Koepoort

locatie: Sint Janssingel

Deze poort van de tweede ommuring stond op einde van de Sint Jansstraat.
Van de noordelijk gelegen toren zijn de fundamenten nu (9 mei 2003) in zicht gekomen. Ook de vloerdelen van rode baksteen werden blootgelegd. De archeologen hopen bij hun graafwerk ook de meer zuidelijk gelegen toren nog tegen te komen. Tussen die twee heeft de toegangs- ofwel uitgangsweg tot/naar de stad gelegen. Ook die vloer, kinderkopjes, is bloot komen te liggen. De Koepoort was een poort gesitueerd ter hoogte van de St. Jansstraat. Aan de buitenzijde liep de stadsgracht, ofwel de Dommel. Reizigers die vanuit Vlijmen of andere dorpen in de Langstraat de stad binnenkwamen, staken eerst de brug over de Dommel over en gingen dan door de Koepoort de stad binnen. De torens waren meters hoge bouwwerken, oprijzend vanuit het talud dat langs de Dommel liep. In de 16e eeuw is de poort verbouwd en zijn er delen aan toegevoegd.
In de bestrating en aanbouw kun je door de steenformaten goed de verschillende bouwfasen onderscheiden. Hoe ouder hoe groter de stenen [moppen] en hoe recenter des te kleiner worden die bakstenen. De archeologen vertellen dat er in de 17e eeuw een eind aan de poortfunctie gekomen is. In de 18e eeuw kwam er even meer zuidwaarts een andere poort voor de Koepoort in de plaats. Frappant is dat de St.Jansstraat niet in het verlengde maar met een knik uitkomt op die poort. Dat had een strategische achtergrond. Voorkomen moest worden dat van buiten de stad geweer- of kanonschoten het publiek op straat konden treffen door gericht op de open stadspoort te schieten.
De rondelen van de toren laten, even boven het - toenmalig - straatniveau, natuurstenen segmenten zien. Die zijn vaak met ijzeren staven aan elkaar vastgehecht door uitsparingen in die stenen te maken daarin lood te gieten en in dat lood die staven te leggen, zodat bij stolling die twee stenen aan elkaar hechten. Bovendien zitten er in die stenen nog uitsparingen voor de duimen waarin de poort was opgehangen.
Zoals elders geschreven, is die poortfunctie in de 17e eeuw gewoon opgeheven en werd er tegen de poort en de torens een aarden wal gelegd.
De archeologen Mooren en Hoff ontdekten bij het graven naar de zuidelijke toren dat er zo maar tegen die poort een poortwachtershuisje was gebouwd waarvan ze deze week de kelders aantroffen.