afb. Koos Post

Bakkersgilde

opgericht: vóór 14 september 1629
keuren: 9 september 1418; 13 februari 1546
patroonheilige: Sint Lucia

Zilveren draagschild van het bakkersgilde uit 1678. Centraal de patroon Sint Aubertus. Rechts het wapen van 's-Hertogenbosch, links het wapen van de Prins van Oranje en boven de leeuw met pijlen van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Voorts bakkersgereedschap, broodjes en sjouwers van meelbalen.
Collectie Noordbrabants Museum
Inventaris

Archieven van de ambachts- en schuttersgilden 1327-1874

3) Het Archief van het Bakkersgilde

Het bakkersgilde nam de derde plaats in de rangorde der ambachten in. In tegenstelling tot de ambachten der smeden en molenaars heeft dit gilde slechts een plaatselijke betekenis gehad. En ook die betekenis was niet van zo'n voorname aard als de derde plaats in de hierarchie feitelijk zou doen vermoeden.
Dit is te wijten aan de volgende oorzaken:
  • het stond de Bossche burgers vrij brood voor eigen gebruik te bakken;
  • de buitenlui mochten onder bepaalde voorwaarden brood in Den Bosch aan de markt brengen en verkopen;
  • het gilde was uitsluitend een broodbakkersgilde, waar de pasteikoek- en banketbakker geen deel van uitmaakte.
Misschien is het mede aan die zwakke economische positie te wijten geweest, dat het ambacht alsmede zijn dekenen nog al eens revolutionair optraden in stad en stadsregering. In de 14e eeuw tot aan 1373 bezat het gilde een verkoopgebouw, dat hertogelijk eigendom was. Dit gebouw, het zogenaamde broodhuis, stond op de Markt en grensde aan het vleeshuis. In 1373 werd het aan particulieren verkocht. Vóór 28 maart 1610 traden de dekenen jaarlijks met Pinksteren in functie. In 1798 nog als gilde en in 1809 als corporatie vermeld.
Het archief beslaat een tijdvak van 1428 tot circa 1820. Sommige stukken verkeren in een niet al te beste staat. De vele verplaatsingen in vroegere tijd zijn daar vermoedelijk debet aan. Zo bevond het archief zich in 1460 op de slaapkamer van de Bossche bakker Aert van der Heyden en hadden de dekenen uit hoofde van hun functie vrije toegang tot dit vertrek.
Stadsarchief (115)
Artikelen
1884

Aug. Sassen

Een ambachtsgilde te 's-Hertogenbosch in het midden der XVIe eeuw
Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde 2 (1884) 2-6 		 
1885

Aug. Sassen

Een ambachtsgilde te 's-Hertogenbosch in het midden der XVIe eeuw
Tijdschrift voor Noordbrabantsche Geschiedenis, Taal- en Letterkunde 2 (1885) 227-229 		 
1946

N.H.L. van den Heuvel

De ambachten van 's-Hertogenbosch vóór 1629
Kemink en Zoon N.V. (Utrecht 1946) 225 e.v. 		 
1955

H.F.J.M. van den Eerenbeemt

's-Hertogenbosch in de Betaafse en Franse tijd 1794-1814
Nijmegen-Utrecht (1955) 22, 159 		 
1961

F.W. Smulders

Ontslagen uit het bakkersambacht in Den Bosch
De Brabantse Leeuw 9 (1961) 134 		 
2004

Jozef Hoekx en Valentijn Paquay

IX Economische zaken : 3. Bakkers
Inventaris van het archief van de stad 's-Hertogenbosch 1262-1810 (2004) 465-467 		 
Stadsrekeningen
1571 Kapittel 7.
Afgevaardigden uit de gilden der vischkoopers, vleeschhouwers en bakkers, om aan den Hertog van Alva een adres te overhandigen, houdende klagten tegen het geweld, dat de soldaten van het garnizoen die ambachten in het verkoopen aandeden, met verzoek om daarin te voorzien. De Hertog, noch Don Frederico de Toledo willen daarop schriftelijk antwoord geven. Mondeling wordt de Commissie beloofd, dat daarin zal voorzien worden.
R.A. van Zuijlen, Inventaris der Archieven van de Stad 's-Hertogenbosch 2 ('s-Hertogenbosch 1866) 859
 
1586 Kapittel 16.
De broodzetting afgeschaft en het gilde der bakkers opengesteld.
R.A. van Zuijlen, Inventaris der Archieven van de Stad 's-Hertogenbosch 2 ('s-Hertogenbosch 1866) 1065
 
1592 Kapittel 15.
Iedereen mag in rosmolens malen en tot verkoop brood bakken op het gewigt, niettegenstaande de gildekaart der Bakkers.
R.A. van Zuijlen, Inventaris der Archieven van de Stad 's-Hertogenbosch 2 ('s-Hertogenbosch 1866) 1096
 
Van den Heuvel
1428

No. 45

Het stadsbestuur van Den Bosch vernieuwt en verandert de keur aan het ambacht der bakkers.
Zegel ad legata van de stad in groene was, enigszins geschonden. Zegel van den schout verloren.
De ambachtsgilden van 's-Hertogenbosch vóór 1629 : Eerste stuk (1946) 103-106
  
1448

No. 62

Ordonnantie op het broodbakken binnen de stad van Den Bosch, behelzende een eedsformule.
Met lijst van namen van de bakkers, die een eed hebben afgelegd, en aantekening van de vernieuwing van dien eed op 23 October 1453.
De ambachtsgilden van 's-Hertogenbosch vóór 1629 : Eerste stuk (1946) 168-171
  
1514

No. 118

Schepenen van Den Bosch veroordeelen Willem van Hall, gewezen onderweegmeester van het gilde der bakkers tot teruggave van het aan dat gilde toekomende deel der door hem geinde boeten.
De zeven uithangende schepenzegels in groene was zijn ongeschonden.
De ambachtsgilden van 's-Hertogenbosch vóór 1629 : Tweede stuk (1946) 461-466
  
1546

No. 134

Het stadsbestuur van Den Bosch geeft een nieuwe keur aan het gilde der bakkers.
De ambachtsgilden van 's-Hertogenbosch vóór 1629 : Tweede stuk (1946) 516-525
  
Literatuur en bronnenpublicaties

J.H. van Heurn, Beschrijving der Stad 's-Hertogenbosch (2022) 492, 502-506

L.P.L. Pirenne, 's-Hertogenbosch tussen Atrecht en Utrecht (1959) 43n, 44, 83n, 86, 89n, 93, 94, 94n, 99, 128, 132, 145, 147, 158n, 268n, 272n

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina

Artikelen
Inventaris
Literatuur
Stadsrekeningen
Van den Heuvel

Alternatieve namen

Beckeren Ambacht
URL om naar deze pagina te linken:

Bossche Encyclopedie |