afb. Farla - Van Mackelenbergh, september 1968

Pettelaarseweg

Zuid

Exterieur flatgebouwen aan de zuidwestelijke zijde van de weg.

Stadsarchief (0063453)

Jaar

Naam

Bron

1866

Pettelaarsche weg

Kaart J. Kuijper ca 1866

1890

Pettelaarscheweg

Kaart Jos van Hagens ca 1890

'De Groene Bedstee' bijnaam Pettelaarseweg

door Henny Molhuysen

Het lijkt logisch dat de Pettelaarseweg al eeuwenlang bestaat: de verbindingsweg tussen de middeleeuwse stad en het dorpje Sint-Michielsgestel. Dat is echter niet waar. Om het dorp te bereiken moest men vroeger via Den Dungen of Vught reizen.
In 1623 werd enkele honderden meters buiten de stad het fort Pettelaar aangelegd, door middel van een dijk en drie redouten verbonden met de stad. Maar deze verbinding eindigde bij het fort: verder liep de weg niet. De Pettelaar speelde een rol bij het Beleg van 1629, maar in 1672 werd het fort gesloopt omdat de stad wegens een te kleine militaire bezetting de militaire sterkte niet kon bezetten.
Tot die tijd lag het fort in de winter regelmatig in het water, omdat de gehele omgeving van de stad onderstroomde. Zo schreef men in 1670: „Alwaer men uyt de Stadt door de Heeckel te water moet aen-varen, ende schijnt dit fort als midden in een Meyr te liggen, soo leyt 't inde laghe landen.” Tot in het begin van de twintigste eeuw gebeurde het zeer regelmatig, dat de omgeving onder water liep. Oudere Bosschenaren zullen zich nog wel kunnen herinneren dat men ongestoord van de Bossche stadswallen tot aan Den Dungen en Sint-Michielsgestel kon schaatsen als deze watermassa bevroren was.
Er bevond zich op deze plek wel een brug over de stadsgracht. Via een kleine loopbrug bij de Grote Hekel kon men Het Bossche Broek bereiken. Een weg, de Pettelaarseweg, werd pas in 1879 aangelegd als de eerste harde stenen weg tussen 's-Hertogenbosch en Sint-Michielsgestel. Honderdtwintig jaar oud is de Pettelaarseweg dus. Ze leidde via 'de boerderij van Otjes' (op de resten van het oude fort gelegen) naar Sint-Michielsgestel. Maar ook deze weg liep iedere winter onder water, omdat zij laag gelegen was. Naast de nieuwe aangelegde weg werden bomen geplant. Door de westenwind stonden zij niet mooi rechtop, maar groeiden enigszins schuin. Omdat de Pettelaarseweg nogal eens als een 'vrijlaantje' werd beschouwd, kreeg zij al snel een bijnaam: De Groene Bedstee.
Naast de Pettelaarseweg, tegen de stadsgracht aan, bevonden zich een aantal sportvelden waarop gevoetbald kon worden. Eén van deze terreinen werd in 1911 als vliegveld gebruikt. De Bosschenaar Henri Bakker met zijn vliegtuig De Condor maakte van hieruit enige vluchten rondom de toren van de Sint-Jan. Voor velen was dit de eerste kennismaking met een vliegtuig.
In het begin van de vijftiger jaren werd Plan Zuid gerealiseerd. Voordien, tussen 1947 en 1950, zorgde een zandzuiger ervoor dat het 210 ha terrein tussen Pettelaarseweg en Zuid-Willemsvaart werd opgehoogd. Ook de Pettelaarseweg 'ging omhoog', waarbij de bestaande bomen gerooid werden. Daar waar het zand werd weggezogen, ontstond een diep gat dat volliep met grondwater: de Zuiderplas. Dit hield wel in, dat de Pettelaarseweg een ander tracé kreeg: vanaf het Sweelinckplein liep de weg niet meer rechtdoor, maar maakte een knik om de waterplas te ontlopen. Anno 1998 is de Pettelaarseweg de toegangsweg tot een riante Bossche wijk. Ook kan men van hieruit snel per auto de rondweg bereiken.

Brabants Dagblad dinsdag 5 mei 1998

1998

Henny Molhuysen

Verdwenen stadsbeelden : 'De Groene Bedstee' bijnaam Pettelaarseweg
Brabants dagblad dinsdag 5 mei 1998 (foto)

1908

Het Drongelens Kanaal wordt gegraven, het laatste onderdeel van het plan om watervrijmaking van 's-Hertogenbosch. Het vrijgekomen zand wordt gebruikt om de stadsgracht tussen de Pettelaarse weg en het bastion Anthony te dempen.

Kroniek van 's-Hertogenbosch

De Bossche wallen met de Pettelaarseweg, 1892

Piet Slager (1871-1938)
(olieverf op doek, 68.5 x 96.0 cm)
Museum Slager, 's-Hertogenbosch

Pettelaarseweg 2

Pettelaarseweg 2 (????)

1960	Kunstnijverheidsschool (kon. Ac. v. kunst en vormgeving)
1985	Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving

Pettelaarseweg 4-14

Pettelaarseweg 16-50

Pettelaarseweg 52-86

Pettelaarseweg 88-134

Pettelaarseweg 136-170

Pettelaarseweg 172-178

Pettelaarseweg 180-190

Pettelaarseweg 192-198a

Pettelaarseweg 200-216

Pettelaarseweg 218-246

Pettelaarseweg 252-280

Pettelaarseweg 282-292

Pettelaarseweg 603-579

Pettelaarseweg 577-549

Pettelaarseweg 547-531

Pettelaarseweg 371-275

Pettelaarseweg 225-187

Pettelaarseweg 185-147

Pettelaarseweg 133-95

Pettelaarseweg 93-55

Pettelaarseweg 37

Pettelaarseweg 37 (????)

1968	dr. J.H.H.A. Indemans (rector Stedelijk Gymnasium)

Pettelaarseweg 41-7

Pettelaarseweg 5

Pettelaarseweg 3

Pettelaarseweg 1

  5216 BG    1.. 53
  5216 BH   55.. 93
  5216 BJ   95..133
  5216 BK  135..185
  5216 BL  187..225
  5216 BM  227..577
  5216 BN  579..649
  5216 BP    2..  2
  5216 BR    4.. 50

H.F.J.M. van den Eerenbeemt en L.P.L. Pirenne, 's-Hertogenbosch op de drempel van een nieuwe tijd (1960) 241

C.J. Gudde, 's-Hertogenbosch geschiedenis van vesting en forten (1974) 57, 209

F.L. Jansen, Kledinghandel in transitie LXXXVIII (1991) 384

Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 282, 285

Pettelaarseweg

Zuid

'De Groene Bedstee' bijnaam Pettelaarseweg

Henny Molhuysen

De Bossche wallen met de Pettelaarseweg, 1892

n: vermelding in een voetnoot

Op deze pagina

Rijksdienst Cultureel Erfgoed