Plaatsnaambord
Nuland
Gemeentelijk monument
Nuland, Kerkdijk, Elzenstraat en Hoogstraat (ijzeren scheepjes)
Context(Bouw)historie:In de Middeleeuwen was Nuland onderdeel van het Kwartier van Maasland van de Meierij van 's-Hertogenbosch. Later vormde Nuland met Geffen een heerlijkheid, die in de periode 1505-1638 in het bezit was van de familie Van Vladeracken. Jan van Vladeracken bouwde een kasteel aan de Singel omstreeks 1500, direct ten noorden van de kern van Nuland. Het was een rond kasteel dat in de Franse tijd verwoest werd. Een ronding in de Singel, direct ten zuiden van de spoorbaan herinnert hier nog aan, evenals de naam van de hoeve: "Vladeracken".Het grondgebied van Nuland werd regelmatig getroffen door ernstige overstromingen, bijvoorbeeld nog in 1876 en 1880. Tijdens de bevrijding heeft het dorp erg geleden. Het werd tijdens de Operatie Market Garden eerst door de geallieerden en later door de Duitsers beschoten. Op 22 oktober 1944 werd de aanval op 's-Hertogenbosch ingezet en werd Nuland bevrijd door de 53e (Welshe) Infanteriedivisie. Op 27 oktober kwam ook 's-Hertogenbosch in handen van de geallieerden. Tot 1993 was Nuland een zelfstandige gemeente. Op 1 januari 1993 zijn Nuland, Geffen en Vinkel samengevoegd tot de gemeente Maasdonk. Nuland ging op 1 januari 2015 op in de gemeente 's-Hertogenbosch. De naam Nuland zou te verklaren zijn aan de hand van de volgende legende: “Er was eens een rijke schipper die op zee in een hevige storm terecht kwam. Al gauw werd het duidelijk dat al zijn zeemanschap niet zou kunnen verhinderen dat zijn schip met man en muis zou vergaan. Ten einde raad zonk hij op de knieën en begon te bidden. Hij beloofde een kerk te bouwen op de plaats waar schip en bemanning behouden aan land zouden komen. De storm hield aan, het schip verging niet. Het werd door de wind de Maas opgeblazen. Ten slotte kwam er een plek in zicht waar het anker veilig kon worden uitgegooid. Deze plaats noemde de schipper Nuland (Nieuw land). Hij hield zich aan zijn belofte en liet er een kerk bouwen. Eeuwenlang droeg de torenspits ter herinnering aan de stichting een schip in plaats van een kruis. Het anker op het Prins Bernhardplein en de smeedijzeren scheepjes langs de verschillende invalswegen en bij de Polderkerk houden de herinnering aan deze legende levend.” (bron: BHIC) De drie ijzeren naamborden met scheepjes verwijzen naar deze legende over de stichting van Nuland. Ze werden in 1950 gemaakt door de Nulandse dorpssmid Toon van Amelsvoort en geplaatst aan de drie invalswegen van het dorp. Van Amelsvoort had zich kort na de oorlog in Nuland gevestigd. Ligging:De drie objecten liggen verspreid net buiten of net binnen de kern van Nuland. Even ten westen van de kern van het dorp staat een eerste scheepje aan de zuidelijke zijde van de Elzenstraat. Een tweede scheepje is te vinden aan de oostelijke zijde van de Kerkdijk, even ten noorden van de kern van Nuland. Het scheepje is geplaatst vlak voor de voormalige Polderkerk. Een derde scheepje staat in het zuidelijke deel van de kern van Nuland, aan de oostelijke zijde van de Hoogstraat, nabij de splitsing met de Molenstraat. | 2 |
BeschrijvingDe drie objecten hebben een nagenoeg identieke verschijningvorm. Ze zijn uitgevoerd in ijzer en bestaan feitelijk uit een opengewerkte staander in de vorm van een boom met twee takken en bladeren, waarop in ijzeren letters de plaatsnaam Nuland is geplaatst. Daar boven is in ijzer een zeilschip (tweemaster) uitgevoerd. De boom en de plaatsnaam hebben een donkerblauw geschilderde afwerking en het scheepje is wit geschilderd met donkerblauwe masten. | 3 |
Motivering voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst1. Architectonische en stedenbouwkundige waardenDe drie naamborden met scheepjes zijn geplaatst langs belangrijke invalswegen van het dorp Nuland en hebben daardoor een belangrijke situationele waarde. Door de markante vormgeving in ijzer, met boom, plaatsnaam en scheepje, vormen ze een sterk beeldbepalend element in hun omgeving.2. Bouw- en/of kunsthistorische waardenDe drie objecten zijn een gaaf bewaard gebleven, markant en binnen Nuland zeldzaam voorbeeld van naoorlogse smeedkunst, geplaatst in de openbare ruimte. Vervaardigd door de plaatselijke smid Toon van Amelsvoort, die zich in de eerste jaren na WO II voornamelijk bezig hield met siersmeedwerk, vertegenwoordigen de objecten een kunsthistorische waarde.3. Cultuurhistorische waardenDe drie objecten hebben een belangrijke cultuurhistorische waarde als tastbare herinnering aan de stichtingslegende van het dorp Nuland. Ze herinneren aan een periode van wederopbouw in Nuland, waarin het weer verkrijgen van een eigen identiteit van groot belang was.De drie objecten, plaatsnaamborden (Nuland) met scheepjes uit 1950 te Nuland, zijn op basis van bovenstaande criteria beschermenswaardig als gemeentelijk monument in de gemeente ‘s-Hertogenbosch. | 4 |
Erfgoed 's-Hertogenbosch
Artikelen
| 2019 |
Aanwijzing 11 panden en objecten als gemeentelijk monument in NulandDrie smeedijzeren scheepjes te Nuland
Gemeenteblad van 's-Hertogenbosch
|
|
Bossche Encyclopedie |