bossche speldenmakersgilde, 1767. Voorgesteld wordt de apostel Thomas met rood kleed en groene mantel. Schild met tekst: "I. Kerste I. zoi W. Beckers als dekenen van het spelde makes ambagt".
Stadsarchief (0069733)
Inventaris
Archieven van de ambachts- en schuttersgilden 1327-187413) Het Archief van het SpeldenmakersgildeHet spelden- en riemmakersgilde stond volgens de ordonnanties van 1525 en 1610 op de dertiende plaats. De speldenmakers werkten hoofdzakelijk voor de export. Zij vervaardigden allerhande soorten van spelden, die op de jaarmarkten der Scheldesteden Antwerpen en Bergen op Zoom een gretig aftrek vonden. In de tweede helft van de 16e eeuw maakte het gilde een zeer moeilijke tijd door. Vele speldenmakers weken om economische en godsdienstige redenen naar Holland uit. Daar er ook vele knechts waren vertrokken vergunde de magistraat in 1588 aan de meesters om voortaan in plaats van één leerjongen er drie op na te houden om op deze wijze de productie in stand te kunnen houden en nog enigszins het hoofd te kunnen bieden aan de concurrentie van elders. Hoewel de bloeiperiode van de Bossche speldemakerijen op het einde van de 15e en in het begin van de 16e eeuw viel, was dit ambacht ook nog in de 17e en 18e eeuw van geen geringe betekenis. In 1806 trof men nog drie speldenfabrieken, vier speldenmakersbazen alsmede enige tientallen knechts aan. De dekenen van het gilde traden vóór 1610 jaarlijks met Sint Jacob (25 juli) in functie en het ambacht placht vóór 1629 te vergaderen in het Predikherenklooster. Het gilde bestond nog in 1798 en werd in 1809 als corporatie vermeld.Van het archief zijn geen stukken bewaard gebleven. |  |
Stadsarchief (115)
Artikelen
| 1954 |
B.W. van SchijndelEen economische transactie van een speldenmaker te 's-HertogenboschDe Brabantse Leeuw (1954) 9 |
|
| 1955 |
H.F.J.M. van den Eerenbeemt's-Hertogenbosch in de Betaafse en Franse tijd 1794-1814Nijmegen-Utrecht (1955) 22, 127, 159 |
|
| 2004 |
Jozef Hoekx en Valentijn PaquayIX Economische zaken : 13. SpeldenmakersInventaris van het archief van de stad 's-Hertogenbosch 1262-1810 (2004) 481 |
|
| 2020 |
Werkgroep Industrieel Erfgoed, Archeologie en ArchiefonderzoekSpeldenmakers in de OrthenstraatBossche Kringen 5-6 (2020) 50-54 |
Stadsrekeningen
| 1507 |
Kapittel 22. Spelmekeren Ambacht
R.A. van Zuijlen, Inventaris der Archieven van de Stad |
Literatuur en bronnenpublicaties
J.H. van Heurn, Beschrijving der Stad 's-Hertogenbosch (2022) 492, 536-359
L.P.L. Pirenne, 's-Hertogenbosch tussen Atrecht en Utrecht (1959) 13n, 83n, 89n, 117n, 122n, 133
n: vermelding in een voetnoot
/geen afbeelding.jpg "Heilige Geest, Thomas en Oda")
Bossche Encyclopedie |