Kollergang

datering: 28 december 2010
locatie: Rosmalen, Graafsebaan

Gegraveerd in hardstenen plaat: Eerste steen gelegd door: Wim Jansen & Stijn Kenter 28-12-2010.
~~~ In 1844 vraagt de heer Johannus B.H. van de Mortel (notaris te 's-Hertogenbosch) een vergunning aan om "eenen rosolijmolen aldaar tusschen de bestaande korenschuur en de straatweg voornoemd te mogen plaatsen". Op 12 april 1844 werd de vergunning gegund. In de schaduw van de grote plataan - op de grond van 'De Gele Hoeve' - werd toen een rosoliemolen gebouwd.
Rosmolen - Rosoliemolen
Zoals de naam aangeeft werd een rosmolen door een paard (ros) aangedreven. Het oliehoudende zaad (of noten) werd(en) door middel van een harpzef en een wanmolen gezuiverd van het kaf. Vervolgens werd het tot olie meel, lijnmeel of zaadmeel gekneusd of geplet met behulp van een kollergang, bestaande uit twee verticale kantstenen, lopers of kollerstenen. Deze beschreven- ronddraaiende op hun kant- twee cirkels (binnen cirkel door de binnensteen en buitencirkel door de buitensteen) op een stenen onderligger. De fundering onder deze ligger noemt men het doodbed (dood= doet niet mee aan het werk). Op 28 september 2010 werd symbolisch de eerste steen gelegd.
Het is tot stand gekomen dankzij sponsoring van een aantal bedrijven en met veel vrijwilligerswerk van de Vereniging 'Vrienden van de Molens van 's-Hertogenbosch'. Als herinnering aan deze rosoliemolen, maar ook aan de vele watermolens, rosmolens en windmolens die ooit rond en in de stad hebben gestaan is het monument op 11 september 2011 - Nationale Monumentendag - en ter gelegenheid van het eerste lustrum van deze vereniging, aan de stad 's-Hertogenbosch geschonken.