A.F.A.M. Wetzer, 31 juli 2004
Madonna monument
vervaardiger: Peter Roovers
datering: 1956
locatie: Kapelaan Koopmansplein
Het 'Madonna-monument' in 's-Hertogenbosch is een bronzen beeld van een sierlijke vrouwenfiguur met een onnatuurlijk lange nek. Haar kleding is lineair aangegeven. De Mariafiguur houdt in haar ene arm het kind Jezus triomfantelijk omhoog. Het kind Jezus heeft een onnatuurlijke houding en proporties. De andere arm van de vrouw is uitgestrekt naar de aarde. De voeten vertrappen een slang. Het beeld is geplaatst op een voetstuk. Het beeld is 1 meter 50 hoog, 75 centimeter breed en 50 centimeter diep. Het voetstuk is 3 meter hoog. Het ontwerp is van Peter Roovers (1901-1993)De tekst op het voetstuk luidt:
HIER VIEL
KAPELAAN
KOOPMANS
9 AUG - 1944.
KAPELAAN
KOOPMANS
9 AUG - 1944.
Het kind Jezus symboliseert de verlosser van de wereld. De arm van de vrouwenfiguur die naar de aarde is uitgestrekt verbeeldt bescherming. De slang die wordt vertrapt door de voeten van de vrouwenfiguur staat symbool voor het kwaad.
Het monument is onthuld op 22 september 1956.
www.oorlogsmonumenten.nl
Beeldhouwkunst
146. Madonna-monument
Kapelaan Koopmanspleinafmetingen: 75 x 50 x 150 cm. Sokkel 300 cmmateriaal: brons op een granieten sokkel datering: 1956 vervaardigd door: Peter Roovers Het is een sierlijke vrouwlijke figuur met een onnatuurlijk lange nek. De kleding is lineair aangegeven. Het Kind Jezus op de ene arm -triomfantelijk omhoog gehouden als de verlosser van de wereld- heeft een onnatuurlijke houding en proporties. Haar andere arm heeft zij beschermend uitgestrekt naar de aarde. Haar voeten vertrappen de slang, symbool van het kwaad. Op de sokkel staat: 'Hier viel kapelaan Koopmans' (9 augustus 1944). Kapelaan Koopmans was actief in het verzet en werd neergeschoten op dit plein, voor de pastorie. Direct na de oorlog vormden de parochianen een stichting ter oprichting van een herdenkingsmonument. Ook bij dit monument ging niet alles van een leien dakje. Het geld was spoedig bijeen, maar het monument kon pas op 23 september 1956 onthuld worden.117 | 63 |
| Noten | |
| 117. | Mondelinge informatie van dhr. Peter Roovers: De ambtelijke molens van rijk, provincie en gemeenten maalden erg langzaam en materialen waren nog niet direkt voorhanden. |
M.B. Grotens-Kos, Beeldhouwkunst in de open lucht in Dossier
Dossier 6470 (1954 t/m 1956)
|
Gedenkteken ter nagedachtenis aan Kapelaan Koopmans. Maria beeld door Peter Roovers. |
Afdeling Erfgoed 's-Hertogenbosch (AEH)
Oe gotte kčk daor
Monument Kapelaan Koopmans
door Henny Molhuysen|
Op het Kapelaan Koopmansplein in de wijk Muntel, tegenover de nu gesloten Anthoniuskerk, staat een bronzen Mariabeeld. Op haar ene arm heft zij Jezus, de verlosser van de wereld, triomfantelijk omhoog, terwijl haar andere arm zich beschermd uitstrekt naar de aarde. Haar voeten vertrappen de slag, symbool van het kwaad. Op de sokkel staat te lezen „Hier viel kapelaan Koopmans”. Dat was dinsdag 9 augustus j.l. 39 jaar geleden. Daags ervoor, op 8 augustus 1944, was in de Kerkstraat de SD-er met de bijnaam 'de Kin' door de ondergrondse doodgeschoten. Volgens een zegsman een ondergrondse groep uit Nijmegen. Helaas is er nog geen grondig onderzoek verricht naar de geschiedenis van Den Bosch tijdens de Tweede Wereldoorlog; wel over de bevrijdingsdagen. Zo is ook de rol van kapelaan Koopmans in het verzet nog steeds niet duidelijk. Wellicht werkte hij geheel zelfstandig. Zeer waarschijnlijk gaf hij in ieder geval geld en distributiebonnen door voor onderduikers. Na de dood van 'de Kin' volgden er represaillemaatregelen.
Die negende augustus werd er om ongeveer vier uur bij de pastorie van de Sint-Anthonius van Paduakerk gebeld. Er stonden twee SD-ers; later kwamen er nog twee bij. Zij begonnen de kamer van kapelaan Koopmans te doorzoeken. Op een gegeven moment hoorden pastoor Maas en diens huishoudster rumoer: kapelaan Koopmans probeerde te vluchten. Hij wist tot op het toen nog Duhamelplein geheten plein voor de pastorie te komen en werd daar neergeschoten. Ondanks het verzoek van bisschop Mutsaerts het lichaam te mogen begraven, werd dit door Seys-Inquart geweigerd. Waarschijnlijk werd het lijk naar Vught vervoerd en daar gecremeerd.
Eind 1945 werd het plein waar hij stierf van naam veranderd en heette het voortaan Kapelaan Koopmansplein. Direct na de oorlog ook vormden de parochianen een stichting om te komen tot de oprichting van een herdenkingsmonument. Ook bij dit monument ging weer niet alles van een leien dakje. Hoewel het benodigde geld al vrij spoedig door de parochianen was bijeengebracht, kon het door Peter Roovers vervaardigde monument pas op 23 september 1956 onthuld worden. |
Brabants Dagblad donderdag 11 augustus 1983
Artikelen
| 1956 |
RedactieProvinciale Noord-Brabantse Courant Het Huisgezin zaterdag 22 september 1956 |
|
| 1956 |
RedactieProvinciale Noord-Brabantse Courant Het Huisgezin maandag 24 september 1956 |
|
| 1983 |
Henny MolhuysenOe gotte kčk daor : Monument Kapelaan KoopmansBrabants Dagblad donderdag 11 augustus 1983 (foto) |
|
| 2003 |
Frans van Gaal, Jacques van Eekelen en Ruud VermeerEen monumentaal oorlogsverhaal - De Meierij tussen 1939 en 1945 in ruim 100 gedenktekensAdr. Heinen Uitgevers ('s-Hertogenbosch 2003) |
|
| 2014 |
Geert DonkersHeiligenbeelden : Beeld van een Madonna
Bossche Kringen 3 (2014) 37
|
Geschiedenis
| 1944 |
Het 'Madonna-monument' in 's-Hertogenbosch is opgericht ter nagedachtenis aan kapelaan Koopmans die hier op 9 augustus 1944 door de bezetter is doodgeschoten. Op 8 augustus 1944 werd in de Kerkstraat de beruchte Nederlandse SD-er 'De Kin' doodgeschoten. Vanwege zijn bedrevenheid in het opsporen van onderduikers was hij 'de schrik van 's-Hertogenbosch'. Er waren al vaker pogingen ondernomen om hem te liquideren. Maar de Nijmegenaar 'De Lei' slaagde er samen met 'Kleine Piet' en enkele leden van de Bossche knokploeg 'Margriet' wel in. Na deze aanslag nam de bezetter onmiddellijk maatregelen. De stad werd afgegrendeld, bioscopen en café's moesten dicht en de Bossche politie kreeg opdracht om meer dan 200 fietsen te vorderen. De volgende dag pakten vier mannen van de Sicherheitsdienst de 38-jarige kapelaan Koopmans op. Hij deed nog een vluchtpoging door de pastorie aan het Duhamelplein uit te rennen. Maar midden op het plein werd hij in de rug geschoten. Even later was hij dood. Koopmans was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet. Maar wat hij exact deed is niet duidelijk. Volgens J. Hulshof, lid van de verzetsgroep 'Oranje Garde', hielp de kapelaan onderduikers door hen te voorzien van distributiebonnen, geld en mogelijk vervalste persoonsbewijzen. Zeker is dit echter niet. Direct na de oorlog vormden de parochianen een stichting ter oprichting van een herdenkingsmonument. eind 1945 werd het Duhamelplein in de Bossche wijk 'De Muntel' omgedoopt tot Kapelaan Koopmansplein.
www.oorlogsmonumenten.nl
|
Literatuur en bronnenpublicaties
Frans van Gaal, Een monumentaal oorlogsverhaal (2003) 43
n: vermelding in een voetnoot
.jpg "Henricus Gerardus Maria Koopmans (1906-1944)")
Bossche Encyclopedie |