Bossche Encyclopedie | Archeologisch monument Helftheuvel

Archeologisch monument Helftheuvel

monumentcode: SOM1022
datum aanwijzing: 30 november 2021
status: beschermd

Helftheuvel

In of nabij Deuteren moet ook een kapel hebben gestaan; deze wordt genoemd in 1491, ca. 1610 en 1629. De exacte plaats daarvan is echter niet geheel duidelijk. Bij het afgraven van een deel van de Helftheuvel in de 19de eeuw werden fondamenten van een zwaer gebouw ontdekt, benevens allerlei aarde- en ijzerwerk, en in een hoek van de weide aan den voet van den heuvel werd in 1859 een menschelijk geraamte met de overblijfsels van een vergulde koperen ciborie gevonden (beschrijving van C.R. Hermans in 1865). Gezien de vondst van een skelet, een ciborie (= hostikelk) en zware muren kan geconcludeerd worden dat op de Helftheuvel een kapel heeft gestaan.
Aan de hand van de stijl van de ciborie wordt in 1475-1550 gedateerd. De 12 fragmenten van de ciborie zijn opgenomen in de collectie van het Noord-Brabants Museum.
Op een zeer betrouwbare kaart van het beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 staat echter een kapel afgebeeld die dichter bij Oud Deuteren ligt. Ongeveer op de plaats waar nu nog een terp herkenbaar is ten zuiden van de Vlijmenseweg (in het volkstuinencomplex). De exacte plaats van de kapel blijft dus onduidelijk. Het is ook niet aangetoond dat de verhoging waar de schans op is aangelegd is gebruikt als terp.