afb. A.F.A.M. Wetzer, 26 september 2008
Sint-Lambertuskerk
bouwjaar: ca 1550
locatie: Rosmalen, Torenstraat 1
De kerk is waarschijnlijk in 1550 gebouwd op een zogenaamd donk (=terp) om tijdens overstromingen de inwoners van Rosmalen bescherming te kunnen geven.Een klein gedeelte van de kerk is in gebruik geweest als gemeentehuis. Na de hervorming kwam de kerk weer in handen van de hervomden. In 1823 kregen de katholieken hun kerk weer terug en werd het interieur gerestaureerd. De spitsbogen zijn toen veranderd in rondbogen en in het torenportaal kwam een plafond. In 1910 en 1977 is de kerk opnieuw gerestaureerd. In de kerk zijn de houten communiebank uit 1759, de drie gebrandschilderde ramen uit 1914 en de eikenhouten preekstoel uit 1839 het bekijken waard.
Open Monumentendag 1996
Rijksmonument
Torenstraat 1
R.K. Kerk van St. Lambertus. Door vergrotingen gewijzigd gotisch gebouw, bestaande uit een 15e eeuwse toren, een driebeukig basilicaal schip uit het begin van de 18e eeuw, een lager 16e eeuws dwarspand waarnaast in 1911 een gelijkvormig tweede dwarspand gebouwd is met oostelijke koren, en een eveneens in 1911 gebouwd diep en laag koor in gotische vormen. Deze uitbreidingen naar ontwerp van de architect F. Ludewig. Vlakopgaande toren, aan de voet in de bouwtijd van het schip ommanteld met een uitspringende geleding van baksteen, doorregen met lagen tufsteen zoals ook aan schip en dwarspand voorkomt. In de tweede geleding spitsboognissen, in de derde spitsboogvormige galmgaten; van vier- tot achtkant ingesnoerde leienspits. Steunberen aan de zijbeuken; in de schipmuren daarboven afwisselend vensters en nissen. Vijfkante Mariakapel uit 1550 tegen de westkant van de zuidelijke zijbeuk. Het schip inwendig in 1824 klassicistisch gewijzigd, waarbij de lichtbeuk door een tongewelf in stuc aan het oog onttrokken is; kooflijst; scheibogen en kapitelen (ionische) in stuc. In het oude dwarspand stergewelven op figuraal gebeeldhouwde kraagstenen. In de Mariakapel vijfzijdig ribgewelf, waarvan de sluit- en kraagstenen met engelenfiguren versierd. Over het torenportaal een kruisribgewelf op kraagstenen.InventarisGesneden houten communiebank uit 1759; eiken preekstoel uit omstreeks 1750; orgelkas en orgeltribune uit de eerste helft van de 19e eeuw evenals het orgel, een tweeklaviers instrument in 1850 gemaakt door F.C. Smits uit Reek. Houten Mariabeeld door Walter Pompe, 1751. Schilderij door M.S. Vos, 1591, voorstellende de Bewening van Christus; 16e eeuws houten kruisbeeld. Geelkoperen kroonluchter, tweemaal zeslichts. In de dakruiter klok van Petit en Fritsen, 1823, diam. 47 cm. Mechanisch torenuurwerk, elektrische opwinding.Op de toren van de kerk zit een grote zonnewijzer, geverfd op een in de muur gemetselde stenen plaat. |
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004Artikelen
| 1991 |
N.M. BlankendaalLambertuskerk ()Rosmalla 4 (1991) 40-44 |
|
| 1994 |
Harry Coppens en Wil CroonenTeruggave van de Lambertuskerk aan de katholiekenRosmalla 4 (1994) 26-28 |
|
| 1996 |
Dr. Th. G.A. Hoogbergen Verlichting Lambertuskerk (Rosmalen) Brabantse Monumenten Leven (1996) 168-169 |
|
| 1999 |
Harry BoekwijtBouwhistorisch onderzoek : De Sint-Lambertus in Rosmalen
Bossche Bladen 2 (1999) 61-62
|
|
| 2005 |
Antoine de VisserGeschilderde nissen in de St. LambertuskerkRosmalla 4 (2005) 14-16 |
|
| 2006 |
Harry CoppensTeruggave St. Lambertuskerk aan de katholiekenRosmalla 3 (2006) 14-16 |
|
| 2008 |
A.P.L.M. de VisserReligieus erfgoed Rosmalen: Sint-LambertuskerkKringNieuws 5 (2008) 2-3 |
|
| 2009 |
Mart van Eijk'Smitsorgel Lambertuskerk is een monument in een monumentBrabants Dagblad zaterdag 13 juni 2009 |
|
| 2010 |
RedactieBeeld St. Catharina terug in LambertusStadsblad woensdag 17 maart 2010 |
|
| 2012 |
Werkgroep KlokkenBossche klokkenKringNieuws 5 (2012) 17-18 |
|
| 2012 |
Antoine de VisserRestauratie glas-in-loodramen Sint LambertuskerkKerkvenster 2 (2012) 8-9 |
|
| 2013 |
Antoine de VisserKerkhof van de Sint-Lambertuskerk RosmalenKringNieuws 2 (2013) 14-16 |
|
| 2015 |
Antoine de VisserDe kerkklokken van de Sint LambertuskerkRosmalla 1 (2015) 2-4 |
|
| 2016 |
Antoine de VisserBouwstijlen van de St. Lambertuskerk (1)Rosmalla 1 (2016) 2-3 |
Boeken
| 2002 |
A.P.L.M. de VisserSt. Lambertuskerk te RosmalenBeschrijving van de historische ontwikkeling & Gids voor een wandeling door de kerk St. Lambertusparochie Rosmalen | Rosmalen 2002 | ISBN 90 9016 230 5 |
Kunstafbeeldingen
/002.org.jpg "body=[<b>Datering:</b> 1975<br><b>Bron:</b> Het schetsen boek van Hendrik Verhees]")
|
Reuwe afteekening van den plattengrond van de kerk tot Rosmalen, 9 Februarij 1792De pide stallen (= zuilenbases) der pijlaare vierkand en verders rond.bijschriften: Oostchoir; Noordchoir; Zuijdcoor; Raadhuijs; portaal (twee maal); thoorn; Vergelijk blz. 23 midden. De beide schetsen van de kerk van Rosmalen geven een beeld van het gebouw vóór diverse restauraties in de 19e en 20e eeuw, waarbij onder andere het interieurgrondig gewijzigd werd en transept en koor belangrijk werden uitgebreid. De kerk is driebeukig en basilikaal, hoewel de lichtbeuk zeer laag is. In werkelijkheid worden de ramen afgewisseld door spaarvelden; Verhees heeft deze niet getekend. Aan de westzijde van de zuidbeuk bevindt zich een Mariakapel. Verhees heeft dit onderdeel weggelatenop de plattegrond. In het bijschrift maakt hij nog een opmerking over het interieur, de ronde schippijlers staan volgens hem op vierkante basementen. Het koor telde drie traveeën; tegen de eerste travee waren aan beide kanten lage transeptarmen gebouwd. De zuidelijke hiervan had ten tijde van Verhees een klassicistisch ingangsportaal met driehoekig tympanon. Het oorspronkelijke raam was grotendeels dicht gemetseld. Mogelijk gaf deze deur toegang tot het gedeelte van de kerk dat tot raadhuis was ingericht. In ieder geval zien we dat door middel van dunne muren of schotten de kerk in drie delen was verdeeld: de koorpartij diende tot Hervormde Kerk (tot 1823), de zuidelijke transeptarm en een aanbouw tegen het koor tot raadhuis en de rest van de kerk was buiten gebruik. (Let op de dichtgemetselde ramen.) De toren is in grote lijnen juist weergegeven, hoewel de overgang tussen de twee bovenste geledingen in werkelijkheid aanzienlijk minder geprononceerd is. Na de tweede restitutie in 1823 hebben de katholieken het gebouw in- en uitwendig gerestaureerd. In 1911 heeft men een nieuw koor gebouwd en de transeptarmen verdubbeld. Het schetsen boek van Hendrik Verhees (1975) 22-23, 86-87 |
Open Monumentendag
| 2010 |
Sint-LambertuskerkMarkt 1, RosmalenDe aan Sint-Lambertus gewijde kerk is vrijwel zeker ontstaan als romaans kerkje, dat in de eerste helft van de 15e eeuw werd uitgebreid met de huidige toren. In 1464 kwam er aan de oostzijde een nieuw koor aan. Het romaanse kerkgebouwtje zal zijn gesloopt omstreeks 1545, toen het huidige schip en de zijbeuken werden gebouwd. Na de hervorming werd de kerk een protestants bedehuis en gemeentehuis. In 1823 kregen de katholieken de kerk weer terug en werd het schip binnen gemoderniseerd in neoclassicistische stijl. De laatste grote verbouwing vond plaats in 1910-1911, toen de bestaande zijkapellen (c.q. dwarsschip) werden vervangen door twee grotere zijkapellen en het koor werd vergroot. In de kerk zijn onder meer de houten communiebank uit 1759, drie gebrandschilderde ramen in het koor (1914) en de eikenhouten preekstoel uit 1839 bezienswaardig.
Magazine Open Monumentendag (2010) 47
|
|
| 2015 |
Sint-LambertuskerkDe Sint-Lambertuskerk is gewijd aan Lambertus (672-705) die het zuidelijk deel van de lage landen heeft bekeerd. Hij werd later bisschop van Maastricht. De toren is uit de 15e eeuw. Rond 1545 werd het huidige schip met een zijbeuk gebouwd. De Mariakapel is van 1550, zoals op een kraagsteentje vermeld staat. Na 1629 werd de katholieke godsdienst verboden en werd de kerk als protestants bedehuis, gemeentehuis en archief gebruikt. De toren deed toen dienst als gevangenis. In 1823 kwam de kerk terug in katholieke handen. Hij werd toen grondig vernieuwd. De laatste grote verbouwing vond plaats in 1910–1911. Architect Ludewig verdubbelde de zijkapellen met een tweetal nieuwe zijkapellen en het koor werd in oostelijke richting vergroot. Daarbij is het voor de leek niet zichtbaar dat het hier om nieuwbouw gaat.
Magazine Open Monumentendag (2015) 48
|
Raadsbesluiten
| 2005 |
Restauratie muur kerkhofHet college honoreert de aanvraag van het kerkbestuur Sint Lambertus in Rosmalen voor een bijdrage in de kosten om de kerkhofmuur te restaureren c.q. te herstellen. De reden is dat zowel de kerk als de kerkhofmuur van cultuurhistorische waarde is en dat ze een bijzondere eenheid vormen.
B&W Besluitenlijst 20 september 2005
|
Afbeeldingen
-
24 november 2003
/rosmalen, torenstraat 1.jpg "body=[<b>Beschrijving:</b> Zonder titel<br><b>Fotograaf:</b> G. Barbiers<br><b>Datering:</b> 24 november 2003<br><b>Nummer:</b> 501.715<br><b>Bron:</b> Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)]")
Literatuur en bronnenpublicaties
Aart Vos, 's-Hertogenbosch : De geschiedenis van een Brabantse stad 1629-1990 (1997) 151
n: vermelding in een voetnoot
Bossche Encyclopedie |