De restauratie van de Binnendieze was een gigantische operatie. Het is in feite uitgegroeid tot het grootste, langdurigste en kostbaarste waterbouwkundig restauratiewerk van Nederland. De totale lengte van de huidige Bossche stadsrivier is 3630 meter, waarvan 2340 meter open en 1290 meter overkluisd. De eerste fase van de herstelwerkzaamheden startte in januari 1973 in de Uilenburg, de gehele restauratie van de Binnendieze heeft zo'n vijfentwintig jaar geduurd. Reeds enkele jaren na de afronding van de restauratie in 1999, bleek er meer onderhoud nodig te zijn aan de gerestaureerde Binnendiezemuren dan aanvankelijk was geraamd. Met name veel voegwerk onder de waterlijn was in slechte conditie. Bovendien waren er veel meer plekken die gerepareerd moesten worden dan eerst gedacht. De gemeente Den Bosch heeft daarop het bestaande onderhoudsplan aangepast en is in 2004 gekomen met het Projectplan Reparatie Voegenwerk Binnendieze. De uitvoering van de eerste fase van dit groot onderhoudsplan vond plaats in november 2004 aan de Binnendiezemuren van de Vughterstroom in de Uilenburg. Met de opgedane ervaringen uit dat jaar werd in het najaar van 2005 fase 2 van het onderhoudsplan uitgevoerd. Het ging toen om een ander deel van de Binnendieze, te weten de Kleine Vughterstroom en het gedeelte waar de Kerkstroom en de Kleine Vughterstroom samenvloeien. Eind 2006 is de derde fase van het meerjarenplan van start gegaan. Over een traject van ongeveer 600 meter, tussen de overkluizing aan de Kruisstraat en het Voldersgat aan de Zuidwal, is de Verwersstroom leeggepompt. “Het onderhoud wordt op dezelfde wijze als de voorgaande jaren uitgevoerd”, vertelde projectleider Arnold de Haart van de gemeente Den Bosch. “Muren en funderingen worden eerst onder zeer grote druk (400 bar) schoongespoten. Daarna worden loszittende stenen verwijderd. Voegwerk wordt tot drie lagen boven de waterlijn uitgekrabd en weer gevoegd met een mortel die meer resistent is tegen de zure omgeving van het Binnendiezewater dan destijds bij de restauratie is gebruikt. Onder de waterlijn worden de muren dichtgepleisterd, wat een betere bescherming geeft tegen agressieve stoffen in het water”, aldus de Haart. Uniek karakterBegin november 2006 werd ter hoogte van het achterterrein van de firma Meeùs een houten damwand in de Verwersstroom geslagen. Een tweede houten damwand werd onder de overkluizing aan de Kruisstraat geplaatst (in vroegere tijden lag daar de Abtsbrug). Al lopend over de droge bedding kon goed worden ervaren dat de Verwersstroom, door de afwisseling van open gedeelten en overbouwde stukken, een uniek karakter van licht en donker aan de Binnendieze verleent. Vooral ter hoogte van de Oude Dieze, Voldersstraatje, Beurdsestraat, Oud Bogardenstraatje, Paradijsstraatje, Waterstraat en Lombardpad zijn vele, in de jaren tachtig van de vorige eeuw prachtig gerestaureerde steunbogen, togen en bruggetjes te zien. Grote overkluizingen bevinden zich onder meer bij het gebouw van het Noordbrabants Museum, waar de Verwersstroom onder het voorplein van het museum doorstroomt. De monumentale, hardstenen gevel van het voormalige Gouvernementpaleis (van 1848 tot 1983 was het museumgebouw de ambtswoning van de Commissaris der Koningin) staat rechtstreeks gefundeerd op één zijde van de toog van de Verwersstroom. De gemetselde toog heeft een lengte van ruim 44 meter en dateert uit de tijd dat het Gouvernement werd gebouwd (1768). Een andere grote overkluizing begint ter hoogte van het Lombardje. Vanaf dat punt tot aan de Kruisstraat is de Verwersstroom over een lengte van 300 meter overkluisd.Wat de Verwersstroom ook bijzonder maakt, is de aanwezigheid van drie soorten vleermuizen. Zowel in het Hellegat (een kleine Diezetak die ter hoogte van het Gouvernement in de Verwersstroom uitkomt) als in de Verwersstroom zijn tientallen holle bouwstenen onder togen en overkluizingen geplaatst, die dienen als schuil- en overwinteringsruimten voor de water-, grootoor- en baardvleermuis. VerontreinigdElke keer als een deel van de Binnendieze wordt drooggelegd, wordt ook goed zichtbaar wat er zoal in het water wordt gegooid. De bodem lag vol met allerhande troep. Onder de brug aan het Voldersstraatje lagen twee fietsen. Bij de brug naar de Guardianenhof werden zelfs vier fietsen naar boven gehaald. Verder bleek dat de bodem van de Verwersstroom sterk verontreinigd was, in een veel sterkere mate dan bij andere Diezetakken het geval was. Op sommige plaatsen (zoals onder Achter het Stadhuis) hadden zich dikke lagen verontreinigd slib opgehoogd. Al het slib moest met hand en schop verwijderd en met kruiwagens afgevoerd worden, een flinke klus.Vlak voor de kerst van 2006 was het onderhoudswerk aan de Verwersstroom klaar. De muren en funderingen moeten er weer dertig jaar tegen kunnen. Aan het einde van dit jaar, na het vaarseizoen, is de Groote Stroom of de Kerkstroom aan de beurt om onder handen te worden genomen. | 8 |
2016 |
Ed HupkensOpstapplaats Binnendieze bij Noordbrabants MuseumBossche Kringen 3 (2016) 18-19 |
1533 |
Kapittel 105. Graving van de verwerstroom of de Dieze achter de Verwerstraat.
R.A. van Zuijlen, Inventaris der Archieven van de Stad
|